Những người trên thiên đàng có thể nhìn xuống và thấy chúng ta không?

Một câu hỏi đầy tính mục vụ và cảm xúc thường trỗi dậy trong lòng các tín hữu, đặc biệt là khi họ đối diện với sự mất mát người thân yêu trong Chúa: “Liệu những người thân yêu của tôi, giờ đang ở trên thiên đàng, có thể nhìn xuống và thấy tôi không? Họ có biết những gì đang xảy ra trong cuộc đời tôi không?”. Câu hỏi này chạm đến niềm khao khát được kết nối, sự an ủi, và cả sự tò mò thần học về tình trạng của các thánh đồ đã qua đời. Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát vấn đề dưới ánh sáng của Lời Chúa, với sự thận trọng, khiêm nhường, và trung tâm là sự vinh hiển của Đức Chúa Trời, tránh xa những suy đoán mang tính dân gian hoặc thần học ngoại lai.

Trước khi trả lời câu hỏi cụ thể, chúng ta phải thiết lập nền tảng Kinh Thánh về tình trạng của những người đã chết trong Chúa. Kinh Thánh dạy rõ ràng rằng, đối với tín đồ, sự chết thể xác không phải là hết, mà là sự “vắng mặt nơi thân thể và ở cùng Chúa” (2 Cô-rinh-tô 5:8). Chúa Giê-xu phán với tên trộm trên thập tự giá: “Quả thật, ta nói cùng ngươi, hôm nay ngươi sẽ ở với ta trong nơi Ba-ra-đi” (Lu-ca 23:43). Điều này chỉ ra một sự ý thức tức thì sau khi chết. Trong sự hiện thấy về thiên đàng, Sứ đồ Giăng thấy “các linh hồn của kẻ đã chịu chết vì đạo Đức Chúa Trời và vì lời chứng mình đã làm” kêu cầu (Khải Huyền 6:9-10), cho thấy họ có ký ức, nhận thức và sự khao khát công lý.

Một phân đoạn quan trọng thường được viện dẫn là Lu-ca 16:19-31, dụ ngôn về người giàu và La-xa-rơ. Dù đây là một dụ ngôn được Chúa Giê-xu dùng để dạy dỗ một bài học cụ thể, nó vẫn phản ánh một số chân lý về đời sau. Người giàu ở âm phủ “ngước mắt lên”, thấy Áp-ra-ham và La-xa-rơ ở nơi yên ủi, và thậm chí còn nhớ đến năm anh em mình còn sống (câu 27-28). Điều này gợi ý về một nhận thức vượt qua ranh giới sự chết, ít nhất là trong tình trạng trung gian trước sự phán xét cuối cùng.

Tuy nhiên, chúng ta phải cẩn thận phân biệt giữa “thiên đàng tạm thời” (Paradise/Sheol phần yên ủi) và “trời mới đất mới” sau sự phán xét cuối cùng (Khải Huyền 21:1). Nhận thức và khả năng của các thánh đồ có thể khác nhau giữa hai giai đoạn này. Trọng tâm của Kinh Thánh không phải là mô tả chi tiết đời sống ở thiên đàng tạm, mà là khẳng định sự an toàn, vui mừng và hiện diện với Chúa của họ.

Có lẽ phân đoạn Kinh Thánh mạnh mẽ và trực tiếp nhất liên quan đến chủ đề này là Hê-bơ-rơ 12:1: “Vậy, vì chúng ta có nhiều người chứng kiến vây lấy chúng ta như đám mây rất lớn, thì chúng ta cũng nên quẳng hết gánh nặng và tội lỗi dễ vấn vương, lấy lòng nhịn nhục theo đuổi cuộc chạy đua đã bày ra cho ta.”

Ngữ cảnh là chương 11 – “phòng truyền thống đức tin” – liệt kê hàng loạt anh hùng đức tin từ A-bên, Hê-nóc, Nô-ê, Áp-ra-ham cho đến các tiên tri, là những người “chưa nhận lãnh điều đã hứa” (Hê-bơ-rơ 11:39). Tác giả sau đó nói rằng những anh hùng đức tin này, cùng với chúng ta, sẽ “được trở nên trọn vẹn” trong thời kỳ sau rốt (Hê-bơ-rơ 11:40). Điều này cho thấy một sự kết nối, một sự hiệp một trong kế hoạch cứu rỗi của Đức Chúa Trời.

Cụm từ then chốt “vây lấy chúng ta” (tiếng Hy Lạp: perikeimenon, có nghĩa là “bao quanh,” “quây lại”) mang hình ảnh sống động về một đấu trường (stadion), nơi chúng ta đang chạy đường đua, còn các thánh đồ đã về đích đang ngồi trên khán đài, nhiệt liệt cổ vũ. Họ là những “người chứng kiến” (martys – cũng có nghĩa là người làm chứng, chứng nhân). Từ này không nhất thiết có nghĩa họ đang “nhìn thấy” từng chi tiết đời sống chúng ta theo nghĩa vật lý, nhưng chắc chắn họ là một cộng đồng đức tin đang quan tâm, đồng hành và cổ vũ cho Hội Thánh còn đang chiến đấu dưới đất. Họ là nhân chứng cho ân điển và quyền năng của Đức Chúa Trời trong cuộc đời chúng ta.

Kinh Thánh ghi lại một số sự kiện đặc biệt nơi những người đã qua đời xuất hiện và có tương tác với người sống, cho thấy nhận thức của họ về những sự kiện dưới đất:

1. Sự Hiện Ra Của Môi-se và Ê-li Trên Núi Hóa Hình (Ma-thi-ơ 17:1-3): Môi-se và Ê-li hiện ra, nói chuyện với Chúa Giê-xu về “sự Ngài sẽ phải trải qua tại thành Giê-ru-sa-lem”. Điều này cho thấy họ có nhận thức về kế hoạch cứu chuộc của Đức Chúa Trời đang diễn tiến trên đất. Họ không nói chuyện về những chuyện trần tế, mà về sự chết (sự ra đi, exodos) của Chúa Giê-xu. Điều này định hướng nhận thức của các thánh đồ về những điều có ý nghĩa vĩnh cửu.

2. Các Linh Hồn Dưới Bàn Thờ Trong Sách Khải Huyền (Khải Huyền 6:9-11): Họ kêu lớn: “Lạy Chúa là Đấng thánh và chân thật, Chúa trả thù huyết chúng tôi… cho đến chừng nào?” Họ biết mình đã chịu chết vì điều gì và khao khát sự công bình của Đức Chúa Trời được thực hiện. Họ được biết rằng họ phải “yên nghỉ ít lâu nữa” cho đến khi số người đồng đầy tớ với họ bị giết cũng được trọn. Điều này cho thấy họ có nhận thức về tiến trình lịch sử cứu rỗi của Hội Thánh trên đất.

Trong khi có bằng chứng Kinh Thánh về nhận thức của các thánh đồ, chúng ta cũng phải đặt ra những giới hạn hợp lý, tránh rơi vào thuyết linh hồn duy tồn hoặc sự tò mò không cần thiết.

1. Họ Không Phải Là “Thần Thánh” Để Thờ Phượng Hay Cầu Xin: Việc cầu xin hay thờ phượng bất kỳ ai ngoài Ba Ngôi Đức Chúa Trời là điều cấm kỵ (Xuất Ê-díp-tô 20:3-5, Công vụ 10:25-26). Các thánh đồ không có thuộc tính toàn tri, toàn tại hay toàn năng như Đức Chúa Trời. Nhận thức của họ là do Đức Chúa Trời ban cho trong chương trình của Ngài.

2. Trọng Tâm Của Họ Là Sự Vinh Hiển Của Đức Chúa Trời Và Chúa Cứu Thế: Mọi cảnh tượng trong thiên đàng (Khải Huyền 4-5, 7, 19) đều cho thấy sự tập trung tối thượng vào Đức Chúa Trời và Chiên Con. Các thánh đồ ca ngợi, thờ phượng, và vui mừng trong sự hiện diện của Ngài. Đây là niềm vui trọn vẹn của họ (Thi Thiên 16:11). Việc họ có thể biết về chúng ta phải được đặt trong bối cảnh này: họ vui mừng khi thấy ân điển Chúa hành động trong chúng ta, họ cầu nguyện cho chúng ta (theo nghĩa dâng lên sự thờ phượng và kêu cầu công lý), nhưng không phải là họ bị phân tâm hay lo lắng về những chuyện đời thường của chúng ta.

3. Chúng Ta “Biết Phần Nào”: Sứ đồ Phao-lô nói rõ: “Bây giờ chúng ta xem trong kính mờ, nhưng bấy giờ sẽ thấy mặt đối mặt; bây giờ tôi biết phần nào, nhưng bấy giờ tôi sẽ biết như Chúa đã biết tôi vậy” (1 Cô-rinh-tô 13:12). Kiến thức và nhận thức của chúng ta, kể cả khi ở trên thiên đàng, đều có giới hạn và sẽ được trọn vẹn trong sự hiện diện của Đức Chúa Trời. Sự hiểu biết của các thánh đồ có thể lớn hơn chúng ta bây giờ, nhưng vẫn không phải là toàn tri.

Chân lý này không chỉ để thỏa mãn sự tò mò, mà phải biến đổi cách chúng ta sống và hy vọng:

1. Nguồn An Ủi và Khích Lệ Trong Sự Đau Buồn: Chúng ta có thể an ủi rằng những người thân yêu trong Chúa không ở trong trạng thái vô thức, mà đang ở nơi vui mừng yên nghỉ với Chúa. Và theo Hê-bơ-rơ 12:1, họ không quên chúng ta, nhưng đang cổ vũ cho chúng ta tiếp tục cuộc đua. Điều này mang lại sức mạnh để tiếp tục bước đi.

2. Động Lực Để Sống Một Đời Sống Thánh Khiết Và Trung Tín: Ý thức rằng chúng ta được “vây quanh” bởi một đám mây nhân chứng đức tin (Hê-nóc, Nô-ê, Áp-ra-ham, cha mẹ, bạn hữu trong Chúa…) thúc giục chúng ta “quẳng hết gánh nặng và tội lỗi”. Chúng ta không chạy một mình. Lịch sử đức tin đang dõi theo chúng ta. Điều này thúc giục lòng trung tín.

3. Hướng Đến Tầm Nhìn Vĩnh Cửu: Suy nghĩ về thiên đàng giúp chúng ta điều chỉnh lại các ưu tiên. Các thánh đồ quan tâm đến những gì có giá trị vĩnh cửu: sự vinh hiển của Đức Chúa Trời, sự tăng trưởng của Hội Thánh, sự chiến thắng của công lý. Chúng ta cũng nên sống với tâm trí hướng về những điều trên trời (Cô-lô-se 3:1-2).

4. Sự Hiệp Một Của Toàn Thể Hội Thánh: Chúng ta không bị chia cắt khỏi những người đã ra đi trong Chúa. Họ là phần “Hội Thánh đã được vinh hiển”, chúng ta là phần “Hội Thánh còn đang chiến đấu”. Cùng nhau, chúng ta tạo nên một Hội Thánh phổ thông duy nhất (Hê-bơ-rơ 12:23). Điều này củng cố ý thức cộng đồng và lịch sử của chúng ta trong Đấng Christ.

5. Không Tập Trung Vào Người Đã Khuất, Nhưng Vào Chúa Của Sự Sống: Trọng tâm cuối cùng của đời sống và sự an ủi của chúng ta phải là chính Chúa Giê-xu Christ, Đấng “đã đánh bại sự chết” và mở đường vào thiên đàng cho chúng ta (2 Ti-mô-thê 1:10). Ngài là Đấng Trung Bảo duy nhất (1 Ti-mô-thê 2:5). Chúng ta tìm kiếm sự an ủi nơi Ngài và Lời Ngài trước nhất.

Dựa trên sự khảo sát Kinh Thánh, chúng ta có thể đi đến kết luận với sự tin chắc thận trọng: Có, những người trên thiên đàng có một nhận thức nào đó về chúng ta và những diễn biến trên đất, đặc biệt liên quan đến kế hoạch cứu rỗi và vương quốc của Đức Chúa Trời. Họ là “đám mây người chứng kiến” vây quanh và cổ vũ chúng ta (Hê-bơ-rơ 12:1). Tuy nhiên, nhận thức này không phải là toàn diện như của Đức Chúa Trời, và trọng tâm đời sống của họ là sự thờ phượng, vui mừng trọn vẹn trong sự hiện diện của Đức Chúa Trời và Chiên Con.

Thay vì sa vào những suy đoán vô bổ về chi tiết họ thấy gì, chúng ta hãy để lẽ thật này làm vững mạnh đức tin và thúc đẩy nếp sống thánh khiết. Hãy sống sao cho khi chúng ta bước vào sự hiện diện của họ trong ngày sau rốt, chúng ta không hổ thẹn, nhưng cùng nhau reo mừng về ân điển kỳ diệu của Đức Chúa Trời đã hành động trong Hội Thánh Ngài qua mọi thời đại. Sự chắc chắn lớn nhất không phải là họ có đang nhìn xuống hay không, mà là chúng ta chắc chắn sẽ được ở cùng họ và cùng Chúa đời đời nhờ đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ. Đó là niềm hy vọng phước hạnh của chúng ta.