Kinh Thánh nói gì về tính bướng bỉnh / sự cứng đầu?

Trong hành trình đức tin, một trong những trở ngại nguy hiểm nhất lại thường bắt nguồn từ tấm lòng của chính con người – đó là sự cứng lòng, bướng bỉnh không chịu khuất phục ý muốn của Đức Chúa Trời. Kinh Thánh, từ Cựu Ước đến Tân Ước, dành một sự quan tâm đáng kể để cảnh báo, mô tả và đưa ra giải pháp cho thực trạng tâm linh nghiêm trọng này. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khảo sát các khía cạnh thần học, từ nguyên, hậu quả và con đường giải cứu khỏi tình trạng cứng lòng, dựa trên nền tảng Lời Đức Chúa Trời.

Để hiểu thấu đáo, chúng ta cần trở về với ngôn ngữ gốc của Kinh Thánh.

1. Trong tiếng Hê-bơ-rơ (Cựu Ước):

• "Qashah" (קָשָׁה): Động từ này mang nghĩa "cứng cỏi, nặng nề, khó khăn". Nó thường được dùng để mô tả một cổ ách cứng cổ, không chịu cúi xuống. "Vả, ta biết ngươi là cứng cổ" (Phục Truyền 9:6). Cái cổ cứng là hình ảnh rất sống động về con bò không chịu đi vào ách, luôn chống lại sự dẫn dắt của chủ.
• "Sarar" (סָרַר): Mang nghĩa "bướng bỉnh, nổi loạn, chống đối có chủ ý". Từ này nhấn mạnh đến yếu tố phản loạn, cố ý đi ngược lại với thẩm quyền được lập lên. "Hỡi kẻ phản nghịch, nên biết rằng có sự đoán phạt cho kẻ làm ác" (Thi Thiên 2:3, ý về sự chống đối Đấng Christ).

2. Trong tiếng Hy Lạp (Tân Ước):

• "Sklerokardia" (σκληροκαρδία): Một từ ghép giữa "skleros" (cứng) và "kardia" (lòng). Nghĩa đen là **"lòng cứng"**. Chúa Giê-xu đã dùng từ này khi quở trách người Pha-ri-si về phép lạ chữa lành trong ngày Sa-bát: "Các ngươi có lòng cứng cỏi (sklerokardia) là cớ sao?" (Mác 3:5).
• "Apeitheia" (ἀπείθεια): Nghĩa là **"sự không tin, sự không vâng phục, sự bội nghịch"**. Nó mô tả thái độ từ chối tin cậy và vâng lời. "Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Ấy chẳng phải bởi việc làm đâu, hầu cho không ai khoe mình... là kẻ không chịu vâng phục (apeitheia) thuở xưa" (Ê-phê-sô 2:8-9, 2:2).

Từ những định nghĩa này, chúng ta thấy tính bướng bỉnh trong Kinh Thánh không đơn thuần là một tính cách khó bảo, mà là một tình trạng tâm linh nghiêm trọng, một sự chống đối có ý thức chống lại chân lý và ý muốn tốt lành của Đức Chúa Trời.

Lịch sử Kinh Thánh được điểm xuyết bởi những bài học đắt giá về sự cứng lòng.

1. Dân Y-sơ-ra-ên trong Đồng Vắng: Đây có lẽ là hình mẫu rõ ràng nhất. Dù chứng kiến vô vàn phép lạ giải cứu khỏi Ai Cập (Hồng Hải, ma-na, nước từ vầng đá...), họ liên tục phàn nàn, nghi ngờ và muốn quay lại kiếp nô lệ. Đức Giê-hô-va phán qua Môi-se: "Hãy nhớ lại, chớ quên rằng tại trong đồng vắng, ngươi đã chọc giận Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi... các ngươi là một dân phản nghịch cùng Đức Giê-hô-va, từ ngày ta biết đến" (Phục Truyền 9:7, 24). Sự cứng lòng của họ đã khiến cả một thế hệ phải chết trong đồng vắng, không vào được Đất Hứa (Dân Số Ký 14:22-23).

2. Pha-ra-ôn của Ai Cập: Câu chuyện Xuất Ê-díp-tô ký 7-12 cho thấy một tiến trình kinh hoàng của sự cứng lòng. Kinh Thánh dùng ba cách diễn đạt:
- "Pha-ra-ôn làm cho lòng mình cứng cỏi" (tự chủ động, Xuất Ê-díp-tô 8:15).
- "Lòng Pha-ra-ôn vẫn cứng cỏi" (tình trạng thụ động, Xuất Ê-díp-tô 7:13).
- "Đức Giê-hô-va làm cho cứng lòng Pha-ra-ôn" (sự phán xét công bình của Đức Chúa Trời đối với lòng đã chọn điều ác, Xuất Ê-díp-tô 9:12).
Sự cứng lòng của Pha-ra-ôn không chỉ hủy hoại chính ông mà còn kéo theo những tai họa khủng khiếp cho cả nước.

3. Các Thầy Tế Lễ Cả và Người Pha-ri-si Thời Chúa Giê-xu: Họ là những người thông hiểu Kinh Luật nhất, nhưng lại cứng lòng đến mức không nhận ra Đấng Mê-si khi Ngài đứng trước mặt. Họ ghen ghét, tìm cách bắt bẻ và cuối cùng đóng đinh Ngài. Sự cứng lòng của họ được bày tỏ qua việc "cố ý không tin" dù đã thấy nhiều phép lạ (Giăng 12:37). Chúa Giê-xu trích dẫn Ê-sai 6:9-10 để nói về họ: "Vì lòng dân nầy đã cứng cỏi... e bằng mắt mình thấy được, bằng tai mình nghe được... và họ trở lại, mà ta chữa cho lành chăng" (Ma-thi-ơ 13:15).

Nguyên Nhân:

• Tự Tôn và Tự Phụ: Tin rằng đường lối và sự khôn ngoan của mình là đúng (Châm Ngôn 16:18).
• Sự Sợ Hãi và Không Tin Cậy: Như dân Y-sơ-ra-ên sợ người Ca-na-an hơn là tin cậy lời hứa của Đức Chúa Trời.
• Tình Yêu Thế Gian và Tội Lỗi: Lòng dính díu vào tội lỗi khiến người ta không muốn ăn năn (Giăng 3:19).
• Sự Lừa Dối Thuộc Linh: Ma quỷ làm mù tâm trí của những kẻ chẳng tin (2 Cô-rinh-tô 4:4).

Hậu Quả: Kinh Thánh vẽ nên một bức tranh ảm đạm về hậu quả của lòng cứng cỏi.
1. Sự Phán Xét của Đức Chúa Trời: "Ngày nay, nếu các ngươi nghe tiếng Ngài, thì chớ cứng lòng" (Hê-bơ-rơ 3:7-8). Sách Hê-bơ-rơ cảnh báo rằng sự cứng lòng có thể dẫn đến chỗ "sa ngã", tức là mất đi sự nghỉ ngơi thuộc linh, sự bình an với Đức Chúa Trời (Hê-bơ-rơ 3:12-19).
2. Sự Ngu Dốt và Mù Tối Thuộc Linh: Lòng càng cứng, càng không thể hiểu được lẽ thật (Ê-phê-sô 4:18).
3. Đời Sống Đau Khổ và Trống Rỗng: Đi theo ý riêng thay vì ý Đức Chúa Trời luôn dẫn đến lầm lạc và bất an (Châm Ngôn 14:12).
4. Sự Hư Mất Đời Đời: Đỉnh điểm của sự cứng lòng là từ chối ơn cứu rỗi trong Chúa Giê-xu Christ. Sứ đồ Phao-lô nói về những kẻ "có lòng chai như đá" và "tự đoán phạt mình" khi khước từ đức tin (Rô-ma 2:5, Công Vụ 13:46).

Tin Mừng là Đức Chúa Trời không bỏ mặc chúng ta trong tình trạng cứng lòng này. Ngài đã ban cho một giải pháp triệt để.

1. Lời Cảnh Tỉnh và Tiếng Gọi Ăn Năn: Suốt Kinh Thánh, tiếng gọi cấp bách là "Hãy hết lòng trở lại cùng Ta" (Giô-ên 2:12). Ăn năn (metanoia - μετανοία) trong tiếng Hy Lạp nghĩa là thay đổi tâm trí, quay đầu lại. Đây là bước đầu tiên và thiết yếu.

2. Quyền Năng Biến Đổi Của Đức Thánh Linh và Lời Chúa: Tiên tri Ê-xê-chi-ên đã loan báo một giao ước mới: "Ta sẽ bỏ lòng bằng đá khỏi thịt các ngươi, và ban cho các ngươi lòng bằng thịt. Ta sẽ đặt Thần Ta trong các ngươi..." (Ê-xê-chi-ên 36:26-27). Lời hứa này được ứng nghiệm trong thời Tân Ước. Chính Đức Thánh Linh làm mềm hóa tấm lòng chai cứng. Lời Chúa có quyền năng "sắc hơn gươm hai lưỡi... phán đoán tư tưởng và ý định trong lòng" (Hê-bơ-rơ 4:12).

3. Gương Mẫu Của Sự Vâng Phục Tuyệt Đối: Chúa Giê-xu Christ. Đối lập hoàn toàn với A-đam (sự bất tuân) và với lòng cứng cỏi của chúng ta, Chúa Giê-xu đã bày tỏ tấm lòng hoàn toàn vâng phục Chúa Cha: "Dầu vậy, chẳng phải theo ý muốn Ta, mà theo ý muốn của Đấng đã sai Ta" (Giăng 6:38). Thậm chí trong sự đau đớn tột cùng, Ngài cầu nguyện: "Lạy Cha, nếu Cha muốn, xin cất chén nầy khỏi Ta; dầu vậy, xin ý Cha được nên, chớ không theo ý Ta" (Lu-ca 22:42). Sự vâng phục trọn vẹn của Ngài trên thập tự giá đã mở ra con đường cứu rỗi và ban cho chúng ta một tấm lòng mới.

Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi sống với một tấm lòng luôn sẵn sàng, mềm mại trước tiếng phán của Chúa.

1. Thường Xuyên Tự Xét Lòng Trong Sự Cầu Nguyện: Hãy cầu nguyện như Đa-vít: "Hỡi Đức Chúa Trời, xin hãy dò xét tôi, và biết lòng tôi; hãy thử thách tôi, và biết tư tưởng tôi. Xin xem thử tôi có lối ác nào chăng; xin dẫn tôi vào con đường đời đời" (Thi Thiên 139:23-24). Đặt mình dưới sự soi xét của Thánh Linh để nhận ra những khu vực cứng cỏi, bướng bỉnh trong đời sống.

2. Đắm Mình Trong Lời Chúa Cách Vâng Phục: Đừng chỉ đọc Lời Chúa để biết, nhưng để vâng giữ. Gia-cơ khuyên: "Hãy làm theo lời, chớ lấy nghe làm đủ mà lừa dối mình" (Gia-cơ 1:22). Mỗi khi đọc Kinh Thánh, hãy hỏi: "Lời này đang đụng chạm, sửa dạy, hay đòi hỏi điều gì nơi tôi? Tôi có sẵn lòng vâng theo không?"

3. Vâng Phục Trong Những Điều Nhỏ: Tấm lòng vâng phục được rèn giũa qua những quyết định nhỏ hằng ngày: dậy sớm cầu nguyện, tha thứ cho một lỗi lầm nhỏ, phục vụ khi không ai thấy... Sự trung tín trong việc nhỏ sẽ giữ cho tấm lòng không trở nên chai lì trước những đòi hỏi lớn hơn của Chúa (Lu-ca 16:10).

4. Sống Trong Sự Kết Hiệp Với Hội Thánh: Hãy để anh em đồng đức tin, những người có thể nói lời chân thật trong yêu thương, nhìn thấy và góp ý cho đời sống mình. "Sắt mài nhọn sắt. Cũng vậy, người bổ dưỡng diện mạo bạn hữu mình" (Châm Ngôn 27:17). Một tấm lòng cô lập dễ trở nên tự phụ và cứng cỏi.

5. Luôn Nhớ Đến Ân Điển và Sự Nhẫn Nhịn Của Chúa: Sự nhẫn nhịn của Chúa dành cho chúng ta chính là động lực để chúng ta không cứng lòng, nhưng dẫn chúng ta đến sự ăn năn (Rô-ma 2:4). Mỗi khi nhìn lên thập tự giá, chúng ta thấy được hậu quả kinh khủng của tội lỗi và sự bướng bỉnh, đồng thời thấy được tình yêu vô lượng đã phá vỡ xiềng xích cứng cỏi ấy.

Tính bướng bỉnh, sự cứng lòng không phải là một khuyết điểm nhỏ trong tính cách, mà là một tội lỗi nghiêm trọng xâm phạm đến chủ quyền và tình yêu của Đức Chúa Trời. Nó là căn nguyên của mọi sự bất tuân và ly khai khỏi Ngài. Lịch sử Kinh Thánh đầy những lời cảnh báo đắt giá về hậu quả của nó. Nhưng trong Đấng Christ, chúng ta có hy vọng. Ngài đã chịu chết vì chính tội cứng lòng của chúng ta. Qua sự chết và sống lại của Ngài, Ngài ban cho chúng ta Đức Thánh Linh để biến đổi tấm lòng bằng đá thành tấm lòng bằng thịt – một tấm lòng biết yêu mến, tin cậy và vâng phục.

Ước mong mỗi chúng ta, mỗi ngày, đều có thể cầu nguyện: "Lạy Chúa, xin hãy phá vỡ mọi sự cứng cỏi trong lòng con. Xin cho tâm linh con luôn mềm mại, nhạy bén trước tiếng phán của Ngài, để trong mọi sự, ý muốn tốt lành, trọn vẹn và đẹp lòng Ngài được nên trọn trong đời sống con." A-men.