Kinh Thánh có dạy rằng trái đất phẳng không?

Trong những năm gần đây, thuyết "Trái Đất phẳng" (Flat Earth) đã có sự hồi sinh đáng ngạc nhiên trong một số nhóm người, và đôi khi người ta cố gắng sử dụng Kinh Thánh để ủng hộ cho quan điểm này. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi để "chính mình phải thử cho biết điều chi đẹp ý Chúa" (Ê-phê-sô 5:10) và "vì hãy sẵn sàng để trả lời mọi kẻ hỏi lẽ về sự trông cậy trong anh em" (1 Phi-e-rơ 3:15). Do đó, việc nghiên cứu cách cẩn thận và tôn trọng để xem Kinh Thánh thực sự nói gì về hình dạng của thế giới chúng ta là điều cần thiết. Bài viết này sẽ đi sâu vào các phân đoạn Kinh Thánh thường bị trích dẫn, xem xét ngôn ngữ gốc, bối cảnh văn hóa và văn học, cũng như toàn bộ sự dạy dỗ của Kinh Thánh để tìm ra câu trả lời chân thật.

Trước khi đi vào các câu Kinh Thánh cụ thể, chúng ta phải hiểu một nguyên tắc giải kinh quan trọng: Kinh Thánh được viết bằng ngôn ngữ hiện tượng (phenomenological language) - tức là mô tả thế giới theo cách nó xuất hiện đối với người quan sát bình thường - chứ không phải bằng ngôn ngữ kỹ thuật khoa học. Đây là cách giao tiếp tự nhiên và phổ biến của con người ở mọi thời đại. Chúng ta vẫn nói "mặt trời mọc" và "mặt trời lặn" mặc dù chúng ta biết về sự tự quay của Trái Đất. Kinh Thánh, với mục đích chính là mặc khải về Đức Chúa Trời, sự cứu rỗi và mối quan hệ của Ngài với con người, sử dụng ngôn ngữ này để giao tiếp một cách hiệu quả với độc giả nguyên thủy.

Chúng ta phải phân biệt giữa mặc khải (revelation) và mô tả (description). Kinh Thánh là Lời mặc khải của Đức Chúa Trời về những chân lý thuộc linh mà con người không thể tự khám phá (như bản tính của Đức Chúa Trời, tội lỗi, ân điển, sự cứu chuộc qua Chúa Giê-xu Christ). Nhưng khi mô tả thế giới vật lý, Kinh Thánh thường sử dụng ngôn ngữ và khung hiểu biết phổ biến của thời đại đó. Khẳng định rằng Kinh Thánh phải là một sách giáo khoa khoa học về thiên văn, địa chất hay sinh học là đặt một gánh nặng và mục đích lên nó mà chính Kinh Thánh không tự tuyên bố.

Hãy cùng xem xét một cách nghiêm túc những câu Kinh Thánh thường được dùng để ủng hộ quan niệm Trái Đất phẳng.

1. "Bốn Góc Đất" và "Các Đầu Cùng Đất":
Đây là những cụm từ phổ biến nhất. Ví dụ:

"Ngài sẽ nhóm những kẻ bị đuổi của Y-sơ-ra-ên lại, và thâu những kẻ bị tan lạc của Giu-đa từ bốn góc đất." (Ê-sai 11:12)
"Ma quỉ đem Ngài lên trên núi rất cao, chỉ cho Ngài các nước thế gian, và sự vinh hiển các nước ấy." (Ma-thi-ơ 4:8)

Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ "góc" là "kanaph" (כָּנָף), thường có nghĩa là "cánh", "vạt áo", "phía", "mép". Cụm từ "bốn góc đất" là một thành ngữ (idiom) chỉ sự toàn vẹn, mọi hướng, mọi nơi trên địa cầu. Tương tự, "các đầu cùng đất" (như trong Thi thiên 22:27) từ "ep'es ha'arets" (אֶפְסֵי הָאָרֶץ) cũng mang nghĩa "những nơi xa xôi nhất", "biên cương". Không ai hiểu "bốn góc" theo nghĩa đen hình học khi nói "tin đồn lan đến bốn phương" hay "tôi đã đi khắp bốn phương trời". Đây là cách diễn đạt văn chương, không phải là một tuyên bố hình học.

2. Trái Đất là "Vòng Tròn" hay "Hình Cầu":
Ngược lại, có những câu Kinh Thánh mô tả hình dạng Trái Đất một cách rất thú vị:

"Ấy là Chúa, là Đức Chúa Trời, Đấng đã dựng nên các từng trời và giương ra, đã đặt nền đất và các vật ra bởi nó, ban hơi sống cho dân ở trên nó, và thần linh cho những kẻ đi trên nó... Ngài ngự trên vòng tròn của đất." (Ê-sai 40:22a)

Từ Hê-bơ-rơ được dùng ở đây là "khug" (חוּג), có nghĩa là "vòng tròn", "hình cầu" hoặc "cung tròn". Trong văn cảnh về sự uy nghi siêu việt của Đức Chúa Trời ("Ngài ngự trên vòng tròn của đất"), hình ảnh này gợi ý một cái nhìn toàn cảnh từ trên cao, và từ ngữ này hoàn toàn tương thích với hình cầu. Một số học giả cho rằng nó có thể chỉ đường chân trời tròn, nhưng trong bối cảnh của sự tạo dựng, nó cho thấy một Trái Đất có hình dạng tròn, không phải một mặt phẳng với các góc.

3. "Các Nền Móng" và "Cột Trụ" của Đất:

"Vì Đấng ấy xây cất các phòng cao của Ngài trên trời, lập nền quyển đất Ngài trên nó; Ngài kêu gọi nước biển và đổ nó ra trên mặt đất; Đức Giê-hô-va là danh Ngài." (A-mốt 9:6)
"Các trụ của đất thuộc về Đức Giê-hô-va; Ngài đã đặt thế gian trên các trụ ấy." (1 Sa-mu-ên 2:8)

Những hình ảnh này cần được hiểu theo thể loại văn học thi ca và tán tụng. Chúng sử dụng phép ẩn dụ mạnh mẽ để nói về sự vững chắc, ổn định và chủ quyền tối cao của Đức Chúa Trời trong công cuộc sáng tạo. Trong thế giới quan cổ đại, "các nền móng" và "cột trụ" là cách diễn đạt quen thuộc để nói về sự bền vững (như Thi thiên 75:3: "Ta đã làm vững các trụ nó"). Chúng ta không hiểu theo nghĩa đen như thể có những cột đá khổng lồ chống đỡ một cái đĩa. Điều tương tự cũng áp dụng cho "các cửa sổ trên trời" (Sáng thế ký 7:11) – một cách diễn đạt văn chương về nguồn mưa.

4. "Góc Màn" và Tầm Nhìn Toàn Cảnh:
Câu chuyện Ma quỉ đem Chúa Giê-xu lên núi cao để chỉ "mọi nước thế gian" (Ma-thi-ơ 4:8, Lu-ca 4:5) thường bị dùng làm bằng chứng. Tuy nhiên, chúng ta phải nhớ đây là một sự cám dỗ siêu nhiên. Ma quỉ, với tư cách là "kẻ cầm quyền chốn không trung" (Ê-phê-sô 2:2), có khả năng hiển thị một khải tượng (vision) hoặc ảo ảnh cho Chúa Giê-xu. Cảnh tượng này không nhất thiết tuân theo quy luật quang học thông thường, giống như khải tượng về thành Giê-ru-sa-lem mới mà Giăng thấy (Khải huyền 21). Nó không chứng minh cho một Trái Đất phẳng, mà cho thấy quyền năng lừa dối của ma quỉ.

Bên cạnh Ê-sai 40:22, có những mô tả khác phù hợp với Trái Đất hình cầu:

• Chu Kỳ Ngày và Đêm: Sách Gióp, một trong những sách cổ nhất, nói: "Ngài... biến bờmôi của rạng đông ra nơi tối tăm" (Gióp 38:14). Điều này gợi ý sự luân chuyển liên tục của ánh sáng và bóng tối trên bề mặt cong, không phải sự xuất hiện và biến mất của mặt trời trên một mặt phẳng.
• Hình Ảnh Vòng Tròn của Chân Trời: "Khi Ngài định phương cho gió, và ước lượng các nước, khi Ngài đặt luật lệ cho mưa, và mở đường cho chớp nhoáng của sấm sét, bấy giờ Ngài thấy nó, và truyền ra, lập nó, và xét nó đến." (Gióp 28:25-27). Mặc dù không nói trực tiếp, nhưng khái niệm "định phương", "ước lượng" trên toàn cầu phù hợp với một hành tinh.
• Sự Uốn Cong của Bầu Trời: "Ngài... giương các từng trời ra như bức màn, và giăng ra như cái trại để ở" (Ê-sai 40:22b). Hình ảnh "giăng ra" như cái lều (một bề mặt cong) phù hợp với việc nhìn lên bầu trời từ một điểm trên mặt cầu.

Trọng tâm của Kinh Thánh không phải là hình dạng của Trái Đất, mà là nguồn gốc, mục đích và Đấng Tạo Hóa của nó. Kinh Thánh dạy rõ ràng:

"Ban đầu Đức Chúa Trời dựng nên trời đất." (Sáng thế ký 1:1)

Thế giới vật lý này là công trình có mục đích của một Đấng Tạo Hóa thông minh và đầy quyền năng. Sách Gióp 38-41 là một bài giảng hùng hồn về sự khôn ngoan và quyền năng siêu việt của Đức Chúa Trời trong sáng tạo, đặt con người vào đúng vị trí của mình. Trái Đất, dù hình dạng thế nào, là nơi Đức Chúa Trời đặt để con người, là khung cảnh của lịch sử cứu chuộc, và là đối tượng của sự cứu chuộc cuối cùng (Rô-ma 8:19-21).

Chúng ta phải cẩn thận không để những tranh luận về các chi tiết vật lý (mà Kinh Thánh không tập trung) làm lu mờ những chân lý thuộc linh trọng tâm (mà Kinh Thánh nhấn mạnh): tội lỗi, sự nhập thể, sự chết chuộc tội của Chúa Giê-xu Christ, sự phục sinh và sự phán xét cuối cùng. Trung tâm của đức tin Cơ Đốc là Con Người và công trình của Chúa Giê-xu Christ, không phải hình dạng của hành tinh.

1. Rèn Luyện Tư Duy Phân Biệt và Giải Kinh Lành Mạnh: Thuyết Trái Đất phẳng nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của việc giải nghĩa Kinh Thánh một cách cẩn thận. Chúng ta phải tránh chủ nghĩa văn tự (literalism) cứng nhắc bỏ qua thể loại văn học, bối cảnh và mục đích của phân đoạn. Hãy học hỏi, sử dụng các công cụ nghiên cứu, và khiêm nhường lắng nghe sự dạy dỗ của Hội Thánh qua các thế hệ.

2. Tập Trung Vào Trọng Tâm Của Đức Tin: Đừng để bị cuốn vào những cuộc tranh luận ngoài lề có thể gây chia rẽ và làm mất thì giờ (Tít 3:9). Thay vào đó, hãy đầu tư thời gian để hiểu biết sâu sắc hơn về Phúc Âm, về đời sống cầu nguyện, về sự thánh hóa và về sự phục vụ. "Vì anh em đã chết, sự sống mình đương giấu với Đấng Christ trong Đức Chúa Trời." (Cô-lô-se 3:3).

3. Đánh Giá Cao Công Trình Sáng Tạo Của Đức Chúa Trời: Dù Trái Đất hình cầu hay có hình dạng phức tạp nào khác, nó vẫn là tác phẩm tuyệt vời của Đấng Tạo Hóa. Việc nghiên cứu khoa học một cách chân chính – tìm hiểu cách vũ trụ vận hành – có thể dẫn chúng ta đến sự kinh ngạc và thờ phượng Đấng Tạo Hóa (Thi thiên 19:1). Đức tin và lý trí không đối nghịch nhau khi cả hai đều được đặt dưới thẩm quyền của Lời Chúa.

4. Truyền Đạt Chân Lý Cách Yêu Thương và Kiên Nhẫn: Nếu gặp ai đó tin vào thuyết Trái Đất phẳng dựa trên Kinh Thánh, thái độ của chúng ta không nên là chế giễu, mà là kiên nhẫn, yêu thương và sẵn sàng chỉ dẫn (2 Ti-mô-thê 2:24-25). Hãy tập trung vào việc hướng cuộc trò chuyện về Chúa Giê-xu Christ, là "con đường, chân lý, và sự sống" (Giăng 14:6), chứ không phải hình dạng của hành tinh.

Qua việc nghiên cứu ngôn ngữ gốc, bối cảnh văn học và toàn bộ sứ điệp của Kinh Thánh, chúng ta có thể kết luận một cách tự tin rằng: Kinh Thánh không dạy rằng Trái Đất phẳng. Những câu Kinh Thánh bị trích dẫn sai lệch đều là những cách diễn đạt văn chương, thành ngữ hoặc mô tả hiện tượng. Ngược lại, có những câu gợi ý về hình dạng tròn/cầu phù hợp với những khám phá khoa học sau này.

Điều quan trọng nhất là chúng ta không để những cuộc tranh luận như vậy làm sai lệch trọng tâm của đức tin Cơ Đốc. Kinh Thánh được ban cho để bày tỏ cho chúng ta về Đức Chúa Trời, tình trạng tội lỗi của con người, và con đường cứu rỗi kỳ diệu qua sự chết và sự sống lại của Chúa Giê-xu Christ. Hãy để sự hiểu biết của chúng ta về thế giới vật lý được hướng dẫn bởi sự khám phá chân chính và sự khôn ngoan mà Đức Chúa Trời ban cho, nhưng hãy để tâm trí và tấm lòng chúng ta luôn tập trung vào "Đấng Christ, là quyền phép của Đức Chúa Trời, và sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời" (1 Cô-rinh-tô 1:24).

Ước mong chúng ta, như tác giả Thi thiên, luôn có thể thốt lên: "Các từng trời rao truyền sự vinh hiển của Đức Chúa Trời, bầu trời giãi tỏ công việc tay Ngài." (Thi thiên 19:1), bất kể chúng ta hiểu hình dạng của nó thế nào, và tiếp tục bước đi trong sự kính sợ, yêu mến và vâng phục Đấng đã dựng nên cả vũ trụ kỳ diệu này và đã yêu thương chúng ta đến nỗi sai Con Một của Ngài đến để cứu chúng ta.