Kinh Thánh có phân biệt giữa thế tục và thánh thiêng không?
Trong thế giới hiện đại, chúng ta thường nghe về sự phân chia giữa “thánh thiêng” và “thế tục”. Đời sống tâm linh được xem là riêng tư và tách biệt khỏi những hoạt động thường nhật như công việc, giải trí, các mối quan hệ. Nhưng Kinh Thánh – Lời Đức Chúa Trời – có thực sự phân biệt hai lĩnh vực này không? Là Cơ Đốc nhân, chúng ta cần hiểu rõ quan điểm của Kinh Thánh để sống một đời sống vừa thánh khiết vừa có ảnh hưởng trong thế gian. Bài viết này sẽ khảo sát những phân đoạn then chốt trong Cựu Ước và Tân Ước, giải thích các từ ngữ Hê-bơ-rơ và Hy Lạp, và đưa ra những áp dụng thực tiễn cho đời sống hằng ngày.
Để hiểu sự phân biệt, trước hết chúng ta cần định nghĩa các thuật ngữ dựa trên ngôn ngữ gốc của Kinh Thánh.
Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ “thánh” là qodesh (קֹדֶשׁ), có nghĩa “được biệt riêng, dâng hiến cho Đức Chúa Trời”. Đối lập với nó là chol (חֹל) – “phàm tục, thông thường”, chỉ những gì không được biệt riêng cho Đức Chúa Trời, thuộc về đời sống thường ngày. Tương tự, trong tiếng Hy Lạp, “thánh” là hagios (ἅγιος), còn “thế tục” hoặc “phàm tục” là bebelos (βέβηλος) – chỉ điều không thánh, thậm chí là ô uế.
Như vậy, Kinh Thánh luôn nhấn mạnh sự phân biệt giữa điều thánh (thuộc về Đức Chúa Trời) và điều phàm tục (thuộc về thế gian). Tuy nhiên, mức độ và cách thức phân biệt này đã có sự phát triển từ Cựu Ước sang Tân Ước, đặc biệt qua công trình cứu chuộc của Chúa Giê-xu Christ.
Cựu Ước trình bày một bức tranh rõ ràng về sự thánh khiết của Đức Chúa Trời và sự kêu gọi dân Ngài phải nên thánh.
1. Sự thánh khiết của Đức Chúa Trời
Ê-sai 6:3 chép: “Các sê-ra-phin… kêu lên rằng: Thánh thay, thánh thay, thánh thay là Đức Giê-hô-va vạn quân!”. Sự thánh khiết của Đức Chúa Trời là tuyệt đối và khác biệt hoàn toàn với mọi loài thọ tạo. Vì Đức Chúa Trời thánh, nên mọi điều thuộc về Ngài cũng phải thánh.
2. Dân Y-sơ-ra-ên được kêu gọi nên thánh
Lê-vi Ký 11:44-45: “Ta là Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi; hãy làm cho mình nên thánh, vì ta là thánh… Ta là Đức Giê-hô-va, Đấng đã đem các ngươi ra khỏi xứ Ê-díp-tô để làm Đức Chúa Trời của các ngươi; vậy các ngươi hãy nên thánh, vì ta là thánh”.
3. Luật pháp phân biệt thánh và tục, sạch và ô uế
Các thầy tế lễ được dạy: “Phân biệt điều thánh với điều phàm, điều ô uế với điều thanh sạch” (Lê-vi Ký 10:10). Sự phân biệt này được áp dụng trên nhiều phương diện:
- Không gian thánh: Đền tạm và đền thờ được chia thành Nơi Chí Thánh, Nơi Thánh, hành lang. Chỉ thầy tế lễ mới được vào Nơi Thánh, chỉ thầy tế lễ thượng phẩm mới được vào Nơi Chí Thánh một lần mỗi năm (Lê-vi Ký 16).
- Đồ vật thánh: Các dụng cụ thờ phượng, bàn thờ, bánh trần thiết đều là thánh, người phàm không được đụng đến (Dân số Ký 4:15).
- Con người thánh: Chi phái Lê-vi được biệt riêng để phục vụ đền thờ. Thầy tế lễ phải mặc áo thánh và giữ mình thanh sạch.
- Thức ăn sạch và ô uế: Luật ăn uống (Lê-vi Ký 11) quy định loài vật nào được ăn, loài nào không. Ăn vật ô uế khiến người ta trở nên ô uế.
- Thời gian thánh: Ngày Sa-bát là ngày thánh, biệt riêng để nghỉ ngơi và thờ phượng (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:8-11).
4. Hậu quả của việc làm ô uế điều thánh
Các con trai của A-rôn là Na-đáp và A-bi-hu đã dâng “lửa lạ” trước mặt Đức Giê-hô-va – điều Ngài không truyền. Lửa từ Đức Giê-hô-va thiêu họ chết (Lê-vi Ký 10:1-2). Điều này cho thấy Đức Chúa Trời nghiêm khắc bảo vệ sự thánh khiết của Ngài; điều thánh không thể bị xem thường.
Tóm lại, Cựu Ước thiết lập một ranh giới rõ ràng giữa thánh và tục. Mục đích là để dân Y-sơ-ra-ên nhận biết Đức Chúa Trời thánh khiết và học cách tôn kính Ngài. Tuy nhiên, sự phân biệt này cũng là hình bóng cho một sự thánh khiết cao hơn sẽ đến trong Đấng Christ.
Tân Ước mang đến một bước ngoặt quan trọng: Chúa Giê-xu Christ, Con Đức Chúa Trời, đã đến để hoàn thành luật pháp (Ma-thi-ơ 5:17). Ngài mở ra một giao ước mới, trong đó sự thánh khiết không còn dựa trên những quy định bề ngoài mà trên mối liên hệ cá nhân với Ngài.
1. Chúa Giê-xu – hiện thân của sự thánh khiết giữa thế gian
Chúa Giê-xu là Đấng Thánh của Đức Chúa Trời (Mác 1:24). Ngài tiếp xúc với người bệnh, người phong, người tội lỗi – những người bị xem là ô uế theo luật pháp – nhưng thay vì bị ô uế, Ngài đem lại sự thanh sạch và chữa lành (Mác 1:40-42; Lu-ca 5:12-13). Điều này cho thấy sự thánh khiết của Đấng Christ có quyền biến đổi điều ô uế thành sạch.
2. Bức màn đền thờ xé ra
Khi Chúa Giê-xu chết trên thập tự, bức màn ngăn cách Nơi Chí Thánh bị xé đôi từ trên xuống dưới (Ma-thi-ơ 27:51). Sự kiện này báo hiệu rằng mọi tín hữu giờ đây có thể trực tiếp đến với Đức Chúa Trời qua huyết của Chúa Giê-xu (Hê-bơ-rơ 10:19-22). Không gian thánh nhất không còn giới hạn trong đền thờ vật chất; nơi thánh giờ đây là nơi nào có sự hiện diện của Chúa.
3. Tín hữu là thầy tế lễ thánh và đền thờ của Đức Thánh Linh
I Phi-e-rơ 2:9: “Anh em là dòng giống được lựa chọn, là chức tế lễ nhà vua, là dân thánh, là dân thuộc về Đức Chúa Trời”. Mỗi tín hữu đều được kêu gọi làm thầy tế lễ, dâng những sinh tế thuộc linh (Rô-ma 12:1). I Cô-rinh-tô 6:19: “Anh em há chẳng biết rằng thân thể mình là đền thờ của Đức Thánh Linh đang ngự trong anh em, là Đấng mà anh em đã nhận bởi Đức Chúa Trời, và anh em chẳng phải thuộc về chính mình nữa sao?”
Như vậy, thân thể chúng ta trở nên thánh – biệt riêng cho Đức Chúa Trời.
4. Mọi vật đều thanh sạch và có thể được thánh hóa
Trong Tân Ước, nhiều sự kiêng khem về đồ ăn được Chúa Giê-xu và các sứ đồ làm cho rõ. Chúa phán: “Chẳng có vật gì từ bên ngoài vào trong người mà có thể làm dơ dáy người được; nhưng những gì từ trong người ra mới làm dơ dáy người” (Mác 7:15). Sứ đồ Phao-lô viết: “Vì mọi vật Đức Chúa Trời đã dựng nên đều là tốt lành cả, không một vật nào đáng bỏ, miễn là mình cảm ơn mà ăn lấy; vì nhờ lời Đức Chúa Trời và lời cầu nguyện mà vật đó được nên thánh” (I Ti-mô-thê 4:4-5). Rô-ma 14:14 cũng nói: “Tôi biết và tin quyết trong Đức Chúa Chúa Jesus rằng, chẳng có vật gì tự nó là ô uế; chỉ có ai tưởng vật gì là ô uế, thì nó là ô uế cho người ấy”.
Điều này không có nghĩa là mọi thứ đều được phép làm (I Cô-rinh-tô 6:12), nhưng không có sự ô uế tự nhiên trong vật chất; vấn đề là ở thái độ và mục đích của lòng người.
5. Sống trong thế gian nhưng không thuộc về thế gian
Chúa Giê-xu cầu nguyện cho các môn đồ: “Con đã ban cho họ lời của Cha; và thế gian ghét họ, vì họ không thuộc về thế gian, cũng như con không thuộc về thế gian. Con không cầu xin Cha cất họ khỏi thế gian, nhưng xin Cha gìn giữ họ khỏi điều ác” (Giăng 17:14-15). Chúng ta được sai vào thế gian để làm chứng, nhưng không được để thế gian định hình mình.
Sứ đồ Giăng cảnh báo: “Chớ yêu thế gian, cũng đừng yêu những gì thuộc về thế gian. Nếu ai yêu thế gian thì tình yêu của Đức Chúa Trời không ở trong người ấy” (I Giăng 2:15).
6. Những cảnh báo về sự phàm tục và ô uế
Dù Tân Ước giải phóng chúng ta khỏi luật lệ hình thức, nó vẫn nghiêm khắc đối với những điều làm ô uế tâm linh: thờ hình tượng, tà dâm, tham lam, nói hành, kiêu ngạo… (Ga-la-ti 5:19-21; Cô-lô-se 3:5-10). II Ti-mô-thê 2:16-17 khuyên tránh những lời lẽ phàm tục (bebelous) vì chúng càng ngày càng dẫn đến sự bất kính. Hê-bơ-rơ 12:14: “Hãy cố đạt đến sự hòa thuận với mọi người và sự thánh sạch, vì nếu không thánh sạch thì chẳng ai được thấy Chúa”.
7. Mọi việc đều có thể làm vì sự vinh hiển của Đức Chúa Trời
I Cô-rinh-tô 10:31: “Vậy, anh em hoặc ăn, hoặc uống, hay làm việc gì khác, hãy làm tất cả vì vinh quang của Đức Chúa Trời”. Cô-lô-se 3:23-24: “Hễ làm việc gì, hãy hết lòng mà làm, như làm cho Chúa, chớ không phải làm cho người ta… vì anh em biết rằng mình sẽ bởi Chúa mà được cơ nghiệp làm phần thưởng”. Những câu này phá vỡ sự phân chia cứng nhắc giữa thánh và tục. Khi chúng ta làm mọi việc với tấm lòng hướng về Chúa, công việc thường ngày cũng trở thành hành động thờ phượng.
Qua khảo sát trên, chúng ta thấy rằng Kinh Thánh luôn công nhận sự khác biệt giữa thánh và tục, nhưng cách hiểu và áp dụng đã thay đổi từ Cựu Ước sang Tân Ước. Có thể tóm tắt như sau:
- Đức Chúa Trời vẫn thánh khiết tuyệt đối, và Ngài kêu gọi con dân Ngài nên thánh (I Phi-e-rơ 1:15-16).
- Sự thánh khiết thật không còn dựa trên các nghi thức bề ngoài (đồ ăn, ngày tháng, không gian vật lý) mà trên sự biến đổi bên trong bởi Thánh Linh và trên mối tương giao với Chúa Giê-xu.
- Mọi lĩnh vực đời sống đều có thể trở nên thánh khi được dâng lên cho Chúa và sử dụng theo ý muốn Ngài. Không có “công việc thế tục” đối với người tin Chúa; tất cả đều là cơ hội để phục vụ Chúa.
- Nhưng vẫn có những điều thực sự là phàm tục, ô uế theo Kinh Thánh: đó là những gì thuộc về thế gian chống nghịch lại Đức Chúa Trời, những tội lỗi xác thịt, những giáo lý sai lạc. Chúng ta được lệnh phải tránh xa những điều đó (II Cô-rinh-tô 6:14-18).
Nói cách khác, ranh giới giữa thánh và tục không còn nằm ở sự vật khách quan mà ở mối quan hệ của chúng ta với Đấng Christ. Điều gì khiến chúng ta xa cách Chúa, gây tổn hại cho đức tin, hay làm ô uế đền thờ Thánh Linh thì cần được xem là “tục”. Ngược lại, bất cứ điều gì chúng ta làm trong đức tin, với lòng biết ơn và vâng phục, đều có thể trở nên “thánh” – được biệt riêng cho Chúa.
Làm thế nào để sống theo sự phân biệt thánh – tục một cách đúng đắn? Dưới đây là một số hướng dẫn thiết thực:
1. Nuôi dưỡng ý thức về sự thánh khiết của Đức Chúa Trời
Dành thời gian tĩnh nguyện, suy gẫm Lời Chúa, thờ phượng với lòng kính sợ. Khi chúng ta nhận biết Đức Chúa Trời thánh khiết, chúng ta sẽ tự động muốn sống thánh sạch (Ê-sai 6:1-7).
2. Thiết lập “thời gian thánh” và “không gian thánh”
Mặc dù mọi thời gian đều thuộc về Chúa, nhưng việc dành riêng thời gian cầu nguyện, học Kinh Thánh và nghỉ ngơi trong Chúa (ngày Chúa nhật) là rất quan trọng. Cũng nên có một góc nhỏ trong nhà để tĩnh nguyện, nhắc nhở rằng đời sống chúng ta đã được dâng hiến.
3. Sử dụng thân thể – đền thờ của Đức Thánh Linh – cách thánh khiết
Tránh những tội lỗi thân xác như tà dâm, say sưa, hút chích; giữ gìn sức khỏe và vẻ đẹp tâm linh. I Cô-rinh-tô 6:18: “Hãy chạy tránh sự gian dâm”.
4. Làm việc như làm cho Chúa
Dù công việc của bạn là gì – nội trợ, văn phòng, lao động chân tay – hãy làm với sự xuất sắc và tận tâm, vì biết rằng Chúa đang quan sát và bạn đang phục vụ Ngài. Điều này biến công việc thường nhật thành sự thờ phượng.
5. Lựa chọn giải trí và mối quan hệ khôn ngoan
Phân biệt những phim ảnh, âm nhạc, sách báo, trò chơi nào có thể ảnh hưởng xấu đến tâm trí và linh hồn. Phi-líp 4:8: “Anh em hãy suy nghĩ về những điều chân thật, đáng tôn trọng, công chính, trong sạch, đáng yêu chuộng, đáng khen ngợi”. Về mối quan hệ, hãy kết giao với những người khích lệ đức tin và tránh những người lôi kéo bạn vào tội lỗi (I Cô-rinh-tô 15:33).
6. Luôn kiểm tra động cơ
Trước khi làm bất cứ điều gì, hãy tự hỏi: “Việc này có vinh danh Chúa không? Có thể làm với lòng biết ơn và trong danh Chúa Giê-xu không? Có gây vấp phạm cho người khác không?” (Cô-lô-se 3:17).
7. Nhờ cậy Đức Thánh Linh
Sự thánh khiết thật là kết quả của Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22-23). Hãy liên tục được đầy dẫy Thánh Linh (Ê-phê-sô 5:18), để Ngài hướng dẫn bạn phân biệt điều thánh và điều tục.
Kinh Thánh rõ ràng phân biệt giữa thánh thiêng và thế tục, nhưng sự phân biệt này không nhằm tách biệt Cơ Đốc nhân khỏi thế gian, mà nhằm giúp chúng ta sống thánh khiết giữa thế gian. Trong Cựu Ước, Đức Chúa Trời dùng các quy định nghi lễ để dạy dân Ngài về sự thánh khiết. Trong Tân Ước, Chúa Giê-xu đã hoàn thành luật pháp và ban Thánh Linh để chúng ta trở nên thánh từ bên trong. Mọi lĩnh vực của cuộc sống đều có thể được thánh hóa khi chúng ta dâng lên Chúa và làm vì Ngài. Hãy sống như những người được biệt riêng cho Chúa, để qua chúng ta, thế gian nhìn thấy sự thánh khiết của Đấng Christ và được thu hút đến với Ngài.