Những Đứa Con Bất Kính Trong Kinh Thánh
Trong xã hội hiện đại nơi các giá trị gia đình thường bị xói mòn, vấn đề con cái bất kính với cha mẹ không còn là chuyện hiếm. Kinh Thánh, với tư cách là Lời Đức Chúa Trời, không hề né tránh chủ đề này mà trình bày một cách thẳng thắn, đầy đủ về bản chất, hậu quả, nguyên nhân và con đường phục hồi. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khảo sát toàn diện những gì Kinh Thánh nói về những đứa con bất kính, dựa trên nền tảng văn hóa Hê-bơ-rơ và Hy Lạp, cùng với những phân đoạn giải kinh chi tiết, nhằm đem đến cái nhìn thấu suốt và sự áp dụng thiết thực cho đời sống Cơ Đốc ngày nay.
I. Định Nghĩa và Bản Chất của Sự Bất Kính Theo Kinh Thánh
Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ "kính" trong "hiếu kính" (kabed כָּבַד) mang nghĩa gốc là "làm cho nặng", "tôn trọng", "làm vinh hiển". Ngược lại, sự bất kính là sự khinh rẻ, coi thường (qalal קָלַל), làm cho nhẹ đi chỗ đứng và thẩm quyền của cha mẹ. Trong tiếng Hy Lạp Tân Ước, từ "bất kính" (asebēs ἀσεβής) chỉ chung những người vô đạo, không kính sợ Đức Chúa Trời, và điều này thường bắt đầu từ thái độ với cha mẹ (Rô-ma 1:30).
Kinh Thánh mô tả cụ thể hành vi của con bất kính:
1. Không vâng lời: Đây là biểu hiện cốt lõi. "Hỡi kẻ làm con, hãy vâng phục cha mẹ mình trong Chúa, vì điều đó là phải lắm" (Ê-phê-sô 6:1). Sự không vâng phục là sự chống nghịch lại trật tự Đức Chúa Trời đã thiết lập.
2. Khinh miệt, chế nhạo: "Mắt nó nhạo báng cha mình, và khinh sự vâng lời mẹ mình" (Châm Ngôn 30:17). Đây là thái độ nội tâm thể hiện ra bên ngoài.
3. Nguyền rủa cha mẹ: Đây là hành động nghiêm trọng, bị xem là tội ác trong luật pháp Môi-se (Xuất Ê-díp-tô Ký 21:17, Lê-vi Ký 20:9). Từ "nguyền rủa" (qalal) bao hàm cả lời nói khinh bỉ, nguyền rủa trực tiếp.
4. Không chăm sóc khi cha mẹ già yếu: Chúa Giê-xu quở trách những người Pha-ri-si vì viện cớ "của-lễ co-r-ban" để khỏi phải phụng dưỡng cha mẹ (Mác 7:9-13). Sự bất kính không chỉ là thái độ mà còn là sự thất bại trong bổn phận thiết thực.
II. Những Phân Đoạn Kinh Thánh Quan Trọng và Giải Nghĩa
A. Trong Luật Pháp Môi-se (Cựu Ước):
Luật pháp nghiêm khắc định tội cho sự bất kính. "Kẻ nào đánh cha hay mẹ mình, thì phải bị xử tử... Kẻ nào chưởi rủa cha hay mẹ mình, thì phải bị xử tử" (Xuất Ê-díp-tô Ký 21:15, 17). Điều này cho thấy Đức Chúa Trời xem mối quan hệ cha mẹ - con cái là nền tảng của trật tự xã hội và thuộc linh. Hình phạt nặng nề nhấn mạnh tính nghiêm trọng của tội lỗi này, vì nó phá vỡ thẩm quyền đầu tiên và cơ bản nhất mà Ngài thiết lập trên đời sống một con người.
B. Trong Sách Châm Ngôn:
Sách Châm Ngôn đầy rẫy những lời cảnh báo và mô tả sinh động về số phận con bất kính:
- "Con khờ dại khinh điều khuyên dạy của cha mình; còn kẻ giữ lời quở trách trở nên khôn ngoan" (Châm Ngôn 13:1). Sự khinh thường lời cha mẹ được đồng nhất với sự ngu dại.
- "Người bỏ điều khuyên dạy sẽ bị dẫn đến lầm lạc, nhưng kẻ ghét sửa phạt sẽ chết" (Châm Ngôn 10:17, bản dịch khác). Sự bất kính dẫn đến sự hủy diệt.
- Câu chuyện minh họa mạnh mẽ trong Châm Ngôn 30:17: "Con mắt nhạo báng cha mình, và khinh sự vâng lời mẹ mình, ắt quạ của trũng sẽ móc nó ra, và các chim ó ăn nó đi." Hình ảnh này không chỉ nói về sự chết thể xác mà còn về sự hổ thẹn, bị bỏ mặc và kết cục thảm khốc.
C. Trong Lời Dạy của Chúa Giê-xu và Các Sứ Đồ (Tân Ước):
Chúa Giê-xu tái khẳng định nghiêm trọng của tội này. Trong Mác 7:9-13, Ngài gọi việc viện cớ tôn giáo để không phụng dưỡng cha mẹ là "lấy lời truyền khẩu của các ngươi mà dẹp bỏ lời Đức Chúa Trời". Ngài trích dẫn trực tiếp Xuất Ê-díp-tô Ký 21:17 để nhắc nhở.
Sứ đồ Phao-lô liệt kê "kẻ không vâng lời cha mẹ" vào danh sách những người "mắc tội và phạm pháp" trong thời kỳ sau rốt (2 Ti-mô-thê 3:2). Trong Rô-ma 1:30, "không vâng lời cha mẹ" được đặt chung với những tội như gièm chê, hung bạo, kiêu ngạo, xấc láo, như một phần biểu hiện của tấm lòng sa ngã, xa cách Đức Chúa Trời.
Tuy nhiên, Tân Ước cũng mở ra cánh cửa của ân điển. Trong phân đoạn nói về các mối quan hệ trong Chúa, Phao-lô dạy: "Hỡi kẻ làm con, hãy vâng phục cha mẹ mình trong Chúa, vì điều đó là phải lắm" (Ê-phê-sô 6:1). Chữ "trong Chúa" (en Kyriō ἐν Κυρίῳ) là then chốt. Điều răn này được đặt trong mối tương quan với Đấng Christ. Sự vâng phục không phải là chủ nghĩa hình thức hay nô lệ, mà là sự vâng phục có ý thức trong địa vị mới của một tạo vật mới trong Christ. Đồng thời, Phao-lô cũng căn dặn cha mẹ: "Hỡi các người làm cha, chớ hề chọc giận con cái mình, hãy dùng sự sửa phạt khuyên bảo của Chúa mà nuôi nấng chúng nó" (Ê-phê-sô 6:4). Điều này cho thấy trách nhiệm hai chiều trong bối cảnh của ân điển.
III. Nguyên Nhân và Hậu Quả Thuộc Linh Của Sự Bất Kính
Nguyên nhân sâu xa:
1. Tấm lòng kiêu ngạo và tư dục: Sự bất kính bắt nguồn từ tấm lòng muốn tự lập, coi mình là trung tâm, khước từ thẩm quyền. Đây chính là bản chất của tội lỗi từ A-đam (Sáng Thế Ký 3).
2. Ảnh hưởng của bạn bè xấu: "Kẻ giao bạn với kẻ ngu muội sẽ bị tàn hại" (Châm Ngôn 13:20).
3. Sự nuông chiều, thiếu kỷ luật từ cha mẹ: "Sự dạy dỗ trẻ thơ con đường nó phải theo, thì khi nó trở về già, cũng không hề lìa khỏi đó" (Châm Ngôn 22:6). Việc bỏ qua sự "dạy dỗ" (chanak - huấn luyện, rèn luyện) sớm dẫn đến hậu quả.
4. Tấm lòng chưa được tái sinh: Sự bất kính là biểu hiện của xác thịt (Ga-la-ti 5:19-21). Một tấm lòng được biến đổi bởi Thánh Linh sẽ khao khát vâng theo ý muốn Chúa, bắt đầu từ việc vâng phục cha mẹ.
Hậu quả nghiêm trọng:
1. Đứt đoạn phước lành và sự sống dài lâu: Điều răn thứ năm là điều răn duy nhất đi kèm với lời hứa: "hầu cho ngươi được sống lâu trên đất" (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:12, Ê-phê-sô 6:3). Ngược lại, sự bất kính cắt đứt mạch phước lành này.
2. Sự suy đồi trong đời sống cá nhân: Người con bất kính thường đi kèm với các tật xấu khác: lười biếng, phóng đãng, hung bạo (xem Châm Ngôn 10:1, 17:21, 25).
3. Sự rủa sả trên đời sống: Trong bối cảnh giao ước, sự bất kính có thể mở cánh cửa cho những ảnh hưởng tối tăm và sự rủa sả (Châm Ngôn 20:20, 30:17).
4. Ảnh hưởng đến mối quan hệ với Đức Chúa Trời: Thái độ với cha mẹ phản chiếu thái độ với thẩm quyền của Đức Chúa Trời. Một người không học vâng phục cha mẹ (là thẩm quyền hữu hình) sẽ khó lòng vâng phục Đức Chúa Trời (thẩm quyền vô hình).
IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc
1. Cho những người làm con (cả trẻ lẫn đã trưởng thành):
- Xưng nhận và ăn năn: Nếu bạn nhận ra mình có thái độ hoặc hành vi bất kính, bước đầu tiên là thành thật xưng nhận với Chúa và ăn năn. "Còn nếu chúng ta xưng tội mình, thì Ngài là thành tín công bình để tha tội cho chúng ta" (1 Giăng 1:9).
- Tìm kiếm sự hòa giải: Nếu có thể và an toàn, hãy tìm cách xin lỗi cha mẹ mình. Điều này có sức chữa lành lớn lao.
- Thực hành sự vâng phục và tôn trọng trong tâm trí: Ngay cả khi đã trưởng thành và không còn sống chung, thái độ tôn trọng, lắng nghe, quan tâm đến ý kiến và nhu cầu của cha mẹ vẫn là biểu hiện của sự hiếu kính. "Hãy hết lòng tôn kính cha mẹ" (Lê-vi Ký 19:3).
- Phụng dưỡng vật chất khi có thể: "Ví bằng có người không lo cho người nhà mình, ấy là người chối bỏ đức tin, lại xấu hơn người không tin nữa" (1 Ti-mô-thê 5:8).
2. Cho các bậc cha mẹ:
- Kiểm tra cách dạy dỗ: Có phải bạn đang "chọc giận" con cái bằng sự hà khắc, thiếu nhất quán, hay thiếu tình yêu thương? Hãy nuôi dạy con "trong sự khuyên bảo và sửa trị của Chúa".
- Làm gương về sự vâng phục: Cách bạn đối xử với cha mẹ mình và với các thẩm quyền khác (trong Hội Thánh, xã hội) sẽ là bài học sống động cho con cái.
- Cầu nguyện không thôi: Hãy đem những đứa con bướng bỉnh, có thái độ bất kính đến trước ngôi ân điển. Sự cầu thay của cha mẹ có quyền năng lớn lao.
- Đặt kỳ vọng trên nền tảng Kinh Thánh, không phải trên sự ích kỷ: Đừng đòi hỏi sự vâng phục chỉ để thỏa mãn cái tôi hay truyền thống cá nhân, nhưng hãy dạy con vâng phục vì đó là ý muốn tốt lành của Đức Chúa Trời.
3. Cho Hội Thánh:
- Cần dạy dỗ rõ ràng về điều răn này, không né tránh vì sợ mất lòng.
- Cung cấp môi trường và tư vấn để chữa lành những mối quan hệ gia đình đổ vỡ.
- Hỗ trợ thực tế cho những người cao tuổi bị con cái bỏ rơi, thể hiện tình yêu thương của Christ.
V. Kết Luận: Ân Điển và Sự Phục Hồi
Kinh Thánh vẽ nên một bức tranh nghiêm túc về tội bất kính, nhưng ánh sáng của Phúc Âm chiếu rọi vào chỗ tối tăm đó. Câu chuyện của người con trai hoang đàng (Lu-ca 15:11-32) là minh chứng mạnh mẽ nhất về khả năng phục hồi. Người con ấy đã bất kính khi đòi chia gia tài (một hành động như ước cha mình chết) và bỏ nhà ra đi. Hậu quả là sự cùng khốn, nhục nhã. Nhưng khi anh ta "tỉnh ngộ", quay về với thái độ ăn năn ("con đã phạm tội... chẳng đáng gọi là con"), người cha đã chạy đến, ôm hôn và phục hồi địa vị làm con cho anh. Đây chính là hình ảnh của Đức Chúa Trời Cha nhân từ, sẵn sàng tha thứ và phục hồi những đứa con bất kính khi họ thật lòng quay trở lại.
Dù bạn đang ở phía nào của vấn đề - là một người con đang ăn năn vì sự bất kính, hay là một bậc cha mẹ đau lòng vì con cái phản nghịch - hãy nhớ rằng: Ân điển của Chúa Giê-xu Christ có quyền năng chữa lành những vết thương sâu nhất và phục hồi những mối quan hệ đổ vỡ nhất. Hãy đến với Ngài, Đấng đã hoàn toàn vâng phục Cha trên trời cho đến chết trên thập tự giá, để nhận lấy sự tha thứ, sức mạnh và sự khôn ngoan để bước đi trên con đường hiếu kính và yêu thương.