Tại Sao Các Tôn Giáo Không Thể Chung Sống Hòa Bình?
Chủ đề về sự chung sống hòa bình giữa các tôn giáo là một vấn đề thời sự và đau đớn trong lịch sử nhân loại. Từ những cuộc thập tự chinh, chiến tranh tôn giáo cho đến những mâu thuẫn sắc tộc-tôn giáo ngày nay, câu hỏi "Tại sao?" vẫn luôn ám ảnh. Là một nhà nghiên cứu Kinh Thánh Tin Lành, chúng ta phải tìm kiếm câu trả lời không chỉ từ góc nhìn xã hội học hay chính trị, mà từ trong cốt lõi thuộc linh và sự mặc khải của Lời Đức Chúa Trời. Bài viết này sẽ đi sâu khám phá các nguyên nhân căn nguyên từ Kinh Thánh, giải thích tại sao sự xung đột giữa các hệ thống tín ngưỡng là không thể tránh khỏi trên phương diện thuộc linh, đồng thời chỉ ra con đường và thái độ duy nhất cho Cơ Đốc nhân trong một thế giới đa nguyên tôn giáo.
Kinh Thánh trình bày một bức tranh rõ ràng: chỉ có một Đức Chúa Trời chân thật và một con đường duy nhất đến với Ngài. Chúa Giê-xu phán: "Ta là đường đi, lẽ thật, và sự sống; chẳng bởi ta thì không ai được đến cùng Cha" (Giăng 14:6). Sứ đồ Phi-e-rơ tuyên bố: "Chẳng có sự cứu rỗi trong đấng nào khác; vì ở dưới trời, chẳng có danh nào khác ban cho loài người, để chúng ta phải nhờ đó mà được cứu" (Công vụ 4:12).
Sự độc tôn này không phải là một tuyên bố kiêu ngạo của một tôn giáo, mà là bản chất của chân lý mặc khải. Các tôn giáo khác, xét trên phương diện giáo lý căn bản về Đức Chúa Trời, con đường cứu rỗi và thẩm quyền, đều đưa ra những câu trả lời trái ngược hoàn toàn với Cơ Đốc giáo. Khi hai hệ thống tuyên bố những điều mâu thuẫn nhau về thực tại tối hậu, chúng không thể cùng đúng. Sự xung đột, do đó, không chỉ là xung đột về quyền lực hay văn hóa, mà trước hết là xung đột về chân lý.
Nguồn gốc sâu xa hơn của mọi hệ thống tôn giáo ngoài Đấng Christ được Kinh Thánh mô tả là đến từ sự lừa dối của ma quỷ. Sứ đồ Phao-lô cảnh báo: "Nhưng Linh phán rõ rằng trong đời sau rốt, có một ít kẻ sẽ bội đạo mà theo các thần lừa dối, và đạo lý của quỷ dữ" (1 Ti-mô-thê 4:1). Trong 2 Cô-rinh-tô 4:4, ông gọi Sa-tan là "chúa đời này... đã làm mù lòng những kẻ chẳng tin, hầu cho họ không trông thấy sự vinh hiển chói lói của Tin Lành Đấng Christ, là ảnh tượng của Đức Chúa Trời". Các tôn giáo, dù có thể dạy nhiều điều hay về luân lý, nhưng khi chối bỏ hoặc che khuất sự cứu rỗi duy nhất bởi ân điển qua đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ, thì đều nằm trong hệ thống lừa dối rộng lớn ngăn cản con người đến với ánh sáng thật.
Để hiểu sâu hơn, chúng ta cần phân biệt giữa "tôn giáo" như nỗ lực của con người tìm đến Đức Chúa Trời, và "Tin Lành" như sự mặc khải và hành động của Đức Chúa Trời tìm đến con người. Từ nguyên thủy, sau sự sa ngã, con người đã có khuynh hướng tạo ra tôn giáo cho mình. Tháp Ba-bên (Sáng Thế Ký 11) là hình ảnh thu nhỏ: nhân loại đoàn kết lại với mục đích "làm rạng danh chúng ta" (câu 4). Đó là tinh thần của mọi tôn giáo: nỗ lực vươn lên của con người, xây dựng một hệ thống luật lệ, nghi lễ, công đức để đạt được sự cứu rỗi, phước lành hoặc giác ngộ. Nó xuất phát từ lòng kiêu ngạo và ước muốn tự trị, tách khỏi Đức Chúa Trời.
Trái ngược hoàn toàn, Tin Lành là ân điển. "Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Ấy chẳng phải bởi việc làm đâu, hầu cho không ai khoe mình" (Ê-phê-sô 2:8-9). Sự xung đột, do đó, là xung đột giữa công đức và ân điển, giữa việc làm và đức tin, giữa vinh quang của con người và vinh quang của Đấng Christ. Hai hệ thống này loại trừ lẫn nhau. Phao-lô viết: "Nếu bởi luật pháp mà được sự công bình, thì Đấng Christ chịu chết là vô ích" (Ga-la-ti 2:21).
Từ ngữ Hy Lạp cho "tôn giáo" (thrēskeia) trong Tân Ước thường chỉ về sự thờ phượng bề ngoài, nghi lễ (Cô-lô-se 2:18, Gia-cơ 1:26-27). Đạo thật trước hết là mối quan hệ cá nhân được phục hồi với Đức Chúa Trời qua Chúa Giê-xu Christ, rồi mới biểu hiện ra nếp sống yêu thương.
Kinh Thánh dùng hình ảnh ánh sáng và tối tăm để mô tả sự phân chia thuộc linh cơ bản. Chúa Giê-xu là "sự sáng thật, sự sáng soi mọi người" (Giăng 1:9). Ngài phán: "Ta là sự sáng của thế gian; người nào theo ta, chẳng đi trong nơi tối tăm, nhưng có ánh sáng của sự sống" (Giăng 8:12). Ngược lại, thế gian và các hệ thống chống nghịch Đấng Christ đang ở dưới quyền lực của sự tối tăm. Sứ đồ Giăng viết: "Cả thế gian đều phục dưới quyền ma quỷ" (1 Giăng 5:19).
Ánh sáng và tối tăm không thể đồng tồn tại. "Sự giao thông của sự sáng với sự tối tăm có được nào?" (2 Cô-rinh-tô 6:14). Sự xung đột giữa các tôn giáo, ở mức độ thuộc linh sâu nhất, là biểu hiện của cuộc chiến vĩ đại này. Ma quỷ không chỉ tạo ra sự vô tín, mà còn cổ vũ mọi hình thức tín ngưỡng thay thế, miễn là chúng không nhìn nhận Chúa Giê-xu Christ là Con Đức Chúa Trời và là Cứu Chúa duy nhất. Do đó, sự "hòa bình" dựa trên việc gạt bỏ những khác biệt giáo lý căn bản, hay chủ nghĩa hỗn hợp tôn giáo (syncretism), thực chất là một thứ hòa bình giả tạo dưới bóng tối, một sự thỏa hiệp với sự lừa dối.
Kinh Thánh đã tiên tri rõ ràng về sự chống đối mà những người theo chân lý sẽ phải đối mặt. Chúa Giê-xu cảnh báo: "Nếu các người thuộc về thế gian, thì thế gian sẽ yêu kẻ thuộc về mình; nhưng vì các người không thuộc về thế gian, và ta đã lựa chọn các người khỏi thế gian, bởi cớ đó thế gian ghét các người" (Giăng 15:19). Sự "ghét" này không chỉ là ghét cá nhân, mà là sự đối kháng thuộc linh từ các hệ thống thế gian, bao gồm cả hệ thống tôn giáo.
Trong thư tín, sự xuất hiện của các giáo sư giả và các tà linh là điều chắc chắn. "Hãy biết rằng trong ngày sau rốt, sẽ có những thời kỳ khó khăn. Vì người ta đều tư kỷ, tham tiền, khoe khoang... có hình thức của sự nhân đức, nhưng chối bỏ quyền phép của nhân đức ấy" (2 Ti-mô-thê 3:1-5). Sự "hình thức của sự nhân đức" này có thể thấy trong nhiều tôn giáo, nhưng thiếu mất "quyền phép" – chính là quyền năng biến đổi của Phúc Âm và Thánh Linh. Sự xung đột, do đó, là hệ quả tất yếu khi chân lý đụng độ với sự giả hình.
Vậy, với sự hiểu biết thuộc linh này, Cơ Đốc nhân phải sống và ứng xử thế nào trong một thế giới đa tôn giáo đầy xung đột?
1. Giữ Vững Lập Trường Trên Nền Tảng Chân Lý, Nhưng Với Tấm Lòng Yêu Thương: Chúng ta không được phép thỏa hiệp chân lý để đổi lấy sự hòa hợp bề ngoài. Chúng ta phải "nói ra lẽ thật trong tình yêu thương" (Ê-phê-sô 4:15). Điều này có nghĩa là chúng ta phải dạn dĩ xưng nhận Chúa Giê-xu là đường duy nhất, nhưng thái độ phải khiêm nhường, đầy lòng thương xót, nhớ rằng chúng ta cũng chỉ là những tội nhân được cứu bởi ân điển.
2. Phân Biệt Giữa Con Người Và Hệ Thống Lừa Dối: Chúng ta "đánh trận... chẳng phải cùng thịt và huyết, bèn là cùng chủ quyền, cùng thế lực, cùng vua chúa của thế gian mờ tối này, cùng các thần dữ ở các miền trên trời" (Ê-phê-sô 6:12). Kẻ thù không phải là người theo đạo Hồi, đạo Phật, hay vô thần, mà là các thế lực tối tăm đang giam cầm họ. Chúng ta phải yêu thương, tôn trọng và cầu nguyện cho những người lầm đường lạc lối, trong khi kiên quyết chống lại các giáo lý sai lầm.
3. Sống Đời Sống Hòa Bình Với Mọi Người Trong Khả Năng Có Thể: Rô-ma 12:18 dạy: "Nếu có thể được, thì hãy hết sức mình mà hòa thuận với mọi người." Chúng ta không chủ động gây hấn, không dùng bạo lực hay lời lẽ cay độc. Sự bình an mà chúng ta mang đến là sự bình an với Đức Chúa Trời (Rô-ma 5:1), và chúng ta tìm cách sống cách hòa nhã, làm việc thiện, trở thành muối và ánh sáng (Ma-thi-ơ 5:13-16).
4. Tích Cực Rao Truyền Phúc Âm Của Hòa Bình Thật: Sứ mạng của chúng ta không phải là tranh luận thắng thua về tôn giáo, mà là rao báo Tin Lành về sự hòa giải giữa Đức Chúa Trời và con người qua thập tự giá. "Ngài đã... sai chúng ta đi giảng hòa" (2 Cô-rinh-tô 5:19-20). Sự hòa bình duy nhất và vĩnh cửu chỉ tìm thấy trong Chúa Giê-xu Christ. Thay vì chỉ than phiền về xung đột, chúng ta phải tích cực mang lời giải đáp duy nhất đến cho thế giới.
5. Cầu Nguyện Cho Sự Tỉnh Thức Thuộc Linh: Chúng ta cần cầu nguyện cho chính mình được khôn ngoan và nhạy cảm thuộc linh, và cầu nguyện cho những người đang bị lừa dối, để "Đức Chúa Trời soi sáng lòng họ" (2 Cô-rinh-tô 4:6).
Sự xung đột giữa các tôn giáo không thể được giải quyết triệt để trên bình diện con người vì nguyên nhân của nó là thuộc linh. Nó bắt nguồn từ sự sa ngã của con người, sự lừa dối của ma quỷ, và sự xung đột vĩnh cửu giữa chân lý của Đức Chúa Trời và mọi hệ thống thay thế. Sự "hòa bình" mà thế gian tìm kiếm – một sự cùng tồn tại mà không có chân lý tuyệt đối – chỉ là ảo tưởng và thường dẫn đến sự đàn áp chân lý.
Tuy nhiên, với tư cách là Cơ Đốc nhân, chúng ta không bi quan hay trở nên hiếu chiến. Chúng ta mang trong mình sứ điệp hòa bình thật sự. Chúng ta được kêu gọi để sống với sự khôn ngoan từ trên, "trước là thanh sạch, sau lại hòa thuận, tiết độ, nhu mì, đầy dẫy lòng thương xót và bông trái lành, không có sự hai lòng và giả hình" (Gia-cơ 3:17). Chúng ta đứng vững trên đá là Christ, yêu thương người lân cận, và trung tín làm chứng về Ân Điển duy nhất có thể phá đổ mọi bức tường ngăn cách, kể cả bức tường của tôn giáo. Cuối cùng, sự hòa bình vĩnh cửu sẽ chỉ đến khi Chúa Giê-xu Christ, Vua Hòa Bình, trở lại để thiết lập vương quốc của Ngài, nơi mọi sự lừa dối sẽ bị tiêu diệt, và mọi đầu gối sẽ quỳ xuống, mọi lưỡi sẽ xưng nhận Ngài là Chúa (Phi-líp 2:10-11).