Sự gớm ghiếc hoang tàn là gì?

Trong hành trình nghiên cứu lời tiên tri Kinh Thánh, cụm từ "sự gớm ghiếc hoang tàn" (the abomination of desolation) xuất hiện như một điểm mốc quan trọng, đầy bí ẩn và cảnh báo. Đây không chỉ là một thuật ngữ lịch sử liên quan đến các biến cố đã qua, mà còn là một lời tiên tri về những sự kiện cuối cùng, mang ý nghĩa cảnh tỉnh sâu sắc cho mọi Cơ Đốc nhân trong mọi thời đại. Bài viết này sẽ đi sâu khai thác ý nghĩa, bối cảnh và ứng dụng thuộc linh của khái niệm then chốt này.

Cụm từ "sự gớm ghiếc hoang tàn" bắt nguồn từ tiếng Hê-bơ-rơ: "שִׁקּוּץ מְשֹׁמֵם" (shiqquwts shomem) và được dịch sang tiếng Hy Lạp trong bản Bảy Mươi (Septuagint) là "τὸ βδέλυγμα τῆς ἐρημώσεως" (to bdélygma tēs erēmōseōs).

• "שִׁקּוּץ" (shiqquwts) hoặc "שַׁקּוּץ" (sháqqûwts): Có nghĩa là "vật gớm ghiếc", "điều đáng ghê tởm", "sự ô uế kinh tởm". Từ này thường được dùng trong Cựu Ước để chỉ sự thờ hình tượng, các thực hành tà giáo, và mọi điều trái nghịch với sự thánh khiết của Đức Chúa Trời (xem Phục Truyền 29:17; 1 Các Vua 11:5, 7; 2 Các Vua 23:13, 24).
• "מְשֹׁמֵם" (shomem) hoặc "שָׁמֵם" (shâmêm): Có nghĩa là "làm cho hoang vu", "gây ra sự tàn phá", "sự hoang tàn". Nó diễn tả trạng thái bị hủy diệt, bỏ hoang, không có sự sống.

Như vậy, "sự gớm ghiếc hoang tàn" hiểu theo nguyên ngữ là một điều gớm ghiếc (thuộc linh) dẫn đến hoặc gây ra sự hủy diệt, hoang tàn (thuộc thể lẫn thuộc linh). Nó là nguyên nhân dẫn đến hậu quả thảm khốc.

Khái niệm này được tiên tri Đa-niên đề cập ba lần, tạo thành nền tảng cho sự hiểu biết về nó:

1. Đa-ni-ên 9:27: "Người sẽ lập giao ước vững bền với nhiều người trong một tuần lễ; đến giữa tuần lễ ấy, người sẽ khiến của lễ và của lễ chay dứt đi. Kẻ đó sẽ nhờ sự giúp đỡ của các thần lạ làm cho sự tàn phá đến, và sẽ cho sự gớm ghiếc hoang tàn ở trên nơi cánh của đền thờ cho đến kỳ cuối cùng, là kỳ đã định, sẽ đổ trên nơi hoang vu."

Đoạn này nằm trong lời tiên tri về "bảy mươi tuần lễ" (70x7 năm). "Người" ở đây thường được hiểu là một lãnh tụ phản-christ tương lai. Hành động then chốt là đặt "sự gớm ghiếc hoang tàn" trong đền thờ, kết thúc sự thờ phượng chân thật và mở ra thời kỳ cuối cùng của cơn thạnh nộ.

2. Đa-ni-ên 11:31: "Những quân lính của người sẽ đến làm ô uế đền thờ và đồn lũy, cất của lễ thiêu hằng dâng đi, và lập sự gớm ghiếc làm cho hoang vu."

Đoạn này được nhiều học giả xem là đã ứng nghiệm một phần dưới thời Antiochus Epiphanes (khoảng 167 TCN), một vị vua Hy Lạp của đế quốc Seleucid. Ông ta đã làm ô uế đền thờ Giê-ru-sa-lem bằng cách dựng một bàn thờ thần Zeus trên bàn thờ của Đức Giê-hô-va và dâng một con heo (vật không sạch) làm sinh tế. Đây là một "sự gớm ghiếc" rõ ràng dẫn đến sự hoang vu trong sự thờ phượng.

3. Đa-ni-ên 12:11: "Và từ kỳ của lễ thiêu hằng dâng bị cất đi và sự gớm ghiếc hoang tàn được lập lên, thì sẽ có một ngàn hai trăm chín mươi ngày."

Đây là một khung thời gian cụ thể (1290 ngày) liên quan trực tiếp đến sự kiện này.

Như vậy, trong sách Đa-ni-ên, "sự gớm ghiếc hoang tàn" có một ứng nghiệm cận lịch sử (dưới thời Antiochus) nhưng cũng hướng đến một ứng nghiệm tối hậu trong thời kỳ cuối cùng trước khi Đấng Mê-si thiết lập vương quốc của Ngài.

Chúa Giê-xu chính là Đấng đã đưa lời tiên tri này từ trang sách Đa-ni-ên vào trọng tâm của sự nhận biết thuộc linh cho Hội Thánh. Lời dạy của Ngài trong Ma-thi-ơ 24 là then chốt:

Ma-thi-ơ 24:15-16: "Khi các ngươi sẽ thấy sự gớm ghiếc tàn phá lập ra trong nơi thánh, mà đấng tiên tri Đa-ni-ên đã nói (ai đọc phải để ý), thì ai ở trong xứ Giu-đê hãy trốn lên núi."

Một số điểm quan trọng cần lưu ý:

• Chúa Giê-xu trực tiếp trích dẫn Đa-ni-ên: Ngài xác nhận tính đúng đắn và tầm quan trọng của lời tiên tri này. Cụm từ "nơi thánh" (τόπος ἅγιος - topos hagios) có thể chỉ đền thờ Giê-ru-sa-lem hoặc một nơi thờ phượng được xem là thánh.
• Đây là dấu hiệu hành động: Chúa Giê-xu mô tả đây là một dấu hiệu rõ ràng, nhìn thấy được, đòi hỏi một phản ứng tức thì và quyết liệt ("hãy trốn lên núi").
• Bối cảnh kép: Lời tiên tri này có lẽ đã có một sự ứng nghiệm gần trong lịch sử khi quân đội La Mã dưới thời Tít hủy phá Giê-ru-sa-lem năm 70 SCN. Các tiêu chuẩn quân đội La Mã mang hình tượng hoàng đế (được xem như thần) có thể được coi là "sự gớm ghiếc" trong nơi thánh. Tuy nhiên, bối cảnh rộng hơn của Ma-thi-ơ 24 (câu 29-31) chỉ về sự tái lâm của Chúa, cho thấy một sự ứng nghiệm tối hậu vẫn còn ở tương lai.

Các sách Phúc Âm khác cũng ghi lại cảnh báo này (Mác 13:14; Lu-ca 21:20). Đặc biệt, Lu-ca 21:20 diễn giải: "Khi các ngươi thấy thành Giê-ru-sa-lem bị các đạo binh vây lấy, hãy biết rằng sự tàn phá thành ấy gần đến." Cách diễn đạt này cho thấy "sự gớm ghiếc hoang tàn" có thể biểu hiện qua hành động xâm lược và làm ô uế của những thế lực thù nghịch với Đức Chúa Trời.

Từ các phân đoạn Kinh Thánh, chúng ta có thể tổng kết bản chất của "sự gớm ghiếc hoang tàn":

1. Đó là sự xúc phạm đến sự thánh khiết của Đức Chúa Trời: Nó là bất cứ điều gì thay thế, làm ô uế, hoặc chế giễu sự thờ phượng chân thật dành cho Đức Chúa Trời. Dưới thời Antiochus, đó là hình tượng thần ngoại và sinh tế ô uế. Trong bối cảnh tương lai, nó có thể là việc tôn thờ một cá nhân (kẻ chống Đấng Christ - Antichrist), một hệ thống, hoặc một hình ảnh (Khải Huyền 13:14-15).

2. Đó là sự chiếm đoán vị trí của Đấng Christ: Trọng tâm của sự thờ phượng Cơ Đốc là Chúa Giê-xu Christ là Đấng Trung Bảo duy nhất. "Sự gớm ghiếc" tự đặt mình vào vị trí ấy, đòi hỏi sự tôn thờ chỉ thuộc về Đức Chúa Trời (2 Tê-sa-lô-ni-ca 2:3-4 mô tả kẻ nghịch cùng Chúa "tự xưng là Đức Chúa Trời" và "ngồi trong đền thờ Đức Chúa Trời").

3. Đó là nguyên nhân dẫn đến sự hủy diệt: "Hoang tàn" là hậu quả tất yếu. Khi sự gớm ghiếc xuất hiện, sự phán xét và tàn phá sẽ theo sau. Điều này đúng trên bình diện quốc gia (như Giê-ru-sa-lem), thuộc linh (sự chết thuộc linh), và cuối cùng là toàn cầu.

Mặc dù sự ứng nghiệm cuối cùng còn ở tương lai, nguyên tắc thuộc linh về "sự gớm ghiếc hoang tàn" vô cùng thiết thực cho chúng ta hôm nay.

1. Cảnh giác với "sự gớm ghiếc" trong tấm lòng cá nhân: Sứ đồ Phao-lô dạy rằng thân thể chúng ta là đền thờ của Đức Thánh Linh (1 Cô-rinh-tô 6:19). Vậy, có điều gì "gớm ghiếc" – tức là điều ghê tởm với Đức Chúa Trời – đang ngự trị trong đền thờ tấm lòng chúng ta không? Đó có thể là sự thờ hình tượng ngầm (tiền bạc, danh vọng, tình dục, một mối quan hệ, sự nghiệp), tội lỗi cố chấp, hoặc những giáo lý sai lầm (Cô-lô-se 3:5). Hậu quả là sự "hoang tàn" thuộc linh: mất đi sự bình an, niềm vui, quyền năng và mối tương giao với Chúa.

2. Bảo vệ "nơi thánh" của Hội Thánh: Hội Thánh là thân thể Đấng Christ. "Sự gớm ghiếc" có thể len lỏi vào qua những giáo lý pha trộn, chối bỏ thần tính của Chúa Giê-xu (1 Giăng 4:3), phủ nhận sự cứu rỗi bởi ân điển qua đức tin (Ga-la-ti 1:8-9), hoặc những thực hành mê tín, thờ cúng thọ tạo thay vì Đấng Tạo Hóa (Rô-ma 1:25). Chúng ta được kêu gọi "đứng vững mà giữ lấy truyền thống" (2 Tê-sa-lô-ni-ca 2:15) dựa trên Lời Chúa.

3. Sống với tâm thế tỉnh thức và sẵn sàng: Lời Chúa Giê-xu "ai đọc phải để ý" (Ma-thi-ơ 24:15) là mệnh lệnh cho chúng ta. Chúng ta cần nghiên cứu Lời Chúa, nhận biết các thì giờ, và không để mình bị cuốn theo những sự dối trá hay thờ lạy sai lầm (2 Tê-sa-lô-ni-ca 2:9-11). Sự tỉnh thức thể hiện qua đời sống cầu nguyện, vâng lời và trông đợi Chúa trở lại.

4. Phản Ứng Dứt Khoát Khi Gặp Sự Gớm Ghiếc: Chúa dạy "hãy trốn". Trong đời sống thuộc linh, điều đó có nghĩa là phải chạy trốn khỏi tội lỗi (1 Cô-rinh-tô 6:18; 1 Ti-mô-thê 6:11), tách ra khỏi những sự dạy dỗ sai lạc (2 Cô-rinh-tô 6:17), và từ chối tham gia vào bất cứ hình thức thờ phượng nào không tôn cao duy nhất Đức Chúa Trời Ba Ngôi.

Nghiên cứu về "sự gớm ghiếc hoang tàn" có thể khiến chúng ta lo sợ. Nhưng toàn bộ lời tiên tri trong Kinh Thánh luôn dẫn đến sự chiến thắng sau cùng của Đức Chúa Trời và Đấng Mê-si của Ngài. Sách Đa-ni-ên kết thúc với lời hứa: "Ngươi sẽ được an nghỉ, và sẽ đứng trong sản nghiệp mình cuối cùng các ngày đó" (Đa-ni-ên 12:13). Chúa Giê-xu phán sau khi cảnh báo về những tai họa: "Khi các điều đó bắt đầu xảy đến, hãy đứng thẳng lên, ngước đầu lên, vì sự cứu rỗi các ngươi gần đến" (Lu-ca 21:28).

Sự gớm ghiếc hoang tàn, dù dưới hình thức nào, chỉ là một chương trong câu chuyện lớn hơn về sự cứu chuộc. Nó nhắc nhở chúng ta rằng thế giới này không phải là nhà cuối cùng của chúng ta. Nó thúc giục chúng ta xây dựng đời sống mình trên nền tảng vững chắc là Đấng Christ và Lời Ngài, để dù sóng gió hay sự dối trá có đến, chúng ta vẫn đứng vững. Cuối cùng, chính Đấng Christ – chứ không phải sự gớm ghiếc – sẽ ngự trị trong đền thờ mới là Hội Thánh vinh hiển của Ngài (Khải Huyền 21:22). Ước mong mỗi chúng ta sống thánh khiết, tỉnh thức, và hết lòng trông đợi ngày vinh quang ấy.