Tại sao người Israel cần ma-na khi họ có đàn gia súc để ăn?

Trong hành trình ra khỏi Ai Cập, một trong những phép lạ vĩ đại và bền bỉ nhất Chúa thực hiện cho dân Y-sơ-ra-ên là việc ban ma-na – thứ “bánh từ trời” – hằng ngày trong suốt 40 năm (Xuất Ê-díp-tô Ký 16:35). Một câu hỏi tự nhiên nảy sinh: Khi ra khỏi Ai Cập, dân Y-sơ-ra-ên đã “đem theo rất nhiều bầy chiên và bầy bò” (Xuất Ê-díp-tô Ký 12:38). Vậy tại sao họ không sống bằng thịt của đàn gia súc đó, mà lại cần đến ma-na mỗi ngày? Câu hỏi này không chỉ thuộc về logic tự nhiên, mà còn mở ra cánh cửa để hiểu biết những nguyên tắc thuộc linh sâu sắc về sự providence (sự quan phòng), sự phụ thuộc, đức tin, và ý muốn giáo huấn của Đức Chúa Trời dành cho dân sự Ngài.

Sự kiện ma-na được ghi chép chi tiết trong Xuất Ê-díp-tô Ký chương 16. Lúc này, dân Y-sơ-ra-ên vừa ra khỏi Ai Cập được khoảng một tháng rưỡi và đang ở trong đồng vắng Sin. Họ bắt đầu oán trách Môi-se và A-rôn, nói rằng: “Ới! Chúng ta thà bị Đức Giê-hô-va giết chết trong xứ Ê-díp-tô, còn hơn bị các người dẫn đến chết đói trong đồng vắng nầy!” (Xuất Ê-díp-tô Ký 16:3). Lời oán trách này xuất phát từ nỗi sợ hãi về tương lai và sự thiếu đức tin nơi Đấng đã giải cứu họ cách diệu kỳ.

Chúa đáp lời bằng một lời hứa kép: “Nầy, ta sẽ từ trên trời cao làm mưa bánh xuống cho các ngươi” (câu 4a) và buổi chiều sẽ có thịt để ăn (câu 8, 12). Quả thật, buổi chiều có chim cút phủ trại, và buổi sáng có một thứ như hột nhỏ, mỏng, trắng như sương muối trên mặt đất – họ gọi nó là Ma-na (מָן), có lẽ từ câu hỏi “Man hu?” (Đây là cái gì?) (câu 15, 31).

Trước khi đi sâu vào ý nghĩa thuộc linh, chúng ta cần xem xét lý do thực tế. Đồng vắng Paran hay Sinai không phải là đồng cỏ xanh tươi. Đây là vùng đất khô cằn, nắng nóng, thiếu nước và thảm thực vật. Đàn gia súc khổng lồ (ước tính có thể lên đến hàng trăm ngàn con) cần một lượng cỏ và nước khổng lồ mỗi ngày để duy trì. Việc giết gia súc để ăn thịt là giải pháp không bền vững. Nó giống như việc “ăn nhạt” vốn liếng. Một khi đàn gia súc bị giết hết, họ sẽ mất đi tài sản di động, nguồn sữa, và khả năng tái tạo đàn cho tương lai khi vào Đất Hứa – một vùng đất được mô tả là “đượm sữa và mật” (Xuất Ê-díp-tô Ký 3:8).

Hơn nữa, thịt là nguồn thực phẩm khó bảo quản trong điều kiện sa mạc nóng bức. Ma-na, với đặc tính “đến mỗi buổi sáng” và (trừ ngày thứ sáu) “hư thúi nếu để qua đêm” (Xuất Ê-díp-tô Ký 16:19-20), là cách Chúa đảm bảo họ có thức ăn tươi mới mỗi ngày mà không cần phương tiện bảo quản.

Đây mới là cốt lõi của vấn đề. Việc Chúa cung cấp ma-na hằng ngày là một bài học đối tượng về sự phụ thuộc hoàn toàn vào Ngài. Dân Y-sơ-ra-ên vừa ra khỏi một nền văn hóa nô lệ ở Ai Cập, nơi họ phải lao động cực nhọc nhưng ít nhất vẫn có “nồi thịt và ăn bánh no nê” (Xuất Ê-díp-tô Ký 16:3). Tâm lý nô lệ là tâm lý ỷ lại vào hệ thống, dù là hệ thống áp bức. Giờ đây, Chúa muốn đưa họ vào một mối quan hệ tự do nhưng lệ thuộc – tự do khỏi Pha-ra-ôn, nhưng lệ thuộc hoàn toàn vào Đức Giê-hô-va.

Nếu họ sống bằng đàn gia súc, họ sẽ có cảm giác tự cung tự cấp. Họ sẽ nghĩ: “Tài sản của tôi, sức lực của tôi đã làm nên của cải nầy” (Phục Truyền Luật Lệ Ký 8:17). Ma-na, với đặc tính siêu nhiên – từ trời xuống, đến mỗi sáng, đủ cho một ngày, hư thối nếu tích trữ – buộc họ phải trông cậy Chúa mỗi ngày. Đây chính là ý nghĩa của lời Chúa phán: “Ấy để ta thử họ coi có đi theo luật pháp của ta hay chăng” (Xuất Ê-díp-tô Ký 16:4b). Từ ngữ “thử” ở đây trong tiếng Hê-bơ-rơ là “nissah” (נִסָּה), có nghĩa là thử nghiệm, tinh luyện, chứng minh bản chất.

Chúa muốn dạy họ rằng: “Người ta sống chẳng phải chỉ nhờ bánh mà thôi, nhưng nhờ mọi lời phán ra từ miệng Đức Chúa Trời” (Ma-thi-ơ 4:4, trích Phục Truyền 8:3). Ma-na là vật chất hữu hình của lời hứa vô hình. Nó dạy họ rằng sự sống thật không đến từ nguồn lực thế gian (gia súc), mà đến từ Lời sáng tạo và duy trì của Đức Chúa Trời.

Kinh Thánh Tân Ước mặc khải rõ ràng rằng ma-na là biểu tượng về Chúa Giê-xu Christ. Chính Chúa Giê-xu tuyên bố: “Tổ phụ các ngươi đã ăn ma-na trong đồng vắng, và đã chết… ta là bánh hằng sống từ trên trời xuống; nếu ai ăn bánh ấy, thì sẽ sống vô cùng; và bánh mà ta sẽ ban cho vì sự sống của thế gian tức là thịt ta” (Giăng 6:49-51).

Việc dân Y-sơ-ra-ên cần ma-na dạy chúng ta rằng: Không có nguồn lực tự nhiên nào (dù dồi dào như đàn gia súc) có thể thay thế được Đấng Christ. Của cải, tài năng, tri thức, hay ngay cả những “tài sản tôn giáo” truyền thống, đều không thể nuôi linh hồn đời đời. Chỉ có “Bánh từ trời,” là Chúa Giê-xu, mới đem lại sự sống thật. Ma-na nuôi thân thể tạm bợ trong hành trình trần gian; còn Chúa Giê-xu nuôi linh hồn cho sự sống đời đời trong hành trình về Thiên Quốc.

Sự cần thiết của ma-na càng được nổi bật qua sự thất bại của dân chúng trong Dân Số Ký chương 11. Dân Y-sơ-ra-ên bắt đầu “oán trách… nhớ lại những cá, dưa gang, hành, tỏi mình đã ăn nhưng không tại Ai Cập” (câu 4-6). Họ khinh dể ma-na, gọi nó là “vật ăn đáng mọn” (câu 6 – từ gốc Hê-bơ-rơ có nghĩa là vô giá trị, hư không). Họ kêu gào: “Ôi! thịt! thịt!” (câu 13).

Hành động này cho thấy họ đánh mất ý nghĩa thuộc linh của ma-na. Họ chỉ xem nó là thức ăn thông thường, và thèm khát “thịt” – biểu tượng cho sự thỏa mãn theo nhục dục và nếp sống cũ ở Ai Cập. Chúa đã ban cho họ chim cút, nhưng cùng với đó là sự đoán phạt: “Các ngươi sẽ ăn thịt trọn một tháng… cho đến chừng nó tràn ra lỗ mũi và các ngươi ghê gớm” (câu 19-20). Điều này dạy chúng ta một bài học nghiêm khắc: Khi chúng ta khinh dễ sự ban cho từ bi và đủ đến mỗi ngày của Chúa, và đòi hỏi theo dục vọng của mình, chúng ta có thể nhận được điều mình xin, nhưng cùng với đó là sự phán xét.

Hành trình trong đồng vắng của Y-sơ-ra-ên là hình bóng về hành trình đức tin của chúng ta ngày nay (I Cô-rinh-tô 10:11). Bài học về ma-na áp dụng sâu sắc:

1. Sống Một Ngày Một Ngày Với Chúa: Ma-na dạy chúng ta về “sự quan phòng hằng ngày” của Chúa. Chúng ta thường lo lắng về ngày mai, tích trữ của cải và tìm kiếm sự an toàn nơi vật chất. Chúa Giê-xu dạy: “Xin cho chúng tôi hôm nay đồ ăn đủ ngày” (Ma-thi-ơ 6:11). Ứng dụng là học trông cậy Chúa mỗi ngày, cầu nguyện và tìm kiếm ý muốn Ngài cho những nhu cầu thể chất và thuộc linh trong 24 giờ tới.

2. Nuôi Dưỡng Linh Hồn Bằng Lời Chúa Mỗi Sáng: Như dân Y-sơ-ra-ên phải dậy sớm để lượm ma-na trước khi tan sương (Xuất Ê-díp-tô Ký 16:21), chúng ta cần có kỷ luật gặp gỡ Chúa qua Lời Ngài mỗi buổi sáng. Lời Chúa là “bánh hằng sống” (Ma-thi-ơ 4:4) nuôi dưỡng tâm linh. Đừng để sự bận rộn của ngày mới “làm tan” cơ hội tiếp nhận lương thực thuộc linh.

3. Đừng Khinh Dễ Sự Đơn Sơ, Đủ Dùng: Thế giới luôn quảng cáo về sự dư dật, xa hoa, đổi mới. Ma-na lại “giống như hột ngò, màu trắng, mùi như bánh ngọt pha mật ong” (Xuất Ê-díp-tô Ký 16:31) – đơn sơ, đều đặn, đủ dinh dưỡng. Chúa dạy chúng ta biết đủ với những gì Ngài ban, và tìm thấy sự thỏa lòng trong Ngài, hơn là chạy theo những dục vọng vật chất (Phi-líp 4:11-13).

4. Phá Bỏ Tinh Thần Tự Cung Tự Cấp: “Gia súc” của chúng ta ngày nay có thể là tài khoản ngân hàng, bằng cấp, mối quan hệ, hay kinh nghiệm bản thân. Chúa không cấm chúng ta có những điều đó, nhưng Ngài muốn chúng ta đừng đặt lòng tin vào chúng. Hãy luôn nhớ rằng mọi sự đều đến từ Ngài và tồn tại bởi Ngài (Công vụ 17:28).

5. Nhận Biết và Trân Quý Đấng Christ Là Bánh Sự Sống: Cuối cùng, mọi bài học đều dẫn về Chúa Giê-xu. Hãy “ăn” Ngài mỗi ngày bằng đức tin, bằng sự thông công, bằng sự suy ngẫm về thập tự giá và sự phục sinh. Ngài là nguồn sống duy nhất và đầy đủ cho mọi nhu cầu của linh hồn.

Việc Đức Chúa Trời ban ma-na trong khi dân Y-sơ-ra-ên vẫn có đàn gia súc không phải là một sự dư thừa hay thiết kế bất khả thi. Đó là một hành động đầy ân điển và khôn ngoan của Đấng Chăn Chiên nhân từ. Ma-na là công cụ để Ngài huấn luyện một dân tộc nô lệ trở thành một dân tộc của đức tin, dạy họ biết rằng sự sống thật đến từ mỗi lời phán của Đức Chúa Trời. Nó là hình bóng hoàn hảo về Chúa Giê-xu Christ, Bánh từ trời nuôi sống thế gian.

Ngày nay, Chúa vẫn ban “ma-na” cho chúng ta – không phải dưới hình thể hột nhỏ, nhưng qua Lời Ngài, sự thương xót mới mỗi sáng, và sự hiện diện của Thánh Linh. Thách thức dành cho chúng ta là: Chúng ta có dậy sớm để lượm lấy không? Hay chúng ta vẫn đang oán trách và thèm khát “những nồi thịt” của Ai Cập? Hãy chọn lấy ma-na, chọn lấy Chúa Giê-xu, và kinh nghiệm sự sống dư dật từ nguồn cung ứng không bao giờ cạn của Thiên đàng.