Sống công chính có ý nghĩa gì?

Trong một thế giới thường đánh đồng sự “tốt lành” với các tiêu chuẩn đạo đức xã hội mong manh, khái niệm “sống công chính” của Cơ Đốc giáo đứng như một tuyên ngôn đầy quyền năng và khác biệt. Đây không phải là một lý tưởng mơ hồ hay một gánh nặng luật lệ, mà là một thực tại sống động, một địa vị được ban cho và một đời sống được biến đổi bởi ân điển của Đức Chúa Trời qua Chúa Giê-xu Christ. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào ý nghĩa thần học, Kinh Thánh, và thực tiễn của đời sống công chính, khai mở sự phong phú của một trong những chủ đề nền tảng nhất cho đức tin và nếp sống Cơ Đốc.

Để hiểu sâu sắc, chúng ta cần trở lại với ngôn ngữ gốc của Kinh Thánh. Trong tiếng Hê-bơ-rơ (Cựu Ước), từ then chốt là "צֶדֶק" (tsedeq) hoặc "צְדָקָה" (tsedaqah). Từ này vượt ra ngoài ý niệm về sự “đúng đắn” theo luật pháp; nó hàm chứa ý nghĩa về sự ngay thẳng, công bình, chuẩn mực, và đặc biệt là mối quan hệ đúng đắn. Một người “công chính” (tsaddiq) không chỉ là người tuân giữ các điều răn, mà là người sống trong mối tương giao đúng đắn với Đức Chúa Trời và với người lân cận (Xa-cha-ri 7:9 – “Hãy làm sự chính trực công bình, và tỏ lòng thương xót, sự thương xót đối với anh em mình”).

Trong tiếng Hy Lạp (Tân Ước), từ được sử dụng là "δικαιοσύνη" (dikaiosynē). Từ này mang hai sắc thái chính trong thần học Tân Ước: (1) Địa vị được xưng công bình trước mặt Đức Chúa Trời (một tuyên bố pháp lý), và (2) Tình trạng sống ngay thẳng, công bình (một thực tại đạo đức). Sự phân biệt nhưng không tách rời này là chìa khóa để hiểu toàn bộ sứ điệp Phúc Âm.

Đây là điểm then chốt phân biệt niềm tin Tin Lành. Sứ đồ Phao-lô, trong thư Rô-ma, đã trình bày rõ ràng:

“Vì tôi không hổ thẹn về Tin Lành đâu, bởi Tin Lành là quyền phép của Đức Chúa Trời để cứu mọi kẻ tin, không phân biệt người Giu-đa hoặc người Gờ-réc; vì trong Tin Lành nầy có bày tỏ sự công bình của Đức Chúa Trời, bởi đức tin mà được, lại dẫn đến đức tin nữa, như có chép rằng: Người công bình sẽ sống bởi đức tin.” (Rô-ma 1:16-17)

“Sự công bình của Đức Chúa Trời” ở đây không phải là sự công bình nghiêm khắc để trừng phạt, mà chính là phương cách Ngài khiến con người tội lỗi trở nên công chính trước mặt Ngài. Phao-lô giải thích tiếp:

“Nhưng hiện bây giờ, sự công bình của Đức Chúa Trời đã bày tỏ ra… tức là sự công bình của Đức Chúa Trời bởi sự tin đến Đức Chúa Giê-xu Christ, cho mọi người nào tin… Họ nhờ ân điển Ngài mà được xưng công bình nhưng không, bởi sự chuộc tội đã làm trọn trong Đức Chúa Giê-xu Christ, là Đấng Đức Chúa Trời đã lập làm của lễ chuộc tội, bởi đức tin trong huyết Đấng ấy.” (Rô-ma 3:21-25)

Do đó, ý nghĩa đầu tiên và căn bản nhất của “sống công chính” là sống trong địa vị đã được Đức Chúa Trời tuyên bố là công chính. Địa vị này không dựa trên nỗ lực tuân giữ luật pháp của chúng ta (vì không ai có thể làm trọn – Rô-ma 3:10, 23), mà hoàn toàn dựa trên công lao cứu chuộc của Chúa Giê-xu Christ trên thập tự giá. Khi một người tin nhận Chúa Giê-xu, sự công chính của Chúa Christ được kể cho người đó (2 Cô-rinh-tô 5:21). Đây là sự công chính được ban cho (imputed righteousness) – nền tảng cho mọi điều tiếp theo.

Ân điển không bao giờ dừng lại ở một tuyên bố pháp lý. Ân điển biến đổi. Địa vị công chính được ban cho bởi đức tin tất yếu dẫn đến một đời sống công chính được thể hiện qua hành động. Đây không phải là điều kiện để được cứu, mà là bằng chứng, kết quả tự nhiên của sự cứu rỗi thật. Chúa Giê-xu dạy: “Các ngươi nhờ những trái nó mà nhận biết được” (Ma-thi-ơ 7:20). Sứ đồ Gia-cơ nhấn mạnh: “Đức tin không có việc làm là đức tin chết” (Gia-cơ 2:17).

Vậy, một đời sống công chính được bày tỏ ra sao? Kinh Thánh mô tả một cách sống động:

• Trong mối quan hệ với Đức Chúa Trời: Đó là đời sống tìm kiếm Ngài trước nhất. “Nhưng trước hết, hãy tìm kiếm nước Đức Chúa Trời và sự công bình của Ngài” (Ma-thi-ơ 6:33). Là sự khao khát thuộc linh: “Phước cho những kẻ đói khát sự công bình, vì sẽ được no đủ!” (Ma-thi-ơ 5:6).
• Trong tính cách cá nhân: Đó là đời sống có “trái của Thánh Linh” – “yêu thương, vui mừng, bình an, nhịn nhục, nhân từ, hiền lành, trung tín, mềm mại, tiết độ” (Ga-la-ti 5:22-23).
• Trong các mối quan hệ xã hội: Đó là sự ngay thẳng, công bằng trong lời nói và hành động (Lê-vi Ký 19:35-36), là lòng thương xót và sự chân thật (Mi-chê 6:8).
• Trong sự tận hiến: Đó là việc trình dâng thân thể mình “làm của lễ sống và thánh, đẹp lòng Đức Chúa Trời” (Rô-ma 12:1).

Một câu hỏi quan trọng: Làm sao chúng ta, những con người vẫn còn chiến đấu với tội lỗi (Rô-ma 7), có thể sống một đời công chính? Câu trả lời không nằm ở sự cố gắng hùng hục theo ý riêng, mà ở trong sự phó thác và nương dựa vào Thánh Linh Đức Chúa Trời. Chính Thánh Linh – Đấng ngự trong mỗi tín hữu – mới có quyền năng để biến đổi chúng ta trở nên giống như hình ảnh của Chúa Christ (2 Cô-rinh-tô 3:18).

Phao-lô giải thích cuộc chiến thuộc linh và giải pháp trong Rô-ma 8:

“Vả, những kẻ sống theo xác thịt thì chăm những sự thuộc về xác thịt; còn những kẻ sống theo Thánh Linh thì chăm những sự thuộc về Thánh Linh… Vì nếu anh em sống theo xác thịt thì phải chết; nhưng nếu nhờ Thánh Linh, làm cho chết các việc của thân thể, thì anh em sẽ sống.” (Rô-ma 8:5, 13)

Sống công chính, do đó, là một đời sống “bước đi theo Thánh Linh” (Ga-la-ti 5:16), tức là nhạy bén, vâng phục và được sức mới bởi Ngài mỗi ngày.

Lẽ đạo trở nên sống động khi được áp dụng. Dưới đây là một số phương diện cụ thể:

1. Trong Gia Đình: Người chồng/chủ gia đình sống công chính khi yêu vợ như Chúa Christ yêu Hội thánh (Ê-phê-sô 5:25), dẫn dắt gia đình trong sự công bình và nhu mì. Người vợ sống công chính khi vâng phục và tôn trọng chồng cách thanh sạch (1 Phi-e-rơ 3:1-2). Cha mẹ nuôi dạy con cái trong sự khuyên dạy của Chúa, không chọc giận chúng (Ê-phê-sô 6:4).

2. Trong Công Việc & Tài Chính: Người làm công sống công chính khi phục vụ chủ cách chân thành “như cho Chúa” (Cô-lô-se 3:23). Người chủ sống công chính khi đối xử công bằng, trả lương đúng hạn, và tôn trọng nhân phẩm người lao động (Cô-lô-se 4:1). Trong tài chính, đó là sự trung tín, không tham lam, trả thuế đầy đủ (Rô-ma 13:7) và rộng rãi giúp đỡ người thiếu thốn.

3. Trong Lời Nói & Giao Tiếp: “Chớ có một lời dữ nào ra từ miệng anh em; nhưng khi đáng nói, hãy nói một vài lời lành giúp ơn cho và có ích lợi cho kẻ nghe đến” (Ê-phê-sô 4:29). Sống công chính là từ chối nói dối, phao tin đồn nhảm, hay dùng lời lẽ cay độc.

4. Trong Cộng Đồng & Xã Hội: Đó là việc làm sáng Danh Chúa qua đời sống đạo đức gương mẫu (1 Phi-e-rơ 2:12). Là lên tiếng bênh vực lẽ phải, bảo vệ người yếu thế, và quan tâm đến người nghèo khó (Châm Ngôn 31:8-9).

Tóm lại, “sống công chính” trong ánh sáng Kinh Thánh mang một ý nghĩa phong phú và đa chiều:

1. Là một Ân Tứ: Trước hết, đó là địa vị được Đức Chúa Trời ban cho cách nhưng không bởi đức tin nơi sự chết và sống lại của Chúa Giê-xu Christ.
2. Là một Mối Quan Hệ: Đó là đời sống trong mối tương giao đúng đắn, hòa thuận với Đức Chúa Trời, với chính mình, và với người xung quanh.
3. Là một Tiến Trình: Đó là hành trình được Thánh Linh biến đổi ngày càng trở nên giống Chúa Christ, từ vinh hiển đến vinh hiển.
4. Là một Lời Chứng: Đó là phương cách để thế gian thấy được bản chất yêu thương và thánh khiết của Đức Chúa Trời qua dân sự Ngài.
5. Là một Sự Trông Đợi: Chúng ta sống công chính trong hiện tại với niềm hy vọng trọn vẹn về ngày được hoàn toàn vẹn toàn trong sự hiện diện của Đức Chúa Trời (Phi-líp 3:12-14).

Cuối cùng, sống công chính không phải là gánh nặng của sự tự cứu, mà là đặc ân và niềm vui của người đã được cứu. Nó bắt đầu từ thập tự giá, được nuôi dưỡng bởi Lời Chúa và sự cầu nguyện, được vận hành bởi Thánh Linh, và hướng đến vinh quang của Đức Chúa Trời. Ước mong mỗi chúng ta, bằng đức tin, nắm lấy địa vị công chính đã được ban, và bằng sự vâng phục, bước đi trong nếp sống công chính để Danh Chúa được tôn cao.