Điều cũ đã qua đi có ý nghĩa gì (2 Cô-rinh-tô 5:17)?

Trong hành trình đức tin của mỗi Cơ Đốc nhân, có những câu Kinh Thánh trở thành cột mốc, định hình căn tính và hy vọng mới. 2 Cô-rinh-tô 5:17 là một câu như thế: “Vậy, nếu ai ở trong Đấng Christ, thì nấy là người dựng nên mới; những sự cũ đã qua đi, nầy mọi sự đều trở nên mới.” (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Câu Kinh Thánh này không chỉ là một lời hứa an ủi, mà còn là một tuyên bố thần học sâu sắc về bản chất của sự cứu rỗi. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khai phá ý nghĩa của “điều cũ đã qua đi” từ góc độ nguyên ngữ, bối cảnh, và áp dụng thực tiễn cho đời sống thuộc linh.

Để hiểu trọn vẹn một câu Kinh Thánh, chúng ta phải đặt nó trong dòng chảy của phân đoạn và toàn bộ bức thư. 2 Cô-rinh-tô đoạn 5 nằm trong phần lớn hơn mà Sứ đồ Phao-lô bàn về chức vụ hòa giải và bản chất đời sống mới trong Đấng Christ. Phao-lô đang bảo vệ chức vụ sứ đồ của mình trước những lời chỉ trích tại Hội Thánh Cô-rinh-tô, nhưng ông nhanh chóng chuyển hướng sang chủ đề trung tâm: sự hòa giải với Đức Chúa Trời qua thập tự giá của Đấng Christ (2 Cô-rinh-tô 5:18-21).

Câu 17 chính là nền tảng cho lời kêu gọi hòa giải đó. Cấu trúc “nếu… thì…” (tiếng Hy Lạp: εἰ τις... ἄρα - ei tis... ara) không phải là một điều kiện bấp bênh, mà là một điều kiện thực tế mang tính khẳng định. Mệnh đề “ở trong Đấng Christ” (ἐν Χριστῷ - en Christō) là chìa khóa. Cụm từ này xuất hiện hàng chục lần trong các thư tín của Phao-lô, diễn tả một thực tại thuộc linh: sự hiệp nhất, đồng nhất với Đấng Christ trong sự chết và sự sống lại của Ngài (xem Rô-ma 6:3-5).

1. “Điều cũ” (τὰ ἀρχαῖα - ta archaia): Từ Hy Lạp archaia không chỉ đơn thuần là “cũ” về thời gian, mà mang sắc thái “cổ xưa, lỗi thời, thuộc về trạng thái ban đầu đã bị suy thoái.” Nó chỉ về toàn bộ hệ thống, bản chất, và phương thức tồn tại cũ của một người ngoài Đấng Christ. Trong ngữ cảnh Kinh Thánh, “điều cũ” bao gồm:

• Con người cũ (tội lỗi): Bản ngã bị tội lỗi thống trị, sống tách biệt khỏi Đức Chúa Trời (Ê-phê-sô 2:1-3). Phao-lô mô tả đây là “người cũ” (παλαιὸς ἄνθρωπος - palaios anthrōpos) bị hư hoại bởi những ham muốn lừa dối (Ê-phê-sô 4:22).
• Giao ước cũ (Luật pháp và sự kết án): Trạng thái sống dưới án phạt của luật pháp mà không có khả năng tự cứu (Rô-ma 7:5-6).
• Cách sống cũ (thế gian): Hệ giá trị, mục tiêu, và lối tư duy bị định hình bởi thế giới sa ngã, dẫn đến sự hư mất (Rô-ma 12:2).

2. “Đã qua đi” (παρῆλθεν - parēlthen): Động từ này ở thì aorist, chỉ một hành động đã hoàn tất trong quá khứ. Điều này vô cùng quan trọng. Đối với Đức Chúa Trời, “điều cũ” đã bị phán xét, đã bị kết thúc, và đã bị vượt qua một cách dứt khoát tại thập tự giá. Nó không phải là một quá trình đang diễn ra, mà là một sự kiện lịch sử cứu chuộc đã được hoàn thành. Từ này gợi nhớ đến lời tiên tri trong Ê-sai 43:18-19: “Chớ nhớ đến những sự đã qua... Nầy, ta sẽ làm một sự mới.”

3. “Người dựng nên mới” (καινὴ κτίσις - kainē ktisis): Đây là cụm từ then chốt. Ktisis là “sự sáng tạo, tạo vật”. Kainos không phải là “mới” về thời gian (νέος - neos), mà là “mới về chất lượng, về loại, chưa từng có, tươi mới và ưu việt.” Vậy, “người dựng nên mới” là một tạo vật mới về bản chất, một loại người hoàn toàn khác, được sáng tạo bởi quyền năng của Đức Chúa Trời (Ê-phê-sô 2:10). Sự “mới mẻ” này bắt nguồn từ chính Đấng Christ, là “trái đầu mùa” của sự sáng tạo mới (1 Cô-rinh-tô 15:20, 23).

Vậy, “điều cũ đã qua đi” có nghĩa là gì trên phương diện thần học?

1. Một Sự Đoạn Tuyệt Tính Cách Pháp Lý: Tại thập tự giá, Đấng Christ đã trở nên tội lỗi vì chúng ta (2 Cô-rinh-tô 5:21). “Con người cũ” của chúng ta—với tội lỗi và sự vi phạm—đã bị đóng đinh với Ngài (Rô-ma 6:6). Trước mặt Đức Chúa Trời, án phạt và sự kết án của “điều cũ” đã được giải quyết trọn vẹn. Vị thế cũ của chúng ta là “kẻ thù nghịch” đã chấm dứt, mở đường cho vị thế mới: “được xưng công bình” (Rô-ma 5:1, 9-10).

2. Một Sự Biến Đổi Về Bản Thể: Sự cứu rỗi không chỉ là sự tha thứ, mà là sự tái sinh (Giăng 3:3). Chúng ta nhận lấy một bản chất mới, “bổn tánh mới” (2 Phi-e-rơ 1:4). Điều này được minh họa qua hình ảnh “lột bỏ người cũ” và “mặc lấy người mới” (Cô-lô-se 3:9-10). Bản chất mới này có khuynh hướng yêu mến Đức Chúa Trời, vui thích trong luật pháp của Ngài, và khao khát sự thánh khiết (Rô-ma 7:22; Ê-xê-chi-ên 36:26-27).

3. Một Trung Tâm Chủ Quyền Mới: Trong “điều cũ”, “cái tôi” (ego) là trung tâm. Trong “sự mới”, Đấng Christ trở thành trung tâm của đời sống (Ga-la-ti 2:20). Mọi sự—quan điểm, giá trị, mục đích—đều được đánh giá lại và xây dựng lại quan điểm của Ngài. “Mọi sự đều trở nên mới” không có nghĩa hoàn cảnh bên ngoài thay đổi ngay lập tức, mà là cách chúng ta nhìn nhận, đánh giá và tương tác với mọi sự đã thay đổi triệt để vì chúng ta đang ở trong một mối liên hệ mới với Đấng Tạo Hóa.

Lẽ thật vĩ đại này phải được thể hiện trong đời sống hằng ngày. Dưới đây là một số áp dụng thực tiễn:

1. Sống Trong Sự Xác Nhận Của Sự Mới: Nhiều Cơ Đốc nhân sống dưới gánh nặng của quá khứ, cảm giác tội lỗi và bản ngã cũ. Chúng ta phải tin cậy vào lời tuyên bố của Đức Chúa Trời hơn là cảm xúc của mình. Khi bị cáo buộc, hãy tuyên bố: “Điều cũ đã qua đi. Tôi là tạo vật mới trong Đấng Christ. Tội lỗi đó đã bị xử lý trên thập tự giá.” Điều này không phủ nhận sự cần thiết của sự ăn năn, nhưng đặt nó trên nền tảng của ân điển đã hoàn thành.

2. Chủ Động “Tính Cho Mình Là…” (Rô-ma 6:11): Vì “người cũ” đã bị đóng đinh, chúng ta có quyền năng để từ chối những ham muốn của nó. Khi cám dỗ ập đến từ lối sống cũ (giận dữ, gian dối, tham lam, ô uế...), chúng ta có thể nói: “Điều đó thuộc về ‘tôi’ đã chết. Bây giờ tôi là người mới, được trang bị để sống công bình.” Đây là chiến thuật thuộc linh dựa trên thực tại khách quan.

3. Nuôi Dưỡng Tâm Trí Mới: “Mọi sự trở nên mới” bắt đầu từ sự đổi mới tâm trí (Rô-ma 12:2). Chúng ta phải chủ động thay thế những mẫu suy nghĩ cũ (tự ti, thất bại, thế tục) bằng lẽ thật của Kinh Thánh về danh tính mới của chúng ta trong Đấng Christ (ví dụ: tôi được yêu thương, được tha thứ, là con cái Đức Chúa Trời, là chiến sĩ của sự sáng).

4. Thể Hiện Sự Mới Mẻ Trong Các Mối Quan Hệ: Sự mới mẻ này phải được nhìn thấy trong cách chúng ta tha thứ (Cô-lô-se 3:13), yêu thương (Giăng 13:34-35), và tìm kiếm sự hòa thuận. Thay vì phản ứng theo kiểu cũ (trả thù, gièm pha), chúng ta chọn cách phản ứng của Đấng Christ—bằng sự khiêm nhường và ân điển.

5. Nắm Giữ Hy Vọng Cho Sự Biến Đổi Tiếp Diễn: Trong khi vị thế của chúng ta trước Đức Chúa Trời là trọn vẹn (“đã qua đi”), thì kinh nghiệm sự mới mẻ này là một tiến trình (sự nên thánh). Đôi khi chúng ta vấp ngã vào những tàn dư của “điều cũ”. Nhưng đừng nản lòng! Hãy xem đó là bằng chứng cho thấy bản chất cũ thực sự đã chết và đang gào thét, và tiếp tục quay về với thực tại của sự mới mẻ trong Đấng Christ. Đức Chúa Trời là Đấng bắt đầu công việc tốt lành này sẽ làm cho trọn vẹn cho đến ngày của Đức Chúa Jêsus Christ (Phi-líp 1:6).

“Điều cũ đã qua đi” trong 2 Cô-rinh-tô 5:17 không phải là một lời hứa hão huyền hay một cảm xúc tôn giáo. Đó là một tuyên bố thực tại khách quan dựa trên công việc đã hoàn tất của Đấng Christ. Nó tuyên bố sự chấm dứt của một chế độ cũ—chế độ của tội lỗi, sự kết án và sự chết—và khai mạc một kỷ nguyên mới của sự sáng tạo, sự công bình và sự sống. Là những tạo vật mới, chúng ta được kêu gọi sống phù hợp với danh tính mới của mình, không còn bị ràng buộc bởi quá khứ, nhưng bước đi trong sự tự do và hy vọng của sự mới mẻ mà Chúa đã ban. Mọi sự thực sự đã trở nên mới, vì chính Đấng Christ, là mọi sự trong mọi sự, đã trở nên trung tâm của đời sống chúng ta.