Vâng Lời Đức Chúa Trời Hơn Vâng Lời Người Ta
Lời tuyên bố của Sứ đồ Phi-e-rơ trong Công vụ 5:29 – “Pha-trô và các sứ đồ trả lời rằng: Thờ phượng Đức Chúa Trời còn hơn vâng lời người ta” – không chỉ là một câu nói trong một tình huống cụ thể, mà đã trở thành một nguyên tắc nền tảng, một kim chỉ nam cho đức tin và hành động của Cơ Đốc nhân qua mọi thời đại. Nguyên tắc này đặt ra câu hỏi cốt lõi về thẩm quyền tối cao trong đời sống người tin Chúa và dẫn dắt chúng ta vào một cuộc khảo sát sâu sắc về sự trung thành, sự can đảm và bản chất của sự vâng phục thật.
Bối Cảnh Lịch Sử và Kinh Thánh: Công Vụ 5:17-42
Để hiểu trọn vẹn ý nghĩa của câu 29, chúng ta phải đặt nó vào dòng chảy của sự kiện. Sau khi Chúa Giê-xu thăng thiên, Hội Thánh đầu tiên lớn mạnh cách lạ lùng dưới quyền năng của Đức Thánh Linh. Các sứ đồ làm nhiều phép lạ và dấu kỳ, rao giảng về sự phục sinh của Chúa Giê-xu một cách công khai. Điều này khiến cho giới lãnh đạo tôn giáo đương thời (nhóm Sa-đu-sê, là những người không tin có sự sống lại) đầy lòng ghen tức và bắt bớ.
Họ bắt giam các sứ đồ (c.18), nhưng một thiên sứ của Chúa mở cửa ngục đem các ông ra và truyền lệnh: “Hãy đi, ra đứng trong đền thờ, nói cho dân chúng mọi lời nói về sự sống này” (c.20). Ở đây, chúng ta thấy ngay một mệnh lệnh trực tiếp từ Đức Chúa Trời (qua thiên sứ) đối nghịch với mệnh lệnh từ con người (cấm rao giảng). Các sứ đồ vâng lời Chúa. Khi bị bắt lần nữa và bị đem ra trước tòa công luận (Sanhedrin), thầy cả thượng phẩm quở trách: “Chúng ta đã cấm ngặt các ngươi, không cho lấy danh đó mà dạy dỗ, vậy mà các ngươi lại làm cho thành Giê-ru-sa-lem đầy dẫy đạo giáo các ngươi…” (c.28). Chính trong bối cảnh này, Phi-e-rơ và các sứ đồ đưa ra lời đáp trả bất hủ.
Cụm từ “Thờ phượng Đức Chúa Trời” trong nguyên văn Hy Lạp là πείθαρχεῖν (peitharchein). Từ này ghép bởi peithō (thuyết phục, tin theo, vâng lời) và archō (người cai trị, thẩm quyền). Nghĩa đen là “vâng phục thẩm quyền”. Hành động “vâng lời người ta” sử dụng từ ἀκούειν (akouein), nghĩa là “nghe theo”, “tuân theo”. Lời đáp của các sứ đồ khẳng định rằng có một thứ bậc rõ ràng trong sự vâng phục: thẩm quyền đến từ Đức Chúa Trời phải được ưu tiên tuyệt đối khi nó xung đột với mệnh lệnh từ thẩm quyền con người.
Nền Tảng Kinh Thánh và Các Tiền Lệ
Nguyên tắc “vâng lời Đức Chúa Trời hơn vâng lời người ta” không bắt đầu từ sách Công vụ, mà xuyên suốt Kinh Thánh.
1. Các Bà Đỡ Người Hê-bơ-rơ (Xuất Ê-díp-tô Ký 1:15-21): Vua Pha-ra-ôn ra lệnh cho các bà đỡ giết các bé trai Hê-bơ-rơ mới sinh. Nhưng Kinh Thánh chép: “Các bà đỡ kính sợ Đức Chúa Trời, chẳng làm theo lời vua Ê-díp-tô phán dặn, đều để sống các con trai đó lại” (c.17). Họ đã chọn vâng lời Đức Chúa Trời (điều răn “chớ giết người” và lương tâm được Ngài ban cho) thay vì vâng lời nhà vua. Kết quả, “Đức Chúa Trời ban ơn cho các bà đỡ… và vì các bà đỡ có lòng kính sợ Đức Chúa Trời, nên Ngài làm cho nhà các bà đông thêm” (c.20-21).
2. Ba Chàng Trai Hê-bơ-rơ (Đa-ni-ên 3:16-18): Sa-đơ-rắc, Mê-sác và A-bết-nê-gô đứng trước lệnh của vua Nê-bu-cát-nết-sa phải quỳ lạy tượng vàng. Câu trả lời của họ là một kiệt tác của đức tin: “Tâu vua, về việc nầy, chúng tôi không cần trả lời gì với vua. Nếu đức Chúa Trời chúng tôi muốn cứu chúng tôi, thì hẳn Ngài sẽ giải cứu chúng tôi… Dầu chẳng vậy, tâu vua, xin biết rằng chúng tôi không hề phụng sự các thần của vua…”. Họ tuyên bố sự vâng phục tuyệt đối với Đức Chúa Trời, bất kể hậu quả trần thế.
3. Sứ đồ Đa-ni-ên (Đa-ni-ên 6:10): Khi có lệnh cấm cầu nguyện với bất kỳ thần nào ngoài vua, Đa-ni-ên vẫn “cứ quỳ gối… và cầu nguyện, xưng tội với Đức Chúa Trời mình… ba lần một ngày”. Ông không làm cách kín đáo, mà vẫn mở cửa sổ hướng về Giê-ru-sa-lem. Sự vâng lời Chúa của ông là công khai và kiên định.
4. Chúa Giê-xu Christ – Gương Mẫu Tối Thượng: Chính Chúa Giê-xu đã sống trọn vẹn nguyên tắc này. Ngài vâng phục Đức Chúa Cha cho đến chết, chết trên cây thập tự (Phi-líp 2:8). Ngài nhiều lần đối chất với các truyền thống của người Pha-ri-si khi những truyền thống ấy làm trái điều răn của Đức Chúa Trời (Mác 7:1-13). Ngài dạy: “Hãy cho Sê-sa vật gì của Sê-sa, và cho Đức Chúa Trời vật gì của Đức Chúa Trời” (Mác 12:17), hàm ý phân định rõ phạm vi thẩm quyền, và thẩm quyền của Đức Chúa Trời là trên hết.
Ý Nghĩa Thần Học Sâu Sắc
Nguyên tắc này dựa trên những lẽ thật nền tảng về Đức Chúa Trời và con người:
1. Chủ Quyền Tối Cao của Đức Chúa Trời: Đức Chúa Trời là Đấng Tạo Hóa, là Vua trên muôn vua, Chúa trên muôn chúa (I Ti-mô-thê 6:15). Mọi thẩm quyền của con người đều được Ngài cho phép hoặc thiết lập (Rô-ma 13:1). Vì vậy, khi thẩm quyền con người phản nghịch lại chính Đấng ban thẩm quyền cho họ, người tin Chúa có bổn phận phải trung thành với Đấng Chủ Tể tối cao.
2. Lời Chúa Là Chân Lý Tuyệt Đối: Kinh Thánh là Lời phán thành văn của Đức Chúa Trời, là chân lý bất biến (Giăng 17:17). Mệnh lệnh hay giáo lý của con người có thể sai lầm, thay đổi, và mang tính hệ thống tội lỗi. Việc ưu tiên vâng lời Đức Chúa Trời chính là ưu tiên vâng theo chân lý khách quan và vĩnh cửu.
3. Sự Cứu Rỗi Đến Từ Đức Chúa Trời: Công vụ 5:31-32 cho thấy lý do các sứ đồ rao giảng: “Đức Chúa Trời… đã đem Đấng Christ lên làm Vua và Cứu Chúa… Chúng ta là kẻ làm chứng mọi việc đó, cũng như Đức Thánh Linh mà Đức Chúa Trời đã ban cho kẻ vâng lời Ngài.” Sứ điệp cứu rỗi là mệnh lệnh tối thượng từ Đức Chúa Trời. Im lặng trước mệnh lệnh của con người có nghĩa là giấu đi hy vọng duy nhất cho nhân loại.
4. Sự Vâng Phục Xuất Phát Từ Đức Tin: Hành động của các sứ đồ không phải là sự bất tuân dân sự xuất phát từ tinh thần nổi loạn, mà là sự vâng phục tích cực xuất phát từ đức tin nơi Đấng Christ phục sinh. Họ tin rằng vâng lời Ngài, dẫn đến sự chết, vẫn tốt hơn là vâng lời người ta để được an toàn nhưng phản bội Chúa.
Phạm Vi Ứng Dụng: Khi Nào và Như Thế Nào?
Nguyên tắc này không phủ nhận mọi thẩm quyền con người. Kinh Thánh dạy chúng ta phải vâng phục chính quyền (Rô-ma 13:1-7), chủ nhân (Ê-phê-sô 6:5), cha mẹ (Ê-phê-sô 6:1). Vậy, làm thế nào để phân biệt?
1. Khi Mệnh Lệnh Con Người Truyền Làm Điều Rõ Ràng Trái Với Lời Chúa: Đây là trường hợp rõ ràng nhất. Khi nhà cầm quyền bắt bạn phải nói dối, tham nhũng, chối bỏ đức tin, thờ lạy thần tượng, hoặc làm tổn hại người vô tội, bạn phải từ chối. Lời Chúa là chuẩn mực tối cao.
2. Khi Mệnh Lệnh Con Người Ngăn Cấm Bạn Làm Điều Rõ Ràng Là Bổn Phận Theo Lời Chúa: Như trường hợp các sứ đồ bị cấm rao giảng, hay Đa-ni-ên bị cấm cầu nguyện. Các bổn phận như thờ phượng Chúa, làm chứng về Ngài, bảo vệ sự sống, sống ngay thẳng là không thể thương lượng.
3. Phân Biệt Giữa Nguyên Tắc và Văn Hóa/Truyền Thống: Cần cẩn thận không nhầm lẫn giữa điều răn rõ ràng của Đức Chúa Trời với những truyền thống văn hóa hoặc giải thích thần học của một nhóm người. Sự xung đột phải dựa trên sola Scriptura (chỉ Kinh Thánh).
4. Thái Độ và Cách Thức Thực Hiện: Các sứ đồ và các anh hùng đức tin không vâng lời một cách hỗn xược, bạo động. Họ tôn trọng thẩm quyền (Phi-e-rơ vẫn xưng “tâu các quan”), trình bày lý do rõ ràng dựa trên lẽ thật, và sẵn sàng chịu hậu quả (bị đánh đòn, Công vụ 5:40). Thái độ là tôn trọng nhưng bất khả xâm phạm trong lập trường.
Ứng Dụng Thực Tiễn Trong Đời Sống Cơ Đốc Nhân Ngày Nay
1. Trong Công Việc và Kinh Doanh: Khi sếp yêu cầu bạn làm báo cáo gian dối, kê khai thuế sai, hối lộ, hoặc tham gia vào các dự án trái đạo đức. Bạn phải chọn vâng lời Chúa, dù có thể bị đánh giá kém, mất việc, hoặc thua thiệt. Hãy tin cậy Chúa sẽ chu cấp (Ma-thi-ơ 6:33).
2. Trong Học Đường: Khi bị áp lực phải chấp nhận những học thuyết đi ngược lại niềm tin Cơ Đốc (như thuyết duy vật vô thần một cách cực đoan, hay các giá trị đạo đức tương đối). Bạn có thể tôn trọng giảng viên nhưng vẫn trình bày quan điểm của Kinh Thánh một cách khôn ngoan và khiêm nhường.
3. Trong Gia Đình: Khi cha mẹ (người không tin Chúa) cấm bạn đi nhà thờ, ép bạn kết hôn với người không cùng đức tin, hoặc bắt bạn từ bỏ niềm tin. Bạn phải tìm cách vừa hiếu kính cha mẹ (điều răn của Chúa), vừa giữ vững đức tin. Điều này đòi hỏi sự khôn ngoan, kiên nhẫn và cầu nguyện.
4. Trong Xã Hội và Chính Trị: Khi luật pháp đòi hỏi bạn phải chối bỏ niềm tin, hoặc tham gia vào các hành vi mà lương tâm bạn (được Lời Chúa soi dẫn) lên án. Lịch sử Hội Thánh đầy những Cơ Đốc nhân can đảm trong những tình huống này.
5. Trong Chính Hội Thánh: Khi có người lãnh đạo trong Hội Thánh đưa ra giáo lý sai lạc hoặc mệnh lệnh trái với Kinh Thánh. Bạn có bổn phận phải vâng lời Lời Chúa hơn là vâng lời cá nhân đó, dù họ có địa vị cao (Ga-la-ti 2:11-14 chép về việc Phao-lô đối chất với Phi-e-rơ).
Lời Hứa và Sự Khích Lệ
Việc chọn vâng lời Đức Chúa Trời không đảm bảo an toàn về thể xác hay thành công theo thế gian. Các sứ đồ sau lời tuyên bố ấy đã bị đánh đòn (Công vụ 5:40). Nhưng đi kèm với nguyên tắc này là một lời hứa thiêng liêng và một niềm vui siêu nhiên:
- Họ ra khỏi tòa công luận, lòng mừng rỡ (c.41). Niềm vui không đến từ sự an toàn, mà từ đặc ân được “coi là xứng đáng chịu nhục vì danh Đức Chúa Jêsus.” Sự hiện diện và sự xưng nhận của Chúa trở thành phần thưởng lớn hơn mọi sự an ủi trần gian.
- Đức Chúa Trời bảo vệ và tôn vinh sự trung thành của họ: Lịch sử chứng minh Hội Thánh càng bị bắt bớ, càng lớn mạnh. “Lời Đức Chúa Trời càng lan ra… càng thêm lên” (c.14; 6:7). Quyền năng của Đức Thánh Linh đồng hành với những ai can đảm vâng lời Ngài.
Lời tuyên xưng “Vâng lời Đức Chúa Trời hơn vâng lời người ta” là một dấu ấn của đời sống Cơ Đốc nhân chân chính. Nó không phải là lý do cho sự bất tuân vô nguyên tắc, mà là biểu hiện của một tấm lòng đã được Đấng Christ chiếm hữu trọn vẹn. Trong một thế đang ngày càng đối nghịch với các giá trị của Tin Lành, chúng ta được kêu gọi sống với sự khôn ngoan như con rắn, nhưng cũng với sự đơn sơ và can đảm như chim bò câu (Ma-thi-ơ 10:16), luôn đặt Chúa và Lời Ngài ở vị trí tối cao nhất. Khi chúng ta quyết tâm vâng lời Chúa trước hết, chúng ta khám phá ra rằng chính trong sự vâng phục đó, chúng ta tìm thấy tự do đích thực và quyền năng để làm chứng cho Ngài.