Asatru - Tín Ngưỡng Đa Thần Bắc Âu Dưới Góc Nhìn Kinh Thánh
Trong thời đại toàn cầu hóa và tìm kiếm căn tính văn hóa, nhiều phong trào tôn giáo, tín ngưỡng cổ xưa được phục hưng. Một trong những hiện tượng đó là sự trỗi dậy của Ásatrú, một tôn giáo/tín ngưỡng hiện đại dựa trên niềm tin và thực hành tôn giáo đa thần của các dân tộc Bắc Âu thời kỳ Tiền-Cơ Đốc. Là một Cơ Đốc nhân Tin Lành, việc tìm hiểu về các hệ thống tín ngưỡng khác không nhằm mục đích tò mò đơn thuần, mà để củng cố đức tin cá nhân, hiểu rõ hơn về thế giới quan Kinh Thánh, và trang bị cho mình khả năng “hãy sẵn sàng để trả lời mọi kẻ hỏi lẽ về sự trông cậy trong anh em” (I Phi-e-rơ 3:15). Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát Ásatrú dưới ánh sáng của Lời Chúa.
Thuật ngữ Ásatrú (còn được viết là Asatru) có nguồn gốc từ tiếng Iceland cổ: Ása (chỉ các vị thần Aesir, một trong hai tộc thần chính) và trú (có nghĩa là "lòng tin", "sự trung thành"). Vì vậy, Ásatrú có thể được hiểu là "lòng trung thành với các vị thần Aesir". Đây là một tôn giáo tân Ngoại giáo (Modern Paganism) được tổ chức lại một cách có chủ ý vào thế kỷ 20, chủ yếu vào những năm 1970 tại Iceland và sau đó lan rộng ra Bắc Mỹ, Châu Âu.
Ásatrú tìm cách phục dựng và tái tưởng tượng các thực hành tôn giáo của người Germanic, Bắc Âu (thường được gọi chung là "Norse" hoặc "Viking") trước khi họ được Cơ Đốc giáo hóa (khoảng trước thế kỷ 11). Tuy nhiên, do thiếu hụt nguồn tư liệu lịch sử nguyên thủy và đáng tin cậy (chủ yếu dựa trên các văn bản được ghi chép lại bởi các tác giả Cơ Đốc sau này, như Edda của Snorri Sturluson), Ásatrú hiện đại là một sự pha trộn giữa nghiên cứu lịch sử, truyền thuyết, thơ ca và sự sáng tạo cá nhân.
Cốt lõi của Ásatrú là một hệ thống đa thần, thờ phượng một loạt các vị thần và nữ thần. Các vị thần chính bao gồm:
- Odin (Woden): Vua của các vị thần Aesir, thần của chiến tranh, trí tuệ, ma thuật và thi ca.
- Thor (Thunor): Con trai của Odin, thần của sấm sét, sức mạnh, sự bảo vệ và sự màu mỡ.
- Freyja: Nữ thần của tình yêu, sắc đẹp, sinh sản, vàng bạc và ma thuật Seidr.
- Freyr: Anh trai của Freyja, thần của hòa bình, sự thịnh vượng, mùa màng và tình dục.
- Tyr: Thần của luật lệ, công lý và lòng dũng cảm anh hùng.
Để hiểu rõ sự tương phản giữa Ásatrú và đức tin Cơ Đốc Tin Lành, chúng ta cần soi xét các nguyên lý cốt lõi của nó qua Lời Chúa.
1. Đa Thần vs. Độc Thần: Đây là điểm khác biệt căn bản và không thể hòa giải. Kinh Thánh tuyên bố rõ ràng ngay từ đầu: “Ban đầu Đức Chúa Trời dựng nên trời đất” (Sáng-thế Ký 1:1). Điều răn thứ nhất và quan trọng nhất được Chúa phán: “Trước mặt Ta, ngươi chớ có các thần khác” (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:3). Tiên tri Ê-sai chế nhạo sự vô lý của thần tượng: “Những kẻ đúc tượng thần hết thảy đều là hư không, công việc họ ưa thích chẳng có ích gì... chẳng ai nhìn biết, chẳng ai hiểu... Người ta chẳng suy gẫm, chẳng có tri thức, chẳng có sự khôn ngoan” (Ê-sai 44:9, 18-19). Các vị thần Bắc Âu, dù được mô tả với quyền năng lớn, vẫn mang đầy tính người: tranh đấu, phản bội, tham lam và phải chết trong Ragnarok (ngày tận thế theo thần thoại Bắc Âu). Trái lại, Đức Chúa Trời của Kinh Thánh là Đấng Tạo Hóa tối cao, thánh khiết, yêu thương và đời đời. Ngài phán: “Ta là Đức Giê-hô-va, ấy là danh Ta. Ta chẳng nhường sự vinh hiển Ta cho một đấng nào khác, cũng không nhường sự tôn trọng Ta cho những tượng chạm” (Ê-sai 42:8).
2. Số Phận (Wyrd/Oрlög) vs. Chủ Quyền & Ân Điển của Đức Chúa Trời: Trong thế giới quan Bắc Âu cổ, khái niệm "Wyrd" (tương tự như số mệnh hay định mệnh) rất mạnh mẽ. Ngay cả các vị thần cũng bị ràng buộc bởi số phận và cuối cùng phải đối mặt với Ragnarok. Con người sống để đối mặt với số phận một cách dũng cảm, tạo nên danh tiếng (orðstírr) để được nhớ đến sau khi chết. Điều này trái ngược hoàn toàn với chân lý Kinh Thánh về chủ quyền tuyệt đối của Đức Chúa Trời và ân điển cứu rỗi của Ngài. Chúa Giê-hô-va tuyên bố: “Ta là Đức Chúa Trời, chẳng có Chúa nào khác... Nhờ sự khôn ngoan Ta mà lập nên, bởi sự thông sáng Ta mà giương ra... phán về phương đông rằng: Hãy đến; nó bèn đến” (Ê-sai 45:22; 48:13; 43:5). Sự cứu rỗi không phải do chúng ta chiến đấu để giành lấy vinh quang, mà là món quà nhưng không bởi đức tin nơi Chúa Cứu Thế Giê-xu: “Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời” (Ê-phê-sô 2:8).
3. Nghi Lễ (Blót & Sumbel) vs. Sự Thờ Phượng Trong Thần Linh Và Lẽ Thật: Thực hành trung tâm của Ásatrú thường là Blót (lễ hiến tế, thường là rượu mật ong, bánh mì, nhưng thời cổ có thể là động vật) để kết nối với các vị thần và thế giới tâm linh, và Sumbel (tiệc rượu nghi lễ) để tuyên thệ, kể chuyện, và tôn vinh. Điều này nhắc nhở chúng ta về sự khác biệt căn bản trong sự thờ phượng. Chúa Giê-xu phán: “Giờ hầu đến, và đã đến rồi, khi những kẻ thờ phượng thật lấy tâm thần và lẽ thật mà thờ phượng Cha: ấy đó là những kẻ thờ phượng mà Cha tìm kiếm” (Giăng 4:23). Sự thờ phượng Cơ Đốc không xoay quanh việc dâng lễ vật vật chất để làm hài lòng hay thương lượng với Đức Chúa Trời, mà là sự đáp lại tình yêu và sự hy sinh của Ngài. Chính Chúa Giê-xu đã dâng chính mình Ngài làm sinh tế cuối cùng và trọn vẹn (Hê-bơ-rơ 10:10-14). Nghi thức của chúng ta (Tiệc Thánh, Báp-têm) là sự tưởng niệm và công bố ân điển của Ngài, không phải là phương tiện để mua chuộc ân huệ.
4. Đạo Đức & Nhân Sinh Quan: Nhiều tín đồ Ásatrú hiện đại đề cao "Nine Noble Virtues" (Chín Đức Tính Cao Quý) như lòng dũng cảm, sự thật thà, danh dự, trung thành, tính tự lập... Mặc dù một số giá trị này có vẻ tương đồng với các nguyên tắc Kinh Thánh, nền tảng của chúng hoàn toàn khác biệt. Trong Ásatrú, chúng thường gắn với việc xây dựng danh tiếng cá nhân và sự hài hòa với cộng đồng. Trong Cơ Đốc giáo, đạo đức bắt nguồn từ mối quan hệ với Đức Chúa Trời và được thúc đẩy bởi tình yêu thương: “Ngươi phải hết lòng, hết linh hồn, hết trí khôn, hết sức mà kính mến Chúa là Đức Chúa Trời ngươi” và “yêu người lân cận như mình” (Mác 12:30-31). Đức tính cao nhất không phải là "danh dự" theo nghĩa thế tục, mà là tình yêu thương (agapē - ἀγάπη trong tiếng Hy Lạp), một tình yêu hy sinh, vị tha được bày tỏ trọn vẹn nơi thập tự giá của Chúa Giê-xu (I Cô-rinh-tô 13; Rô-ma 5:8).
Việc tìm hiểu về Ásatrú không chỉ dừng lại ở kiến thức, mà phải dẫn đến sự củng cố đức tin và hành động thiết thực.
1. Làm Sâu Sắc Sự Hiểu Biết Về Đức Chúa Trời Duy Nhất: Khi thấy sự phức tạp, nhân cách hóa và giới hạn của các vị thần ngoại giáo, chúng ta càng cảm tạ Chúa về bản tính thánh khiết, yêu thương và tối cao của Ngài. Hãy dành thời gian học biết các danh xưng của Đức Chúa Trời trong Kinh Thánh (Ê-lô-him, YHWH, Ađônai, v.v.) và các thuộc tính của Ngài. Điều này sẽ làm cho đức tin của chúng ta vững vàng hơn trong một thế giới đa nguyên tôn giáo.
2. Sống Với Thế Giới Quan Kinh Thánh Vững Vàng: Ásatrú thường nhấn mạnh sự kết nối với thiên nhiên và tổ tiên. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta biết rằng thiên nhiên là công trình sáng tạo của Chúa (Rô-ma 1:20) và chúng ta được giao trách nhiệm quản lý nó (Sáng-thế Ký 1:28). Sự tôn trọng tổ tiên được thay thế bằng việc tôn kính Cha trên trời và sống làm rạng danh dòng dõi thuộc linh của mình – là con cái Đức Chúa Trời (Giăng 1:12).
3. Thực Hành Sự Thờ Phượng Chân Thật: Tránh mọi hình thức thờ phượng mang tính nghi lễ hình thức, máy móc. Mỗi lời cầu nguyện, mỗi bài hát ngợi khen, mỗi công việc hằng ngày đều có thể trở thành sự thờ phượng bằng tâm thần và lẽ thật khi chúng ta làm vì cớ Chúa và với lòng biết ơn (Cô-lô-se 3:17).
4. Truyền Giáo Cách Khôn Ngoan & Cảm Thông: Những người tìm đến Ásatrú thường khao khát ý nghĩa, căn tính, sự kết nối với lịch sử và sức mạnh nội tâm. Thay vì chỉ lên án, chúng ta có thể đồng cảm với những khao khát sâu xa đó và chỉ cho họ thấy rằng chỉ có trong Chúa Giê-xu Christ, mọi khao khát mới được thỏa mãn trọn vẹn. Ngài là “con đường, chân lý và sự sống” (Giăng 14:6). Hãy chia sẻ về một Đức Chúa Trời không xa cách như các vị thần Bắc Âu, nhưng đã vì yêu thương mà “sanh bởi nữ đồng trinh Mary, chịu thương khó... chịu chết và chôn... đến ngày thứ ba, từ kẻ chết sống lại” (Bài Tín Điều Các Sứ Đồ) để hòa giải chúng ta với Ngài.
5. Cầu Nguyện & Trang Bị Thuộc Linh: Cuối cùng, hãy nhớ rằng “Vì chúng ta đánh trận... chẳng phải cùng thịt và huyết, bèn là cùng chủ quyền, cùng thế lực, cùng vua chúa của thế gian mờ tối nầy, cùng các thần dữ ở các miền trên trời” (Ê-phê-sô 6:12). Sự lan rộng của các tín ngưỡng đa thần là một phần của trận chiến thuộc linh. Hãy trang bị mình bằng mọi khí giới của Đức Chúa Trời, đặc biệt là “gươm của Đức Thánh Linh, là Lời Đức Chúa Trời” (Ê-phê-sô 6:17), để đứng vững và phân biệt được chân lý với sự sai lầm.
Ásatrú, như một phong trào tôn giáo hiện đại, phản ánh khao khát tâm linh muốn thoát khỏi chủ nghĩa duy vật và tìm về nguồn cội văn hóa của con người thời hậu hiện đại. Tuy nhiên, dưới ánh sáng của Kinh Thánh, nó vẫn là một hệ thống tín ngưỡng thuộc về “các thần khác” mà Lời Chúa đã cảnh báo. Là những người tin theo Chúa Giê-xu Christ, chúng ta được kêu gọi không phải để sợ hãi hay thù địch, nhưng để hiểu biết, để củng cố đức tin của chính mình trên nền tảng vững chắc là Lời hằng sống của Đức Chúa Trời, và để với lòng khiêm nhường, kiên nhẫn và yêu thương, giới thiệu cho một thế giới đang lạc lối về Đấng Cứu Rỗi duy nhất – Đấng đã chiến thắng tội lỗi và sự chết. Hãy giữ vững lòng trung thành của chúng ta với Đức Chúa Trời chân thần và hằng sống, Đấng đã bày tỏ chính Ngài cách trọn vẹn nơi Con Một của Ngài là Chúa Cứu Thế Giê-xu. “Hỡi Y-sơ-ra-ên, hãy nghe! Giê-hô-va Đức Chúa Trời chúng ta là Giê-hô-va có một không hai” (Phục-truyền Luật-lệ Ký 6:4).
"Chúa ôi! Ngài là Đức Chúa Trời tôi; tôi sẽ tôn ngợi Chúa, tôi sẽ cảm tạ danh Ngài. Vì Ngài đã làm những việc lạ lùng; những ý tưởng Ngài đã định từ xưa, thành thực và thành tín." - Ê-sai 25:1