Huấn luyện viên cuộc sống Cơ Đốc là gì và quan niệm này có hợp Kinh Thánh không?

Trong thế giới ngày nay, nhiều người tìm kiếm sự hướng dẫn cá nhân để đạt được mục tiêu, vượt qua thách thức và sống một cuộc đời có ý nghĩa. Từ đó, khái niệm “huấn luyện viên cuộc sống” (life coach) ra đời và nhanh chóng phổ biến. Trong cộng đồng Cơ Đốc, cũng xuất hiện những huấn luyện viên tự nhận mình là “huấn luyện viên cuộc sống Cơ Đốc”. Vậy thực chất huấn luyện viên cuộc sống Cơ Đốc là gì? Quan niệm này có phù hợp với Kinh Thánh hay không? Bài viết này sẽ nghiên cứu chuyên sâu dựa trên Lời Chúa, khám phá nền tảng Kinh Thánh và đưa ra những ứng dụng thực tiễn cho đời sống tin kính.

1. Huấn luyện viên cuộc sống Cơ Đốc là gì?

Huấn luyện viên cuộc sống Cơ Đốc là một Cơ Đốc nhân được trang bị (thông qua đào tạo chuyên môn và kinh nghiệm bản thân) để đồng hành cùng một tín hữu khác, giúp họ khám phá mục đích Chúa dành cho đời mình, đặt ra các mục tiêu cụ thể, vượt qua những rào cản tinh thần, cảm xúc hoặc thuộc linh, và tăng trưởng trong mối quan hệ với Đức Chúa Trời. Huấn luyện viên Cơ Đốc không chỉ tập trung vào thành công trần tục mà nhấn mạnh đến sự phát triển toàn diện theo ý muốn của Chúa, dựa trên nền tảng Kinh Thánh, sự cầu nguyện và sự dẫn dắt của Đức Thánh Linh.

Khác với huấn luyện viên thế tục (secular life coach) thường dựa vào các phương pháp tâm lý học hoặc triết lý tự lực, huấn luyện viên Cơ Đốc xem Lời Chúa là tiêu chuẩn tối cao và tin rằng sự biến đổi thật sự đến từ quyền năng của Chúa. Họ có thể hoạt động trong nhiều lĩnh vực như: huấn luyện cá nhân, gia đình, sự nghiệp, lãnh đạo, hoặc tập trung vào các vấn đề thuộc linh.

2. Nền tảng Kinh Thánh cho việc huấn luyện/đồng hành

Kinh Thánh không trực tiếp sử dụng thuật ngữ “huấn luyện viên cuộc sống”, nhưng chúng ta tìm thấy vô số mô hình và nguyên tắc về sự đồng hành, dạy dỗ, khuyên bảo và môn đồ hóa. Đây chính là cơ sở thần học cho công việc của một huấn luyện viên Cơ Đốc ngày nay.

a. Chúa Giê-xu – Người Thầy vĩ đại

Chúa Giê-xu đã dành phần lớn thời gian chức vụ của Ngài để huấn luyện mười hai sứ đồ. Ngài dạy họ qua lời nói và gương mẫu, sửa dạy khi họ sai lầm, trao cho họ cơ hội thực hành, và cuối cùng ủy thác sứ mạng. Mác 3:14 chép: “Ngài lập mười hai người, gọi là sứ đồ, để ở cùng Ngài và để sai đi giảng đạo”. Ở đây, “ở cùng Ngài” chính là quá trình đồng hành, quan sát và học hỏi từ Ngài. Chúa Giê-xu là mẫu mực tối cao của một huấn luyện viên thuộc linh.

b. Môi-se và Giô-suê

Môi-se đã chuẩn bị Giô-suê để kế vị mình lãnh đạo dân Y-sơ-ra-ên. Phục truyền 34:9 ghi: “Giô-suê, con trai của Nun, được đầy dẫy thần khôn ngoan, vì Môi-se đã đặt tay trên mình người”. Qua nhiều năm phục vụ bên cạnh Môi-se, Giô-suê học được cách lãnh đạo, đức tin và sự vâng lời Chúa.

c. Ê-li và Ê-li-sê

Tiên tri Ê-li đã chọn Ê-li-sê làm môn đồ, và Ê-li-sê đã theo hầu Ê-li nhiều năm (1 Các Vua 19:19-21). Trước khi Ê-li được cất lên trời, Ê-li-sê đã xin “xin có được gấp đôi thần của thầy trên con” (2 Các Vua 2:9). Điều này cho thấy Ê-li-sê mong muốn kế thừa và mở rộng chức vụ của thầy mình.

d. Phao-lô và Ti-mô-thê

Mối quan hệ giữa Phao-lô và Ti-mô-thê là hình ảnh rõ nét của việc môn đồ hóa. Phao-lô gọi Ti-mô-thê là “con yêu dấu của ta trong đức tin” (1 Ti-mô-thê 1:2). Ông dạy dỗ, khích lệ, và trao trách nhiệm cho Ti-mô-thê. Trong 2 Ti-mô-thê 2:2, Phao-lô viết: “Những điều con đã nghe nơi ta trước mặt nhiều người chứng, hãy giao phó cho những người trung thành, cũng có tài dạy dỗ kẻ khác”. Đây chính là nguyên tắc truyền thừa qua các thế hệ – một hình thức huấn luyện hiệu quả.

e. Các mối quan hệ khuyên bảo, khích lệ

Kinh Thánh đầy dẫy những lời kêu gọi tín hữu khuyên bảo, dạy dỗ lẫn nhau:

• Rô-ma 15:14: “Hỡi anh em, về phần anh em, tôi cũng tin chắc rằng anh em đầy lòng nhân từ, đủ mọi thứ tri thức, có thể khuyên bảo nhau”.
• Hê-bơ-rơ 10:24-25: “Chúng ta hãy quan tâm đến nhau để khích lệ nhau về tình yêu thương và việc lành; chớ bỏ sự nhóm lại như mấy kẻ quen làm, nhưng phải khuyên bảo nhau”.
• Ga-la-ti 6:1-2: “Hỡi anh em, nếu có người nào bị bắt trong sự phạm tội, thì anh em là người có Đức Thánh Linh, hãy lấy lòng mềm mại mà sửa họ lại; hãy coi chừng chính mình, kẻo cũng bị cám dỗ chăng. Hãy mang gánh nặng cho nhau, như vậy anh em sẽ làm trọn luật pháp của Đấng Christ”.

Từ ngữ Hy Lạp “paraklēsis” (παράκλησις) thường được dịch là “sự khuyên bảo”, “sự an ủi”, cũng là một danh hiệu của Đức Thánh Linh (Đấng Yên Ủi – Giăng 14:16). Điều này cho thấy công việc khuyên bảo lẫn nhau trong Hội Thánh là sự cộng tác với Thánh Linh để giúp nhau trưởng thành.

3. Quan niệm “huấn luyện viên cuộc sống” có hợp Kinh Thánh không?

Để trả lời câu hỏi này, chúng ta cần xem xét kỹ lưỡng cả hai mặt: những lập luận ủng hộ và những mối lo ngại.

a. Lập luận ủng hộ

Kinh Thánh đề cao giá trị của sự khuyên bảo khôn ngoan và việc có người hướng dẫn:

• Châm Ngôn 11:14: “Dân sự bị diệt vì thiếu sự chỉ dẫn; nhưng sự giải cứu ở nơi nhiều mưu sĩ”.
• Châm Ngôn 15:22: “Mưu định chẳng thành vì thiếu bàn luận; nhưng nhờ nhiều mưu sĩ mà được vững vàng”.
• Châm Ngôn 27:17: “Sắt mài sắt, người nầy mài người kia”.

Những câu này cho thấy việc tìm kiếm sự hướng dẫn từ những người khôn ngoan là điều Chúa muốn. Huấn luyện viên Cơ Đốc, khi vâng theo Lời Chúa và được Thánh Linh dẫn dắt, có thể trở thành một “mưu sĩ” giúp tín hữu phân biệt ý muốn Chúa, đặt mục tiêu đúng đắn và tiến bước trong đức tin.

Ngoài ra, Kinh Thánh mô tả nhiều ân tứ thuộc linh như “sự khuyên bảo” (Rô-ma 12:8), “sự dạy dỗ” (Rô-ma 12:7), “sự giúp đỡ” (1 Cô-rinh-tô 12:28). Những ân tứ này có thể được sử dụng trong công tác huấn luyện. Như vậy, về mặt nguyên tắc, việc có một người đồng hành (huấn luyện viên) để giúp chúng ta sống trọn vẹn cho Chúa là hoàn toàn phù hợp với Kinh Thánh.

b. Lập luận phản đối và những cảnh báo

Một số tín hữu lo ngại rằng huấn luyện viên cuộc sống có thể trở thành một “ông thầy” thay thế Đấng Christ, khiến người ta phụ thuộc vào con người hơn là vào Thánh Linh. Họ cũng e rằng việc này có thể du nhập những triết lý thế tục (như “tự lực”, “tư duy tích cực”) vào Hội Thánh. Thêm nữa, nếu huấn luyện viên không vững vàng trong giáo lý, họ có thể dẫn dắt người khác đi lạc.

Kinh Thánh cảnh báo về việc tìm kiếm sự khôn ngoan từ thế gian thay vì từ Đức Chúa Trời (Cô-lô-se 2:8). Ngoài ra, Chúa Giê-xu dạy: “Đừng để ai gọi mình là thầy, vì chỉ có một Thầy là Đấng Christ” (Ma-thi-ơ 23:10). Câu này nói về thái độ tôn sùng lãnh đạo tôn giáo một cách sai lệch, chứ không cấm việc dạy dỗ hay hướng dẫn. Tuy nhiên, nó nhắc nhở chúng ta rằng mọi sự dạy dỗ đều phải quy phục Đấng Christ.

c. Cân nhắc và kết luận

Quan niệm về huấn luyện viên cuộc sống Cơ Đốc là hợp Kinh Thánh khi nó được xây dựng trên nền tảng Lời Chúa, tôn cao Đấng Christ, và tôn trọng vai trò dẫn dắt của Đức Thánh Linh. Huấn luyện viên không phải là người ban phát mệnh lệnh hay giải quyết mọi vấn đề, mà là người hỗ trợ, đặt câu hỏi, lắng nghe, khích lệ, và cùng người được huấn luyện tìm kiếm ý Chúa. Mô hình này không khác gì với việc môn đồ hóa hay cố vấn thuộc linh vốn có từ thời Kinh Thánh.

Tuy nhiên, cần phân biệt rõ giữa huấn luyện viên Cơ Đốc với mục sư, chấp sự hay nhà tư vấn Cơ Đốc. Mục sư có trách nhiệm chăn bầy và giảng dạy Lời Chúa cho cả Hội Thánh; còn huấn luyện viên thường làm việc một kèm một về các mục tiêu cá nhân. Dù vậy, ranh giới không cứng nhắc, miễn là mọi điều đều nhằm xây dựng Hội Thánh.

4. Ứng dụng thực tiễn: Làm thế nào để áp dụng nguyên tắc huấn luyện Cơ Đốc trong đời sống?

Để hưởng lợi từ mô hình huấn luyện Cơ Đốc một cách lành mạnh và hiệu quả, chúng ta cần lưu ý những điều sau:

a. Tìm kiếm một huấn luyện viên Cơ Đốc vững vàng

• Người đó phải là một tín hữu trưởng thành, có mối quan hệ mật thiết với Chúa, hiểu biết Kinh Thánh và có đời sống tin kính.
• Họ nên có sự khiêm nhường, không độc đoán, và luôn dẫn người khác đến với Chúa chứ không phải đến với mình.
• Nếu có thể, nên chọn người đã được đào tạo bài bản về huấn luyện Cơ Đốc hoặc ít nhất có kinh nghiệm đồng hành thành công.

b. Xác định mục tiêu rõ ràng

• Trước khi bắt đầu, hãy cầu nguyện và suy gẫm Lời Chúa để nhận biết những lĩnh vực Chúa muốn bạn tăng trưởng (ví dụ: quản lý thời gian, hôn nhân, sự nghiệp, thói quen đọc Kinh Thánh, v.v.).
• Chia sẻ những mục tiêu này với huấn luyện viên để cùng lên kế hoạch hành động.

c. Lấy Kinh Thánh làm nền tảng

• Mỗi buổi gặp nên bắt đầu và kết thúc bằng cầu nguyện.
• Mọi lời khuyên, phương hướng đều phải được kiểm chứng qua Kinh Thánh. Nếu có gì mâu thuẫn với Lời Chúa, hãy từ chối.
• Dùng Kinh Thánh để củng cố niềm tin và thúc đẩy sự thay đổi.

d. Lắng nghe tiếng Chúa và vâng theo

• Huấn luyện viên chỉ là công cụ; Đức Thánh Linh mới là Đấng biến đổi. Hãy luôn nhạy bén với sự dẫn dắt của Ngài.
• Nếu bạn cảm thấy bất an hay nghi ngờ, hãy dừng lại và tìm sự khẳng định từ Lời Chúa và Hội Thánh.

e. Trở thành người đồng hành cho người khác

Mỗi chúng ta đều được kêu gọi làm môn đồ và làm môn đồ hóa người khác. Bạn không cần phải là một huấn luyện viên chuyên nghiệp mới có thể giúp đỡ anh chị em mình. Hãy sẵn sàng lắng nghe, khích lệ, và chia sẻ những bài học Chúa dạy bạn. Như 1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:11: “Vậy thì hãy khích lệ nhau và gây dựng cho nhau”.

5. Kết luận

Huấn luyện viên cuộc sống Cơ Đốc, nếu được thực hành đúng đắn, là một phương cách hợp Kinh Thánh để giúp các tín hữu tăng trưởng trong đức tin và sống đẹp lòng Chúa. Nó tiếp nối truyền thống môn đồ hóa và khuyên bảo lẫn nhau mà Kinh Thánh dạy. Tuy nhiên, chúng ta phải cảnh giác để không biến nó thành một hình thức tư vấn thế tục hay thay thế vai trò của Đấng Christ. Hãy luôn đặt Chúa Giê-xu làm trung tâm, Lời Ngài làm nền tảng, và Thánh Linh làm Đấng dẫn dắt. Dù bạn là người tìm kiếm sự hướng dẫn hay là người đồng hành, hãy để ân điển Chúa tuôn đổ qua bạn cho sự vinh hiển của Ngài.