Làm sao bạn bè xấu làm hư hỏng tính tốt (1 Cô-rinh-tô 15:33)?

Lời dạy của Sứ đồ Phao-lô trong 1 Cô-rinh-tô 15:33 là một hồi chuông cảnh tỉnh vang vọng xuyên suốt mọi thời đại: “Chớ mắc lừa: Bạn bè xấu làm hư hỏng tính tốt.” (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Câu Kinh Thánh ngắn gọn này không chỉ là một lời khuyên đạo đức thông thường, mà là một nguyên lý thuộc linh sâu sắc, được đặt trong bối cảnh quan trọng nhất của đức tin Cơ Đốc: Chương nói về sự sống lại. Việc nghiên cứu chuyên sâu câu này mở ra cho chúng ta cái nhìn về cơ chế tinh vi của tội lỗi, sự sa ngã của con người và sự cần thiết phải cảnh giác trong mối quan hệ để bảo vệ đời sống thuộc linh.

Để hiểu trọn vẹn câu 33, chúng ta phải đặt nó trong toàn bộ luận điểm của Phao-lô từ 1 Cô-rinh-tô 15:29-34. Ông đang tranh luận với những người trong Hội Thánh Cô-rinh-tô phủ nhận sự sống lại của thân thể. Hệ quả của việc phủ nhận chân lý căn cốt này là gì? Đó là một lối sống buông thả, phóng túng: “Chúng ta hãy ăn uống, vì ngày mai chúng ta sẽ chết!” (câu 32). Từ đó, Phao-lô đưa ra lời cảnh báo thực tế: “Chớ mắc lừa (πλανάω - planaō): Bạn bè xấu (ὁμιλίαι κακαί - homiliai kakai) làm hư hỏng (φθείρουσιν - phtheirousin) tính tốt (ἤθη χρήστα - ēthē chrēsta).”

• “Chớ mắc lừa” (Πλανάω - planaō): Động từ này mang nghĩa “dẫn đi lạc đường”, “lừa dối”, “làm cho sai lầm”. Nó nhấn mạnh rằng ảnh hưởng của bạn bè xấu không phải là hiển nhiên hay tức thì, mà thường rất tinh vi, khiến chúng ta tự lừa dối mình, nghĩ rằng mình đủ mạnh để không bị ảnh hưởng.
• “Bạn bè xấu” (Ὁμιλίαι κακαί - homiliai kakai): Từ “homiliai” không chỉ đơn thuần là “bạn bè” theo nghĩa thân thiết, mà còn chỉ “sự giao tiếp”, “sự kết hợp”, “mối liên hệ thường xuyên”. “Kakai” có nghĩa là “xấu”, “độc ác”, “có hại về mặt đạo đức”. Cụm từ này ám chỉ mọi mối quan hệ, môi trường giao tiếp thường xuyên có bản chất trái với tiêu chuẩn của Đức Chúa Trời.
• “Làm hư hỏng” (Φθείρουσιν - phtheirousin): Đây là một động từ mạnh mẽ, có nghĩa là “làm hủy hoại”, “làm thối nát”, “làm bại hoại” (như sự hư hỏng của thịt hay gỗ). Nó diễn tả một quá trình từ từ nhưng chắc chắn, như sự ăn mòn.
• “Tính tốt” (Ἤθη χρήστα - ēthē chrēsta): “Ēthē” là “thói quen”, “tính nết”, “đạo đức”. “Chrēsta” có nghĩa là “tốt”, “hữu ích”, “lành”. Đây chính là những thói quen đạo đức tốt, nhân cách Cơ Đốc được xây dựng qua kỷ luật và ân điển.

Như vậy, nguyên lý có thể được diễn giải: “Đừng để bị lừa dối mà đi sai đường: Những mối giao tiếp thường xuyên với điều xấu sẽ từ từ làm bại hoại, thối nát những thói quen đạo đức tốt lành của con người.” Điều đáng chú ý là câu này được trích dẫn từ nhà thơ Hy Lạp Menander (khoảng 342-291 TCN), cho thấy chân lý này không chỉ thuộc linh mà còn là một quy luật tự nhiên trong xã hội loài người. Phao-lô đã sử dụng một chân lý phổ quát để củng cố lời răn dạy thuộc linh.

Kinh Thánh cho chúng ta thấy nhiều minh họa sống động về cơ chế này. Sự “hư hỏng” không xảy ra trong chốc lát, mà qua một quá trình gồm nhiều bước:

1. Bình Thường Hóa Tội Lỗi (Normalization): Khi tiếp xúc thường xuyên với những lời nói, hành vi, thái độ trái với Lời Chúa, tiêu chuẩn thuộc linh của chúng ta sẽ bị lu mờ. Điều từng khiến lương tâm ta bị cáo trách, dần dần trở nên “bình thường”, thậm chí “chấp nhận được”. Vua Sa-lô-môn, người khôn ngoan nhất, đã sa ngã vì cơ chế này khi kết hôn với nhiều công chúa ngoại bang, những người “dụ người đi theo thần khác” (1 Các Vua 11:2). Sự giao tiếp hằng ngày với các thần tượng trong cung điện đã làm cho lòng trung thành với Gia-vê của ông bị hư hỏng từ từ.

2. Áp Lực Đồng Bạn (Peer Pressure) và Sự Đồng Điệu: Con người có khuynh hướng tự nhiên muốn được chấp nhận và đồng điệu với nhóm. Châm Ngôn 13:20 khẳng định: “Kẻ giao tiếp với người khôn ngoan trở nên khôn ngoan; nhưng kẻ làm bạn với bọn điên dại sẽ bị tàn hại.” Từ “giao tiếp” (הֹלֵךְ, holekh) có nghĩa là “đi cùng”, “bước đi với”. Bạn đồng hành quyết định hướng đi của cuộc đời. Áp lực phải “hòa nhập” có thể khiến một Cơ Đốc nhân im lặng trước tội lỗi, tham gia vào những cuộc vui không lành mạnh, hoặc từ bỏ các nguyên tắc đạo đức.

3. Sự Nhiễm Độc Của Tư Tưởng: Phao-lô cảnh báo trong 1 Cô-rinh-tô 5:6 về “một ít men”: “Chẳng biết rằng một ít men làm cả đống bột dậy lên sao?” “Men” ở đây tượng trưng cho tội lỗi và giáo lý sai lạc. Một người bạn có tư tưởng hoài nghi, phản nghịch, hoặc có thế giới quan trái ngược với Kinh Thánh, giống như một ít men. Thông qua những cuộc trò chuyện thường xuyên (homiliai), tư tưởng ấy sẽ từ từ “làm dậy lên”, thẩm thấu và làm biến đổi toàn bộ suy nghĩ của chúng ta.

4. Làm Suy Yếu Ý Chí và Lòng Khao Khát Thuộc Linh: Giao tiếp với người chỉ quan tâm đến đời này (“hãy ăn uống...”) sẽ làm nguội lạnh tình yêu Chúa, giảm nhiệt huyết phục vụ và làm suy yếu ý chí chống lại tội lỗi. Thay vì khao khát Lời Chúa và sự thờ phượng, lòng chúng ta dần bị thu hút bởi những thú vui trần tục. Đây chính là sự “hư hỏng” của “tính tốt” – những thói quen thuộc linh tốt lành (cầu nguyện, đọc Kinh Thánh, nhóm lại) bị bào mòn.

Kinh Thánh Cựu Ước và Tân Ước đưa ra nhiều bài học đắt giá:

• Vua Sa-lô-môn (1 Các Vua 11): Như đã phân tích, các mối quan hệ hôn nhân sai trái đã dẫn ông đến chỗ xây dựng nơi cao cho các thần tượng, một sự sa ngã thảm khốc từ đỉnh cao khôn ngoan.
• Sam-sôn (Các Quan Xét 14-16): Cuộc đời Sam-sôn là một chuỗi những lựa chọn bạn đồng hành tai hại, từ việc cưới một người nữ Phi-li-tin, đến việc giao du với gái điếm tại Ga-xa, và cuối cùng là tin cậy Đa-li-la. Mỗi mối quan hệ xấu đều khiến sức mạnh (biểu tượng cho sự thánh khiết và biệt riêng) của người bị suy giảm, cho đến khi hoàn toàn mất đi.
• Vua Đa-vít (2 Sa-mu-ên 11): Mặc dù không trực tiếp vì bạn bè, nhưng bối cảnh mùa xuân – “lúc các vua ra trận” – gợi ý rằng Đa-vít đã ở lại với sự nhàn rỗi, tách khỏi trách nhiệm và những người đồng đội chính trực. Sự cô lập tương đối này đã tạo môi trường cho tội lỗi nảy nở.
• Phi-e-rơ trong sân thầy cả thượng phẩm (Ma-thi-ơ 26:69-75): Phi-e-rơ đã “giao tiếp” (ở cùng, ngồi chung) với những đầy tớ và người ở đó. Áp lực từ nhóm người này, qua những lời chất vấn đơn giản, đã khiến vị sứ đồ nhiệt thành chối Chúa ba lần. Môi trường xấu đã kích hoạt sự yếu đuối tiềm ẩn trong lòng ông.

Lời cảnh báo này không kêu gọi chúng ta sống ẩn dật, nhưng kêu gọi sự khôn ngoan, tỉnh thức và chủ động trong các mối quan hệ.

1. Đánh Giá và Lựa Chọn Bạn Bè Có Chủ Đích: Thi Thiên 1:1 dạy: “Phước cho người nào chẳng theo mưu kế của kẻ dữ, chẳng đứng trong đường tội nhân, không ngồi chỗ của kẻ nhạo báng.” Chú ý động từ tiến triển: “theo” -> “đứng” -> “ngồi”. Đó là quá trình đi từ chỗ nghe theo, đến chỗ đồng ý, đến chỗ gắn bó. Chúng ta cần chủ động tìm kiếm và đầu tư vào những mối quan hệ “đồng thanh tương ứng, đồng khí tương cầu” thuộc linh (A-mốt 3:3). Hãy hỏi: Người này có giúp tôi gần Chúa hơn, sống thánh khiết hơn và phục vụ hiệu quả hơn không?

2. Thiết Lập Ranh Giới Rõ Ràng (Boundaries): Điều này không có nghĩa là thô lỗ hay kiêu ngạo, nhưng là khôn ngoan. Chúng ta có thể yêu thương, làm chứng và phục vụ mọi người, nhưng không nhất thiết phải để họ trở thành “bạn tâm giao” (homiliai) có ảnh hưởng lớn đến đời sống mình. Biết rút lui khỏi những cuộc trò chuyện tầm phào, những cuộc vui bất chính là biểu hiện của sự khôn ngoan.

3. Làm Đầy Dẫy Đời Sống Bằng Giao Tiếp Tốt: Cách tốt nhất để chống lại ảnh hưởng xấu là gia tăng ảnh hưởng tốt. Hãy tích cực tham gia vào sinh hoạt Hội Thánh, các nhóm nhỏ, các mối quan hệ môn đồ hóa. Hê-bơ-rơ 10:24-25 khích lệ: “Hãy cân nhắc nhau để khuyên giục về lòng yêu thương và việc tốt lành. Chớ bỏ sự nhóm lại như mấy kẻ quen làm, nhưng phải khuyên bảo nhau...” Môi trường tích cực này sẽ củng cố “tính tốt” của chúng ta.

4. Tỉnh Thức và Tự Kiểm Tra Thuộc Linh: Phao-lô kết nối trực tiếp câu 33 với câu 34: “Hãy tỉnh thức cho phải lẽ và chớ phạm tội...” Chúng ta cần thường xuyên kiểm tra: Gần đây, các thói quen thuộc linh của tôi có đi xuống không? Lương tâm tôi có trở nên chai lì hơn trước một tội lỗi nào đó không? Tôi có đang biện minh cho những hành vi mà trước đây tôi biết là sai không? Hãy cầu xin Chúa Thánh Linh, Đấng “dẫn vào mọi lẽ thật” (Giăng 16:13), soi sáng và cảnh tỉnh chúng ta.

5. Xây Dựng Nền Tảng Vững Chắc Trong Chân Lý: Cuối cùng, sự bảo vệ tốt nhất là một đời sống được xây dựng vững vàng trên Lời Chúa và mối tương giao cá nhân với Chúa Giê-xu. Khi “tính tốt” của chúng ta thực sự là bản tính mới trong Đấng Christ (2 Cô-rinh-tô 5:17), được nuôi dưỡng bởi Lời và Thánh Linh, nó sẽ có sức đề kháng mạnh mẽ hơn. Chúng ta giao tiếp nhưng không bị đồng hóa; chúng ta yêu thương nhưng không bị nhiễm độc.

Lời cảnh báo “Bạn bè xấu làm hư hỏng tính tốt” trong 1 Cô-rinh-tô 15:33 là một chân lý vừa thực tiễn vừa thuộc linh. Nó vạch trần cơ chế tinh vi mà thế giới và ma quỷ sử dụng để làm suy yếu đời sống đức tin của con cái Chúa: thông qua những mối giao tiếp thường xuyên, tưởng như vô hại. Câu Kinh Thánh này không mời gọi chúng ta sống trong sự sợ hãi hoặc bài ngoại, nhưng kêu gọi sự khôn ngoan, tỉnh thức và chủ động.

Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi trở nên muối của đất và ánh sáng cho thế gian (Ma-thi-ơ 5:13-16), điều đó đòi hỏi chúng ta phải tiếp xúc với thế gian. Nhưng chúng ta phải tiếp xúc với tư thế của người “ở trong thế gian, nhưng không thuộc về thế gian” (Giăng 17:14-16). Hãy để mối tương giao sâu sắc nhất, ảnh hưởng mạnh mẽ nhất của chúng ta là với Chúa Giê-xu Christ và cộng đồng đức tin. Khi đó, chúng ta không chỉ được bảo vệ khỏi sự “hư hỏng”, mà còn có thể trở thành tác nhân biến đổi, đem ảnh hưởng tốt lành của Vương Quốc Đức Chúa Trời đến cho những người đang bị hư mất. Hãy sống với tâm thế tỉnh thức, vì biết rằng mỗi mối quan hệ đều mang theo một sức ảnh hưởng, và hãy khôn ngoan chọn lựa để đời sống chúng ta ngày càng phản chiếu vẻ đẹp của Đấng Christ.