Sợ Đức Chúa Trời và vâng giữ điều răn Ngài có ý nghĩa gì (Truyền đạo 12:13)?

Sách Truyền Đạo (Ecclesiastes), với tiếng Hê-bơ-rơ là Qoheleth (người truyền đạo, người giảng giải), là một tác phẩm triết lý sâu sắc dưới sự soi dẫn của Đức Thánh Linh. Tác giả, thường được xem là Vua Sa-lô-môn, đã dẫn dắt người đọc qua một hành trình khám phá ý nghĩa của cuộc sống "dưới mặt trời" – tức là đời sống trần tục khi tách rời khỏi Đức Chúa Trời. Ông thử nghiệm với sự khôn ngoan, sự vui chơi, của cải, lao động, và quyền lực, chỉ để kết luận: "Hư không của sự hư không, thảy đều hư không" (Truyền đạo 1:2). Tuy nhiên, toàn bộ hành trình u tối ấy không kết thúc trong sự tuyệt vọng, mà dẫn đến một kết luận chói sáng, một "đáp án" thần học tối hậu được đúc kết trong Truyền đạo 12:13: "Khá kính sợ Đức Chúa Trời, và giữ các điều răn Ngài; ấy là trọn phận sự của người ta." Câu Kinh Thánh này không phải là một lời khuyên đơn thuần, mà là mục đích tối cao, là nền tảng và là sự kết thúc của mọi sự tìm kiếm của con người.

Để hiểu trọn vẹn ý nghĩa của câu 13, chúng ta phải đặt nó trong phân đoạn kết luận (12:9-14). Sau khi tóm tắt công việc của người truyền đạo (câu 9-10), ông đưa ra lời cảnh báo về những lời dạy khác ngoài Kinh Thánh: "ta con biết điều nầy, hãy giữ lấy" (câu 12). Và rồi, lời kết luận vang lên. Cụm từ "trọn phận sự" trong tiếng Hê-bơ-rơ là kol-ha’adam (כָּל־הָאָדָם), có nghĩa đen là "toàn bộ/con người trọn vẹn". Nó không chỉ nói về một "bổn phận" như một nhiệm vụ tách rời, mà là toàn bộ lý do tồn tại, sự viên mãn, và sự hoàn thành của một con người. Sau mọi cuộc truy tìm, đây là điều làm nên ý nghĩa trọn vẹn cho đời người.

Lời kết luận này có hai phần không thể tách rời, tạo thành một công thức sống động: (1) Khá kính sợ Đức Chúa Trời, và (2) giữ các điều răn Ngài. Chúng là hai mặt của một đồng xu, nguyên nhân và kết quả bên trong, thái độ bên trong và hành động bên ngoài.

Từ "kính sợ" trong tiếng Hê-bơ-rơ là yir’ah (יִרְאָה). Trong bối cảnh tôn giáo, nó không mang nghĩa nỗi sợ hãi kinh khiếp, hoảng loạn như sợ một kẻ thù (mặc dù nó bao hàm sự ý thức nghiêm túc về sự thánh khiết và quyền xét đoán của Đức Chúa Trời). Yir’at Adonai (sự kính sợ Đức Giê-hô-va) là một khái niệm trung tâm trong Cựu Ước. Nó bao gồm:

• Sự Tôn Kính Tối Thượng: Nhìn nhận Đức Chúa Trời là Đấng Tạo Hóa, là Chủ Tể tối cao, là Đấng Thánh Khiết hoàn toàn tách biệt khỏi tội lỗi của con người (Ê-sai 6:1-5). Đây là sự thờ phượng trong tinh thần và lẽ thật.
• Sự Vâng Phục Tuyệt Đối: Thái độ đầu phục ý muốn và uy quyền của Ngài, như Áp-ra-ham sẵn sàng dâng Y-sác (Sáng thế 22:12).
• Sự Lệ Thuộc và Tin Cậy: Nhận biết sự yếu đuối, hư không của bản thân và hoàn toàn nương dựa vào sự nhân từ, thành tín và sự chu cấp của Ngài (Thi thiên 33:18-19; 147:11).
• Sự Ghét Điều Ác: Vì Đức Chúa Trời thánh khiết, lòng kính sợ Chúa thúc đẩy chúng ta ghét điều Ngài ghét – đó là tội lỗi (Châm ngôn 8:13).

Châm ngôn 1:7 khẳng định: "Sự kính sợ Đức Giê-hô-va là khởi đầu sự tri thức; còn kẻ ngu muội khinh bỉ sự khôn ngoan và lời khuyên dạy." Đây là nền tảng của mọi sự khôn ngoan thật. Nếu không có thái độ căn bản này, mọi sự hiểu biết, thành công, hay hoạt động tôn giáo đều trở nên vô nghĩa, rơi vào vòng "hư không" mà người truyền đạo đã mô tả.

Phần thứ hai, "giữ các điều răn Ngài", là sự thể hiện cụ thể, có thể quan sát được của lòng kính sợ Chúa bên trong. Từ "giữ" (shamor - שָׁמַר) có nghĩa là tuân giữ, gìn giữ cẩn thận, bảo vệ, và tuân theo. "Điều răn" (mitzvah - מִצְוָה) chỉ đến những chỉ thị, luật lệ, và nguyên tắc mà Đức Chúa Trời đã bày tỏ qua Lời Ngài.

Điều quan trọng cần nhớ là trong bối cảnh toàn bộ Kinh Thánh, "vâng giữ điều răn" không bao giờ là phương tiện để kiếm được sự cứu rỗi hay ân điển của Đức Chúa Trời. Ngược lại, nó là đáp ứng của đức tin và lòng biết ơn đối với ân điển mà Ngài đã ban trước. Phân đoạn kinh điển trong Phục truyền Luật lệ Ký 10:12-13 làm sáng tỏ mối liên hệ này: "Hỡi Y-sơ-ra-ên, bây giờ Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi đòi ngươi điều chi? Há chẳng phải đòi ngươi kính sợ Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi, đi theo các đường lối Ngài, kính mến Ngài, hết lòng, hết ý phục sự Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi, và giữ các điều răn cùng luật lệ của Ngài...?". Thứ tự rất rõ ràng: mối quan hệ với Đức Chúa Trời (kính sợ, kính mến) dẫn đến hành động vâng phục (đi theo, phục sự, giữ điều răn).

Trong Tân Ước, Chúa Giê-xu Christ tái khẳng định nguyên tắc này: "Nếu các ngươi yêu mến ta, thì giữ gìn các điều răn ta" (Giăng 14:15). Sự vâng phục xuất phát từ tình yêu và lòng tôn kính, không phải từ sự ép buộc nô lệ hay nỗ lực tự cứu.

Là Cơ Đốc nhân Tân Ước, chúng ta đọc Truyền đạo 12:13 dưới ánh sáng của sự mặc khải trọn vẹn nơi Chúa Giê-xu Christ. Chúa Giê-xu chính là hiện thân của Lời Đức Chúa Trời (Giăng 1:1), là sự khôn ngoàn của Đức Chúa Trời (1 Cô-rinh-tô 1:30). Do đó, "kính sợ Đức Chúa Trời" ngày nay không thể tách rời khỏi việc tin nhận và tôn thờ Chúa Giê-xu Christ. Sứ đồ Phi-e-rơ dạy Hội Thánh: "Hãy tôn Đấng Christ, là Chúa, làm thánh trong lòng mình" (1 Phi-e-rơ 3:15a). Cụm "làm thánh trong lòng" phản ánh chính tinh thần của yir’ah – sự tôn kính sâu xa trong tấm lòng.

Hơn nữa, "các điều răn Ngài" giờ đây được hiểu trọn vẹn trong Giao Ước Mới. Đó không chỉ là luật pháp Môi-se, mà là toàn bộ sự dạy dỗ của Chúa Giê-xu và các sứ đồ, tóm gọn trong điều răn yêu thương: yêu Chúa hết lòng và yêu người lân cận như mình (Ma-thi-ơ 22:37-40). Chúa Giê-xu đã vâng giữ trọn vẹn luật pháp thay cho chúng ta (sự vâng phục thụ động và chủ động), và ban Thánh Linh Ngài để chúng ta có năng lực sống vâng phục Đức Chúa Trời (Ê-xê-chi-ên 36:27, Rô-ma 8:3-4). Vì vậy, sự vâng giữ điều răn của Cơ Đốc nhân là kết quả của đời sống mới trong Đấng Christ, được Thánh Linh cảm động và dẫn dắt.

Làm thế nào để "kính sợ Đức Chúa Trời và vâng giữ điều răn Ngài" trở thành hiện thực trong đời sống hằng ngày của chúng ta?

1. Trong Đời Sống Cá Nhân Với Chúa:

• Lấy Lời Chúa Làm Tiêu Chuẩn Tối Cao: Quyết định tìm kiếm và làm theo Lời Chúa trong mọi lựa chọn, dù lớn hay nhỏ, thay vì dựa trên cảm xúc, xu hướng thế gian, hay sự khôn ngoan riêng (Thi thiên 119:105).
• Cầu Nguyện Với Tấm Lòng Tôn Kính: Tiếp cận Chúa với sự cảm tạ, thờ phượng và ý thức về sự hiện diện thánh khiết của Ngài, không chỉ với một danh sách những nhu cầu.
• Ăn Năn Tội Cách Nhanh Chóng: Lòng kính sợ Chúa khiến chúng ta nhạy cảm với tội lỗi. Khi phạm tội, chúng ta lập tức ăn năn, xưng tội với Chúa và với người bị mình làm tổn thương (nếu cần), và quay trở lại với Ngài (1 Giăng 1:9).

2. Trong Mối Quan Hệ Với Người Khác:

• Sống Thành Thật Và Yêu Thương: Vì kính sợ Chúa, chúng ta không nói dối, không gian lận, không nói hành anh em, nhưng sống yêu thương, nhịn nhục và tha thứ (Cô-lô-se 3:9-13).
• Phục Vụ Trong Khiêm Nhường: Xem việc phục vụ người khác là cơ hội để phục vụ Chúa, không tìm kiếm sự tôn vinh cho bản thân (Cô-lô-se 3:23-24).

3. Trong Công Việc Và Trách Nhiệm:

• Làm Việc Như Cho Chúa: Dù công việc lớn hay nhỏ, hãy làm hết sức mình với tinh thần trách nhiệm cao nhất, vì biết rằng mình đang thực sự phục vụ Chúa Christ (Ê-phê-sô 6:7).
• Quản Lý Tài Chính Cách Trung Tín: Nhận biết mọi vật đều thuộc về Chúa, chúng ta chỉ là quản gia. Điều này dẫn đến việc dâng hiến trung tín, chi tiêu khôn ngoan và giúp đỡ người có nhu cầu.

4. Trong Hội Thánh:

• Tích Cực Tham Gia Và Vâng Phục Sự Dạy Dỗ Lành Mạnh: Yêu mến Hội Thánh, gây dựng các thánh đồ, vâng phục những người lãnh đạo thuộc linh mà Chúa đã đặt để (Hê-bơ-rơ 13:17).
• Sống Với Lối Nhìn Đời Đời: Hiểu rằng mọi sự "dưới mặt trời" đều sẽ qua đi, nhưng việc kính sợ Chúa và vâng theo Lời Ngài có giá trị đời đời. Điều này giúp chúng ta sống thanh thản, không bị ám ảnh bởi của cải, danh vọng hay sự bất an.

Truyền đạo 12:13 không phải là một lời kết buồn bã, mà là một lời tuyên bố đầy hy vọng và giải phóng. Sau khi khám phá mọi ngõ ngách của cuộc đời, Sa-lô-môn đi đến chân lý: Ý nghĩa cuộc sống không nằm trong những thứ chúng ta theo đuổi (sự khôn ngoan, khoái lạc, của cải), mà nằm trong mối quan hệ đúng đắn với Đấng Tạo Hóa. "Khá kính sợ Đức Chúa Trời" là đặt Ngài vào đúng vị trí tối cao trong đời sống chúng ta. "Giữ các điều răn Ngài" là đáp ứng tự nhiên của tấm lòng ấy, bày tỏ qua hành động cụ thể. Khi làm điều này, chúng ta kinh nghiệm được "trọn phận sự" – sự viên mãn, sự hoàn thành, và ý nghĩa thật sự mà linh hồn con người khao khát.

Cuối cùng, câu 14 nhắc nhở chúng ta về động lực thánh khiết cho sự vâng phục: "Vì Đức Chúa Trời sẽ đem đoán xét các công việc, đến đỗi việc kín nhiệm hơn hết, hoặc thiện hoặc ác cũng vậy." Lòng kính sợ Chúa chân chính bao hàm ý thức về sự phán xét công bình của Ngài, nhưng đối với Cơ Đốc nhân, điều này được lọc qua thập tự giá. Chúng ta ra trình diện trước Đức Chúa Trời không với sự vâng phục không trọn vẹn của mình, mà trong sự vâng phục trọn vẹn của Chúa Giê-xu Christ. Chính nhờ đó, chúng ta được tự do để sống kính sợ Ngài và vui mừng vâng giữ Lời Ngài, như những người con yêu dấu đã được cứu chuộc. Đó chính là ý nghĩa trọn vẹn của đời sống dưới mặt trời và cả trong cõi đời đời.