Làm thế nào để tăng cường sự phân định thuộc linh?

Trong một thời đại đầy dẫy những tiếng nói, giáo lý lẫn lộn và sự mơ hồ về đạo đức, khả năng phân định thuộc linh (spiritual discernment) trở thành một món vũ khí thiết yếu cho mỗi Cơ Đốc nhân. Đây không phải là sự nhạy bén tự nhiên hay trí thông minh trần tục, mà là một ân tứ và kỹ năng thuộc linh được vun đắp qua mối liên hệ mật thiết với Đức Chúa Trời và Lời Ngài. Bài viết này sẽ nghiên cứu chuyên sâu về bản chất Kinh Thánh của sự phân định, các nguyên tắc nền tảng, và những phương cách thực tiễn để tăng trưởng khả năng quý báu này.

Trong tiếng Hy Lạp Tân Ước, từ chính được dùng cho "phân biệt" hay "phân định" là diakrisis (διακρίσις), xuất phát từ động từ diakrinō, có nghĩa là "phân ra", "phán xét kỹ càng", "làm cho khác biệt". Từ này mang ý nghĩa của việc đánh giá, thẩm định một cách cẩn thận để phân biệt điều thật với điều giả, điều thiện với điều ác, điều thuộc linh với điều thuộc xác thịt.

Sứ đồ Phao-lô liệt kê ân tứ phân biệt các thần (diakrisis pneumatōn) là một trong những ân tứ của Đức Thánh Linh: "Người nầy nhờ Đức Thánh Linh, được lời khôn ngoan; kẻ kia nhờ một Đức Thánh Linh ấy, cũng được lời tri thức. Bởi một Đức Thánh Linh, cho người nầy được đức tin; cũng bởi một Đức Thánh Linh ấy, cho người kia được ơn chữa tật bịnh; người thì được ơn làm phép lạ; kẻ thì được nói tiên tri; người thì được phân biệt các thần; kẻ khác thì được nói các thứ tiếng lạ; người khác nữa thì được thông giải các thứ tiếng lạ." (1 Cô-rinh-tô 12:8-10). Ân tứ này không chỉ dành cho mục sư hay lãnh đạo, mà là cho toàn thể Hội Thánh, giúp bảo vệ khỏi sự dạy dỗ sai lầm.

Trong Cựu Ước, khái niệm này gắn liền với sự khôn ngoan (chokmah trong tiếng Hê-bơ-rơ) và sự hiểu biết (biynah). Vua Sa-lô-môn đã cầu xin Đức Giê-hô-va: "Xin ban cho kẻ tôi tớ Ngài tấm lòng khôn sáng, để đoán xét dân sự Ngài, phân biệt điều lành điều dữ." (1 Các Vua 3:9). Lời cầu nguyện này cho thấy gốc rễ của sự phân định là một tấm lòng khôn sáng (lēb shōmēa – lòng biết nghe, biết vâng phục) từ Chúa ban, không phải chỉ là trí óc nhạy bén.

Chúa Giê-xu cảnh báo: "Hãy coi chừng tiên tri giả, là những kẻ mang lốt chiên đến cùng các ngươi, song bề trong thật là muông sói hay cắn xé." (Ma-thi-ơ 7:15). Sứ đồ Giăng cũng khuyên: "Hỡi kẻ rất yêu dấu, chớ tin cậy mọi thần, nhưng hãy thử cho biết các thần có phải đến bởi Đức Chúa Trời chăng; vì có nhiều tiên tri giả đã hiện ra trong thiên hạ." (1 Giăng 4:1). Những lời cảnh báo này cho thấy môi trường thuộc linh luôn tồn tại sự pha trộn thật-giả, và nhiệm vụ phân định là một mệnh lệnh, không phải một tùy chọn.

Sự thiếu phân định dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng:

• Sai lạc trong giáo lý: Dễ dàng bị cuốn theo "mọi đạo lý dỗ dành" (Ê-phê-sô 4:14).
• Suy yếu thuộc linh: Ăn phải "thức ăn độc" thuộc linh làm hỏng mối liên hệ với Chúa.
• Tan vỡ Hội Thánh: Sự dạy dỗ sai và tinh thần phe phái phát sinh từ việc không phân biệt được lẽ thật (1 Cô-rinh-tô 3:1-3).
• Đời sống bất khiết: Không phân biệt được ý muốn tốt lành của Đức Chúa Trời, dẫn đến những quyết định theo xác thịt (Rô-ma 12:2).

Sự phân định thật không thể tách rời hai trụ cột: Lời Đức Chúa Trời (Kinh Thánh) và Đức Thánh Linh (Đấng dạy dỗ và cáo trách).

1. Lời Chúa - Tiêu Chuẩn Khách Quan Tối Thượng:
Tác giả Thi thiên tuyên bố: "Lời Chúa là ngọn đèn cho chân tôi, Ánh sáng cho đường lối tôi." (Thi thiên 119:105). Sứ đồ Phao-lô xác nhận: "Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình, hầu cho người thuộc về Đức Chúa Trời được trọn vẹn và sắm sẵn để làm mọi việc lành." (2 Ti-mô-thê 3:16-17). Lời Chúa là thước đo, là tiêu chuẩn để so sánh mọi lời nói, giáo lý, kinh nghiệm. Một Cơ Đốc nhân không quen thuộc với Kinh Thánh thì không có cơ sở để phân định. Mọi sự dạy dỗ phải được "phân giải" (đối chiếu, so sánh) với Lời Chúa, như người Bê-rê "nghe ngóng lời giảng mỗi ngày, để xét xem lời giảng có thật chăng" (Công vụ 17:11).

2. Đức Thánh Linh - Đấng Dẫn Dắt Chủ Quan và Cá Nhân:
Chúa Giê-xu hứa về Đức Thánh Linh: "Khi nào Thần lẽ thật sẽ đến, thì Ngài dẫn các ngươi vào mọi lẽ thật... Ngài sẽ lấy điều thuộc về ta mà rao báo cho các ngươi." (Giăng 16:13-14). Đức Thánh Linh là Thần lẽ thật, Ngài làm sống động Lời Chúa trong lòng chúng ta (Giăng 6:63), cáo trách về tội lỗi (Giăng 16:8), và dẫn dắt chúng ta trong mọi lẽ thật. Sự phân định thuộc linh là công việc hợp tác giữa chúng ta (chăm chỉ học Lời) và Đức Thánh Linh (mở mắt tâm linh chúng ta để hiểu và áp dụng Lời ấy).

1. Phân Biệt Bởi Bông Trái:
Chúa Giê-su dạy: "Hễ cây nào tốt thì sanh trái tốt; nhưng cây nào xấu thì sanh trái xấu... Ấy vậy, hễ xem trái thì biết cây." (Ma-thi-ơ 7:17, 20). Chúng ta phân định một giáo lý, một mục vụ, hay một cá nhân không chỉ bằng lời nói hùng hồn, mà bằng bông trái lâu dài trong đời sống và tác động của nó. Bông trái của Thánh Linh là "yêu thương, vui mừng, bình an, nhịn nhục, nhân từ, hiền lành, trung tín, mềm mại, tiết độ" (Ga-la-ti 5:22-23). Ngược lại, công việc của xác thịt sẽ sinh ra sự chia rẽ, kiêu ngạo, ham mê, ghen tương, v.v. (Ga-la-ti 5:19-21).

2. Phân Biệt Bởi Sự Tôn Cao Chúa Giê-xu Christ:
Sứ đồ Giăng đưa ra một phép thử then chốt: "Bởi điều nầy, hãy nhận biết Thánh Linh của Đức Chúa Trời: phàm thần nào xưng Đức Chúa Jêsus Christ lấy xác thịt mà ra đời, thần ấy là bởi Đức Chúa Trời." (1 Giăng 4:2). Mọi sự dạy dỗ, sự thúc đẩy, hay "linh" nào thực sự đến từ Đức Chúa Trời đều sẽ tôn cao, tôn vinh và công nhận địa vị tuyệt đối của Chúa Giê-xu Christ là Con Đức Chúa Trời, là Đấng Cứu Thế nhập thể, chịu chết và sống lại. Nếu một sứ điệp làm lu mờ Đấng Christ, tập trung vào con người, kinh nghiệm, hay của cải vật chất, thì cần phải xem xét lại.

3. Phân Biệt Bởi Sự Hòa Hiệp Với Lẽ Thật Toàn Vẹn:
Lẽ thật của Đức Chúa Trời là một thể thống nhất. Phao-lô cảnh cáo về những người "xao động tâm thần và bối rối, bởi có thơ từ dường như thể bởi chúng tôi gởi đến, nói rằng ngày của Chúa gần đến." (2 Tê-sa-lô-ni-ca 2:2). Sự phân định đòi hỏi kiểm tra xem một "khải tượng", "lời tiên tri" hay giáo lý mới có phù hợp với toàn bộ lẽ thật đã được bày tỏ trong Kinh Thánh hay không. Nó có làm sáng tỏ hay mâu thuẫn với những giáo lý căn bản về ân điển, sự cứu rỗi, thân vị Đấng Christ?

1. Làm Cho Mình Đầy Dẫy Lời Đức Chúa Trời Cách Hằng Thường:
Đây là bước nền tảng nhất. Không có đường tắt. Phải đọc, học, suy ngẫm và ghi nhớ Kinh Thánh cách có hệ thống. "Lời Chúa tôi đã giấu trong lòng tôi, Để tôi không phạm tội cùng Chúa." (Thi thiên 119:11). Càng biết Lời Chúa thật, chúng ta càng dễ nhận ra sự giả mạo.

2. Cầu Xin Sự Khôn Ngoan Cách Thành Tín:
Sứ đồ Gia-cơ khuyên: "Ví bằng trong anh em có kẻ kém khôn ngoan, hãy cầu xin Đức Chúa Trời, là Đấng ban cho mọi người cách rộng rãi, không trách móc ai, thì kẻ ấy sẽ được ban cho." (Gia-cơ 1:5). Hãy cầu nguyện đặc biệt xin Chúa ban cho bạn tấm lòng khôn sáng để phân biệt. Biến điều này thành một phần trong lời cầu nguyện hằng ngày.

3. Vâng Theo Điều Đã Biết:
Sự phân định không chỉ để hiểu biết, mà để vâng lời. Chúa Giê-xu phán: "Nếu ai muốn làm theo ý muốn của Đức Chúa Trời, thì sẽ biết đạo lý ta có phải là bởi Đức Chúa Trời, hay là ta nói theo ý ta." (Giăng 7:17). Sự vâng phục trong những điều Chúa đã bày tỏ rõ ràng sẽ mở đường cho sự hiểu biết và phân định sâu nhiệm hơn về những điều chưa rõ.

4. Tìm Kiếm Sự Khuyên Bảo Của Những Tín Hữu Trưởng Thành:
Đức Chúa Trời ban cho Hội Thánh những mục sư, giáo sư (Ê-phê-sô 4:11). Hãy khiêm nhường tham khảo ý kiến của những Cơ Đốc nhân trưởng thành, vững vàng trong đức tin và hiểu biết Kinh Thánh. "Trong vòng nhiều người bàn luận, mưu lập được thành." (Châm ngôn 15:22).

5. Rèn Luyện Cảm Quan Thuộc Linh Qua Sự Thực Hành:
Hê-bơ-rơ 5:14 nói về những người trưởng thành: "Nhưng đồ ăn đặc là để cho kẻ thành nhân, cho kẻ hay dụng tâm tư luyện tập mà phân biệt điều lành dữ." Từ Hy Lạp aisthētērion ở đây được dịch là "tâm tư" hoặc "giác quan". Điều này cho thấy phân định là một giác quan thuộc linh được luyện tập qua việc thường xuyên áp dụng Lời Chúa vào những lựa chọn nhỏ trong đời sống hằng ngày. Hãy bắt đầu phân định trong những việc nhỏ: chọn sách nào để đọc, chương trình nào để xem, lời nói nào nên thốt ra.

Sự phân định thuộc linh mạnh mẽ không phải là thứ khiến chúng ta trở nên hoài nghi, chỉ trích hay tự cao. Trái lại, nó là dấu hiệu của sự trưởng thành và tình yêu thương. Phao-lô cầu nguyện cho các tín hữu Phi-líp: "Tôi cầu xin Đức Chúa Trời... cho lòng yêu thương của anh em càng ngày càng chan chứa hơn, trong sự thông biết và sự suy hiểu, để phân biệt những sự khác nhau." (Phi-líp 1:9-10). Sự phân định thật được nuôi dưỡng bởi tình yêu thương và dẫn đến sự tinh sạch và không chỗ trách được cho đến ngày của Đấng Christ.

Hãy bắt đầu hành trình này ngay hôm nay. Cầm lấy Kinh Thánh, quỳ gối cầu nguyện, và xin Chúa Thánh Linh, Đấng là Thần lẽ thật, dạy dỗ và huấn luyện giác quan thuộc linh của bạn. Khi bạn bước đi trong sự vâng phục và thông công với Ngài, bạn sẽ kinh nghiệm lời hứa trong Châm ngôn 2:3-5: "Ví bằng con kêu cầu sự phân biện, Và cất tiếng lên cầu xin sự thông sáng; Nếu con tìm nó như tiền bạc, Và kiếm nó như bửu vật ẩn bí, Bấy giờ con sẽ hiểu biết sự kính sợ Đức Giê-hô-va, Và tìm được điều tri thức của Đức Chúa Trời."