Vice" là gì?

Trong hành trình đức tin Cơ Đốc, việc phân biệt giữa điều thiện và điều ác, giữa đức hạnh (virtue) và tật xấu (vice) là điều cốt yếu. Khái niệm "vice" (tật xấu) thường được hiểu là những thói quen, hành vi hoặc khuynh hướng tâm linh có tính chất xấu xa, đạo đức suy đồi, đi ngược lại bản tính thánh khiết của Đức Chúa Trời và gây tổn hại cho chính mình cùng người khác. Từ góc nhìn của Kinh Thánh Tin Lành, tật xấu không đơn thuần là lỗi lầm hành vi, mà là biểu hiện của một tấm lòng xa cách Đấng Tạo Hóa, phát xuất từ bản chất tội lỗi (original sin) mà mỗi con người thừa hưởng từ A-đam.

Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khai phá ý nghĩa thần học của "tật xấu" dưới ánh sáng của Lời Chúa, sử dụng nguyên ngữ Hy Lạp và Hê-bơ-rơ để làm sáng tỏ bản chất, phân loại, hậu quả, và trên hết là con đường chiến thắng nhờ quyền năng của Phúc Âm Chúa Giê-xu Christ.

I. Định Nghĩa Thần Học Và Nguyên Ngữ Của "Tật Xấu"

Trong tiếng Anh, từ "vice" bắt nguồn từ Latin *"vitium"*, có nghĩa là "khuyết điểm" hoặc "sự hư hỏng". Trong Kinh Thánh, khái niệm này được diễn đạt qua nhiều từ ngữ phong phú, cho chúng ta cái nhìn toàn diện.

1. Trong Tân Ước (Nguyên ngữ Hy Lạp):

• "Hamartia" (ἁμαρτία): Đây là từ phổ biến nhất, thường được dịch là "tội lỗi". Nó mang nghĩa gốc là "trật mục tiêu", không đạt đến tiêu chuẩn vinh quang của Đức Chúa Trời (Rô-ma 3:23). Mọi tật xấu đều là biểu hiện cụ thể của hamartia.
• "Ponēria" (πονηρία): Chỉ sự gian ác, độc ác, sự xấu xa có chủ đích (Ma-thi-ơ 22:18). Tật xấu thuộc loại này mang tính chủ động và nguy hiểm.
• "Kakia" (κακία): Chỉ sự xấu xa, hiểm độc, lòng dạ hư đốn (Rô-ma 1:29). Nó nhấn mạnh đến tình trạng hư hoại bên trong.
• "Sarx" (σάρξ) - "Xác thịt": Đây không chỉ là thân thể vật lý, mà chỉ đến bản chất tội lỗi, ích kỷ, chống nghịch lại Đức Chúa Trời trong con người chưa được tái sinh. Các "công việc của xác thịt" (Galatians 5:19) chính là danh mục các tật xấu.

2. Trong Cựu Ước (Nguyên ngữ Hê-bơ-rơ):

• "Raʿ" (רַע): Từ rất rộng, chỉ sự xấu, tai họa, đau khổ về đạo đức lẫn thể chất. Nó đối lập với "tov" (טוֹב - tốt, lành).
• "Chatta’th" (חַטָּאת): Tương đương với hamartia trong Hy Lạp, cũng có nghĩa là "trật mục tiêu", phạm tội.
• "Avon" (עָוֹן): Nhấn mạnh đến sự cong vẹo, méo mó, tội ác có tính cố ý.

Như vậy, tật xấu trong Kinh Thánh không dừng lại ở hành vi bề ngoài, mà bắt nguồn từ một tấm lòng "và từ nơi đó ra những tư tưởng xấu" (Ma-thi-ơ 15:19). Nó là sự biểu lộ của bản ngã phản loạn chống lại quyền tể trị và luật pháp yêu thương của Đức Chúa Trời.

II. Phân Loại Các Tật Xấu Theo Kinh Thánh

Kinh Thánh không chỉ nói chung chung về tội lỗi, mà còn liệt kê cụ thể các tật xấu, giúp chúng ta nhận diện rõ ràng. Hai phân đoạn then chốt là Ga-la-ti 5:19-21 và Cô-lô-se 3:5-8.

1. Các Công Việc Của Xác Thịt (Galatians 5:19-21 - Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925):

"Vả, các việc làm của xác thịt là rõ ràng lắm: ấy là gian dâm, ô uế, luông tuồng, thờ hình tượng, phù phép, thù oán, tranh đấu, ghen ghét, buồn giận, cãi lẫy, bất bình, bè đảng, ganh gổ, say sưa, mê ăn uống, cùng các sự khác giống như vậy. Tôi nói trước cho anh em, như tôi đã nói rồi: hễ ai phạm những việc thể ấy thì không được hưởng nước Đức Chúa Trời."

Phao-lô phân loại các tật xấu thành những nhóm:
- Tật xấu về tình dục: Gian dâm, ô uế, luông tuồng.
- Tật xấu về tôn giáo: Thờ hình tượng, phù phép (tà thuật).
- Tật xấu về xã hội và cảm xúc: Thù oán, tranh đấu, ghen ghét, buồn giận, cãi lẫy, bất bình, bè đảng, ganh gổ.
- Tật xấu về tiết độ: Say sưa, mê ăn uống.
Đặc biệt, câu kết "cùng các sự khác giống như vậy" cho thấy danh sách này không đầy đủ, mà là đại diện. Mọi thói quen nào cùng "họ hàng" với những điều này đều là tật xấu.

2. Những Điều Phải Trừ Bỏ (Colossians 3:5-8):

"Vậy hãy làm chết các chi thể của anh em ở nơi hạ giới, ấy là gian dâm, ô uế, ham mê, ước muốn xấu, và tham lam, tham lam chính là sự thờ hình tượng... Nhưng bây giờ anh em cũng phải bỏ hết mọi sự đó, tức là sự thạnh nộ, buồn giận và độc ác. Đừng nói lời hổ tấu với ai, chớ có lời tục tỉu."

Ở đây, Sứ đồ Phao-lô còn chỉ ra gốc rễ sâu xa hơn: lòng tham lam được đồng hóa với sự thờ hình tượng. Khi một điều gì (tiền bạc, danh vọng, khoái lạc) trở thành mục đích tối cao của đời ta, thay thế vị trí của Đức Chúa Trời, đó chính là tật xấu trầm trọng nhất.

3. Các Danh Sách Khác: 1 Cô-rinh-tô 6:9-10, Rô-ma 1:29-31, 2 Ti-mô-thê 3:2-5 đều cung cấp thêm những bức tranh chi tiết về các tật xấu làm hư hỏng cá nhân và xã hội.

III. Hậu Quả Thảm Khốc Của Tật Xấu

Kinh Thánh không hề giảm nhẹ hậu quả của tật xấu. Nó không phải là "thói quen vô hại" hay "sở thích cá nhân".

1. Cắt Đứt Mối Quan Hệ Với Đức Chúa Trời: "Nhưng ấy là lỗi các ngươi làm xa cách mình với Đức Chúa Trời" (Ê-sai 59:2). Sự thánh khiết và tội lỗi không thể cùng tồn tại. Tật xấu tạo ra một bức tường ngăn cách.

2. Dẫn Đến Sự Chết Đời Đời: "Vì tiền công của tội lỗi là sự chết" (Rô-ma 6:23a). Sự chết ở đây trước hết là sự chết thuộc linh (chia lìa với sự sống là Đức Chúa Trời), và cuối cùng là sự chết đời đời trong hồ lửa (Khải Huyền 21:8).

3. Hủy Hoại Nhân Cách Và Đời Sống Hiện Tại: Tật xấu như say rượu, gian dâm, tham lam... phá hủy sức khỏe, tan vỡ gia đình, làm hao tổn tài chính, và đè nặng lương tâm. "Kẻ nào phạm tội tức là trái luật pháp; và sự tội lỗi tức là sự trái luật pháp" (1 Giăng 3:4), và vi phạm luật pháp tự nhiên lẫn luật pháp của Đức Chúa Trời luôn dẫn đến hậu quả đau thương.

4. Làm Buồn Đức Thánh Linh: Đối với Cơ Đốc nhân, tật xấu còn làm phiền lòng Đấng đang ngự trong mình. "Chớ làm buồn Đức Thánh Linh của Đức Chúa Trời" (Ê-phê-sô 4:30).

IV. Con Đường Chiến Thắng Tật Xấu: Ân Điển, Đức Tin Và Quyền Năng Thánh Linh

Tin Lành ("Tin Mừng") chính là tin vui rằng con người không bị kết tội phải làm nô lệ cho tật xấu mãi mãi. Chúa Giê-xu Christ đã đến để "phá hủy công việc của ma quỉ" (1 Giăng 3:8), trong đó có quyền lực của tội lỗi.

1. Sự Cứu Chuộc Trọn Vẹn Của Đấng Christ: Giải pháp căn cơ không phải là tự lực cải thiện hành vi (luân lý), mà là nhận lãnh sự sống mới. Trên thập tự giá, Chúa Giê-xu không chỉ tha tội (pardon) mà còn phá vỡ quyền lực của tội lỗi (power) trên đời sống chúng ta. "Vì tội lỗi không cai trị trên anh em đâu" (Rô-ma 6:14). Sự chết và sống lại của Ngài cho phép chúng ta được "đóng đinh với Ngài" (Ga-la-ti 2:20) đối với xác thịt cũ.

2. Được Tái Sanh Bởi Thánh Linh: Khi một người thật lòng ăn năn và tin nhận Chúa Giê-xu, họ nhận lãnh Đức Thánh Linh (Ê-phê-sô 1:13). Chính Thánh Linh ban cho năng lực để sống đời sống mới. "Vì nếu anh em sống theo xác thịt thì phải chết; nhưng nếu nhờ Thánh Linh, làm cho chết các việc của thân thể, thì anh em sẽ sống" (Rô-ma 8:13).

3. Bước Đi Theo Thánh Linh: Chiến thắng là một tiến trình ("nên thánh"). Chìa khóa là bước đi hằng ngày theo sự dẫn dắt của Thánh Linh. "Hãy bước đi theo Thánh Linh, chớ hề làm trọn những điều ưa muốn của xác thịt" (Ga-la-ti 5:16). Khi chúng ta để Thánh Linh hướng dẫn, Ngài sẽ sản sinh trong chúng ta "bông trái của Thánh Linh" (Ga-la-ti 5:22-23) – là những đức tính đối nghịch và chiến thắng mọi tật xấu.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân Hằng Ngày

1. Nhận Diện Và Xưng Nhận: Thành thật với Chúa về những tật xấu của mình dưới ánh sáng Kinh Thánh. "Còn nếu chúng ta xưng tội mình, thì Ngài là thành tín công bình để tha tội cho chúng ta, và làm cho chúng ta sạch mọi điều gian ác" (1 Giăng 1:9). Đừng gọi tật xấu bằng tên khác (ví dụ: "tính khí nóng" thay vì "sự thạnh nộ").

2. Nuôi Dưỡng Tâm Trí Bằng Lời Chúa: Chiến trường đầu tiên là tâm trí. Phải thay thế những tư tưởng nuôi dưỡng tật xấu bằng Lẽ Thật. "Xin Chúa lấy lời thật khiến họ nên thánh" (Giăng 17:17). Học thuộc lòng những câu Kinh Thánh đối nghịch với tật xấu bạn đang chiến đấu.

3. Cầu Nguyện Trong Danh Chúa Giê-xu: Thừa nhận sự yếu đuối của mình và kêu cầu quyền năng của Đấng Christ. "Vì không có Ngài, ta chẳng làm chi được" (Giăng 15:5). Cầu nguyện không chỉ xin sức mạnh để "không làm", mà còn xin được đầy dẫy tình yêu và sự vui thỏa nơi Chúa.

4. Tránh Xa Các Dịp Tội Và Tìm Bạn Thuộc Linh: "Hãy tránh xa sự gian dâm" (1 Cô-rinh-tô 6:18). Cần có sự khôn ngoan để nhận biết và tránh xa những hoàn cảnh, mối quan hệ, phương tiện truyền thông nào có thể kích thích tật xấu. Đồng thời, sống trong sự gắn bó với Hội Thánh để được khích lệ và nhắc nhở (Hê-bơ-rơ 10:24-25).

5. Làm Đầy Dẫy Đời Sống Bằng Sự Phục Vụ: Khi chúng ta hướng lòng và thời gian vào việc yêu thương, phục vụ Chúa và người khác, thì không gian cho tật xấu sẽ bị thu hẹp. "Hãy bị Đức Thánh Linh làm cho đầy dẫy" (Ê-phê-sô 5:18).

Kết Luận

Tật xấu là biểu hiện của bản chất tội lỗi, có sức mạnh nô lệ hóa và dẫn đến sự hư mất. Nhưng Phúc Âm vinh hiển của Chúa Giê-xu Christ đã tuyên bố rằng mọi tín đồ đều được giải phóng khỏi quyền lực của tật xấu. Chúng ta không còn là nô lệ cho tội lỗi nữa, mà là nô lệ cho sự công bình và cho Đức Chúa Trời (Rô-ma 6:17-18).

Cuộc chiến chống lại tật xấu là cuộc chiến thuộc linh, và chiến thắng chỉ có thể đến khi chúng ta hoàn toàn nương cậy vào sự chết và sống lại của Đấng Christ, và bước đi trong quyền năng mỗi ngày của Đức Thánh Linh. Đừng nản lòng khi thấy mình vấp ngã, nhưng hãy vững lòng trông cậy vào ân điển luôn đầy dẫy. "Vậy nếu Con buông tha các ngươi, các ngươi sẽ thật được tự do" (Giăng 8:36). Sự tự do thật không phải là tự do để làm theo tật xấu, mà là tự do khỏi tật xấu để sống cuộc đời vinh hiển, đẹp lòng Đức Chúa Trời.