Thuyết hủy diệt có phù hợp với Kinh Thánh không?

Trong thần học Cơ Đốc, số phận đời đời của con người là một chủ đề trang nghiêm và sâu sắc. Một trong những quan điểm gây tranh cãi là Thuyết Hủy Diệt (Annihilationism) – quan điểm cho rằng những người không được cứu cuối cùng sẽ bị tiêu diệt hoàn toàn (hủy diệt về mặt tồn tại) thay vì chịu sự trừng phạt ý thức đời đời trong hỏa ngục. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khảo sát quan điểm này dưới ánh sáng của Kinh Thánh, sử dụng các nguyên tắc giải kinh và xem xét ngôn ngữ gốc để tìm kiếm sự hiểu biết trung thực nhất.

Thuyết hủy diệt, đôi khi được gọi là “Thuyết Hủy Diệt Hình Phạt” (Conditional Immortality - Sự bất tử có điều kiện), chủ trương rằng:

• Sự bất tử không phải là bản chất vốn có của linh hồn con người, mà là một món quả chỉ dành cho những ai tin nhận Chúa Giê-xu Christ (2 Ti-mô-thê 1:10).
• Những người từ chối ân điển cứu rỗi sẽ đối diện với sự phán xét và hình phạt cuối cùng là sự “hủy diệt” hoàn toàn (sự chết thứ hai), chấm dứt sự tồn tại của họ, chứ không phải là sự tra tấn ý thức vô tận.
• Quan điểm này thường được cho là phù hợp hơn với bản tính yêu thương và công bình của Đức Chúa Trời, vì hình phạt vô tận cho tội lỗi hữu hạn dường như không tương xứng.

Những người ủng hộ thuyết hủy diệt thường dựa vào một loạt các câu Kinh Thánh sử dụng từ ngữ về sự “hủy diệt”, “hư mất”, hay “chết”.

a. Ngôn ngữ về “Sự Hủy Diệt” (Apōleia - ἀπώλεια):

Trong Tân Ước, từ Hy Lạp apōleia thường được dịch là “hư mất”, “hủy diệt”.

• Ma-thi-ơ 7:13: “Hãy vào cửa hẹp, vì cửa rộng và đường khoảng khoát dẫn đến sự hư mất [apōleia], kẻ vào đó cũng nhiều.”
• Phi-líp 3:19: “Sự cuối cùng của họ là hư mất [apōleia]…”
• 2 Tê-sa-lô-ni-ca 1:9: Đây là phân đoạn then chốt: “Họ sẽ bị hình phạt hư mất đời đời [olethron aiōnion], xa cách mặt Chúa và sự vinh hiển của quyền phép Ngài.” Từ olethros cũng mang nghĩa “sự hủy diệt, sự tàn phá”.

Chủ nghĩa hủy diệt giải thích rằng “sự hư mất đời đời” không phải là quá trình tra tấn đời đời, mà là kết quả cuối cùng và vĩnh viễn: sự tiêu diệt.

b. Sự “Chết” và “Sự Chết Thứ Hai”:

Sách Khải Huyền nói rõ về số phận cuối cùng của kẻ ác.

• Khải Huyền 20:14-15: “Đoạn, sự chết và Âm phủ bị quăng xuống hồ lửa. Hồ lửa là sự chết thứ hai. Kẻ nào không được biên vào sách sự sống đều bị ném xuống hồ lửa.”
• Khải Huyền 21:8: “Còn những kẻ hèn nhát, kẻ chẳng tin, kẻ đáng gớm ghét, kẻ giết người, kẻ dâm loàn, kẻ phù phép, kẻ thờ thần tượng, và phàm kẻ nào nói dối, phần của chúng nó ở trong hồ có lửa và diêm cháy bừng bừng: Ấy là sự chết thứ hai.”

Thuyết hủy diệt lập luận rằng “sự chết thứ hai” phải được hiểu theo nghĩa đen như sự chết thứ nhất (chấm dứt sự sống, sự tồn tại), chứ không phải là một trạng thái sống trong đau đớn vĩnh viễn. “Hồ lửa” là công cụ của sự hủy diệt cuối cùng.

c. Sự “Tiêu hủy” hoàn toàn trong Cựu Ước:

Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ ’ābad (אבד) thường được dùng để chỉ sự hư mất, tiêu diệt.

• Thi Thiên 37:20: “Còn kẻ ác sẽ bị diệt [’ābad], và những kẻ thù nghịch Đức Giê-hô-va sẽ như mỡ chiên con: Chúng nó sẽ bị tiêu hao, bay đi như khói.”
• Ma-la-chi 4:1, 3: “Vì nầy, ngày đến, cháy như lò lửa; … Đức Giê-hô-va vạn quân phán: Nầy, ngày ấy đến, đốt như lò lửa, … các ngươi sẽ đạp dưới chơn những kẻ ác; … Đức Giê-hô-va vạn quân phán vậy.” Hình ảnh “tro tàn dưới chân” gợi ý đến sự kết thúc hoàn toàn.

Quan điểm thần học chính thống lịch sử (được phần đông Tin Lành, Công Giáo và Chính Thống giáo chấp nhận) hiểu rằng hình phạt đời đời bao gồm sự ý thức về đau đớn vĩnh viễn. Họ phản biện thuyết hủy diệt dựa trên các phân đoạn sau:

a. Ngôn ngữ về “Sự Đau Đớn Đời Đời” và “Lửa Đời Đời”:

• Ma-thi-ơ 25:46: “Rồi những kẻ nầy sẽ vào hình phạt đời đời [kolasin aiōnion], còn những người công bình sẽ vào sự sống đời đời [zōēn aiōnion].” Từ aiōnion (đời đời) được dùng cho cả “hình phạt” và “sự sống”. Nếu sự sống đời đời là vô tận, thì hình phạt đời đời cũng phải có cùng bản chất thời gian như vậy.
• Ma-thi-ơ 25:41: “Rồi Ngài sẽ phán cùng những kẻ ở bên tả rằng: Hỡi kẻ bị rủa, hãy lui ra khỏi ta; đi vào lửa đời đời [to pyr to aiōnion] đã sắm sẵn cho ma quỉ và những sứ của nó.”

b. Hình ảnh về “Sự Tra Tấn” không dứt:

• Khải Huyền 14:10-11: “… thì nó cũng sẽ uống rượu thạnh nộ không pha của Đức Chúa Trời rót trong chén thạnh nộ Ngài; và sẽ bị đau đớn trong lửa và diêm trước mặt các thiên sứ thánh và trước mặt Chiên Con. Khói của sự đau đớn chúng nó bay lên đời đời. Chúng nó không được nghỉ ngày và đêm…” Phân đoạn này mô tả rõ ràng một trạng thái đau đớn (“bị đau đớn”) kéo dài (“không được nghỉ”), và biểu tượng “khói… bay lên đời đời” chỉ tính chất vĩnh viễn của hậu quả hoặc của chính sự đau đớn đó.

c. Sự Tương Phản Giữa “Sự Sống” và “Sự Hư Mất”:

Quan điểm truyền thống cho rằng từ apōleia trong ngữ cảnh đời đời không nhất thiết chỉ sự tiêu diệt hoàn toàn, mà chỉ một tình trạng “hư mất” vĩnh viễn, một sự hủy hoại trọn vẹn về mặt thuộc linh và đạo đức, chứ không phải hủy hoại về mặt tồn tại. Sự “hư mất” này là đối trọng với “sự sống” dồi dào (Giăng 10:10).

Điểm mấu chốt của cuộc tranh luận nằm ở cách hiểu từ aiōnios (đời đời) và bản chất của sự công bình thần thánh.

• Về từ “aiōnios”: Từ này xuất phát từ aiōn (thời đại), mang nghĩa “thuộc về thời đại”, “vĩnh cửu”. Trong Kinh Thánh, nó luôn được dùng để mô tả những thực tại vĩnh viễn của Đức Chúa Trời (Rô-ma 16:26), sự sống đời đời (Giăng 3:16), và hình phạt đời đời. Khó có cơ sở để nói rằng nó chỉ có nghĩa “vĩnh viễn” khi đi với “sự sống” nhưng lại chỉ có nghĩa “kết thúc” khi đi với “hình phạt”.
• Về sự công bình của Đức Chúa Trời: Thuyết hủy diệt cho rằng sự công bình đòi hỏi hình phạt phải tương xứng (tội hữu hạn → hình phạt hữu hạn rồi kết thúc). Tuy nhiên, quan điểm truyền thống lập luận rằng tội lỗi chống lại một Đức Chúa Trời vô hạn là một sự xúc phạm vô hạn, do đó mang trách nhiệm vô hạn (xem Hê-bơ-rơ 10:29-31). Hình phạt đời đời phản ánh sự nghiêm trọng vô hạn của việc khước từ và phản loạn chống lại Đấng Tạo Hóa.

Dù chúng ta nghiêng về quan điểm thần học nào, Kinh Thánh vẽ nên một bức tranh rõ ràng và trang nghiêm về hai số phận đối lập. Ứng dụng thực tế cho chúng ta là:

a. Sự Khẩn Trương trong Sứ Mạng Truyền Giáo: Dù kết cục là hủy diệt hoàn toàn hay hình phạt ý thức đời đời, thì nó đều là thảm kịch vĩnh viễn – sự xa cách mặt Chúa (2 Tê-sa-lô-ni-ca 1:9). Điều này thúc giục chúng ta rao truyền Phúc Âm cứu rỗi với lòng khẩn thiết và thương xót (1 Cô-rinh-tô 9:22). Mục đích không phải là dọa ma, mà là trình bày tình yêu và sự cứu rỗi trong Chúa Giê-xu.

b. Sống Với Thái Độ Kính Sợ Chúa: “Hãy kính sợ Đấng có thể hủy diệt [apolesai] cả linh hồn lẫn thân thể trong địa ngục” (Ma-thi-ơ 10:28). Sự kính sợ Chúa là khởi đầu của sự khôn ngoan và dẫn chúng ta đến sự vâng phục, thánh khiết. Hiểu được sự nghiêm trọng của sự phán xét giúp chúng ta trân trọng hơn ân điển cứu chuộc.

c. An Ủi và Hy Vọng Trong Sự Công Bình Của Chúa: Chúng ta có thể tin cậy rằng Chúa, Đấng Thánh Khiết và Yêu Thương, sẽ phán xét cách hoàn toàn công bình. Mọi quyết định của Ngài đều đúng đắn (Sáng-thế Ký 18:25). Điều này an ủi chúng ta giữa một thế giới đầy bất công, và cho phép chúng ta phó thác những điều khó hiểu cho sự khôn ngoan vô hạn của Ngài.

d. Tập Trung Vào Sự Sống Đời Đời: Trọng tâm của đức tin chúng ta không phải là hình phạt của kẻ ác, mà là sự sống đời đời trong Đấng Christ. “Sự sống đời đời là nhìn biết Cha, tức là Đức Chúa Trời có một và thật, cùng Giê-xu Christ, là Đấng Cha đã sai đến” (Giăng 17:3). Đây phải là niềm hy vọng và đích đến chi phối đời sống chúng ta.

Cuộc tranh luận về thuyết hủy diệt cho thấy sự phức tạp trong việc giải nghĩa các ẩn dụ và ngôn ngữ về sự phán xét cuối cùng. Sau khi khảo sát, có thể thấy trọng lượng của Kinh Thánh nghiêng về quan điểm truyền thống về một hình phạt ý thức và đời đời, dựa trên sự nhất quán của từ “đời đời” (aiōnios) và các mô tả rõ ràng về sự đau đớn không dứt (Khải Huyền 14:11; Ma-thi-ơ 25:46). Tuy nhiên, thuyết hủy diệt buộc chúng ta phải xem xét kỹ lưỡng hơn về ngôn ngữ “hủy diệt” và bản chất của sự công bình.

Cuối cùng, điều quan trọng nhất không phải là xác định cơ chế của hình phạt, mà là trả lời lời mời gọi của Phúc Âm. Kinh Thánh dạy rõ ràng về hai con đường, hai số phận. Sứ điệp cốt lõi vẫn là: “Vì Đức Chúa Trời yêu thương thế gian, đến nỗi đã ban Con một của Ngài, hầu cho hễ ai tin Con ấy không bị hư mất [apōlētai] mà được sự sống đời đời” (Giăng 3:16). Ơn cứu rỗi trong Chúa Giê-xu Christ là giải pháp duy nhất cho thảm kịch của tội lỗi và là hy vọng duy nhất cho sự sống đời đời. Ưu tiên của chúng ta là tin nhận Ngài, sống vì Ngài và rao báo Tin Lành ấy cho mọi người.