Thế nào là vô thần giáo?

Trong một thế giới ngày càng đa dạng về tư tưởng, thuật ngữ “vô thần giáo” thường được đề cập như một quan điểm triết học hoặc thế giới quan. Tuy nhiên, dưới ánh sáng của Lời Đức Chúa Trời, hiện tượng này không đơn thuần là sự thiếu vắng niềm tin, mà là một trạng thái tâm linh có nguyên nhân, biểu hiện và hậu quả sâu xa được Kinh Thánh chỉ rõ. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi không phải để lên án, nhưng để hiểu rõ bản chất của nó từ góc nhìn thần học, từ đó củng cố đức tin cá nhân và tìm kiếm cơ hội để chia sẻ về Đấng Christ với tình yêu thương và sự khôn ngoan.

Về mặt từ nguyên, “vô thần” (atheism) bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp: “ἄθεος” (átheos), trong đó tiền tố “a-” có nghĩa là “không có” hoặc “phủ định”, và “theos” (θεός) có nghĩa là “thần”/“Đức Chúa Trời”. Như vậy, nghĩa đen là “không có Đức Chúa Trời”. Tuy nhiên, Kinh Thánh mô tả đây không chỉ là một lựa chọn lý trí thuần túy, mà là một tình trạng của lòng người.

Phân đoạn then chốt và rõ ràng nhất nằm trong Thi thiên 14:1 (và được lặp lại trong Thi thiên 53:1):

“Kẻ ngu dại nói trong lòng rằng: Chẳng có Đức Chúa Trời. Chúng nó đều bại hoại, đã làm những việc gớm ghiếc; chẳng có ai làm điều lành.”

Từ “ngu dại” trong nguyên văn Hê-bơ-rơ là “נָבָל” (nābāl). Từ này không chỉ nói đến sự thiếu hiểu biết trí tuệ, mà còn ám chỉ sự suy đồi đạo đức và thiếu sự khôn ngoan thuộc linh. Người “nābāl” là người phủ nhận thực tại của Đức Chúa Trời một cách thực tế, dẫn đến đời sống bại hoại. Như vậy, Kinh Thánh kết nối mật thiết giữa việc chối bỏ sự tồn tại của Chúa và sự suy đồi trong tâm tính cùng hành vi.

Sứ đồ Phao-lô trong Rô-ma 1:18-23 đưa ra một phân tích thần học sâu sắc về căn nguyên của sự chối bỏ này:

“Vì cơn giận của Đức Chúa Trời từ trên trời tỏ ra nghịch cùng mọi sự không tin kính và mọi sự không công bình của những người dùng sự không công bình mà bắt hiếp lẽ thật... Vì những sự có thể biết về Đức Chúa Trời thì đã trình bày ra trong lòng họ, Đức Chúa Trời đã tỏ điều đó cho họ rồi... nên họ không thể chữa mình được. Vì họ dẫu biết Đức Chúa Trời, mà không làm sáng danh Ngài là Đức Chúa Trời, và không tạ ơn Ngài nữa... Họ tự xưng mình là khôn ngoan, mà trở nên người dại dột... họ đổi vinh hiển của Đức Chúa Trời không hề hư nát lấy hình tượng của loài người hay hư nát, hoặc của điểu, thú, côn trùng.”

Đoạn này chỉ ra rằng:
1. Căn nguyên: Không phải do thiếu bằng chứng, mà do “dùng sự không công bình mà bắt hiếp lẽ thật”. Đó là một sự đàn áp có chủ ý (trong tiếng Hy Lạp: “κατέχω” - katecho) chân lý hiển nhiên về Đấng Tạo Hóa.
2. Nguồn gốc tri thức: Mọi người đều có sự hiểu biết về Đức Chúa Trời (“theos”) từ trong lòng và qua công trình sáng tạo (“ktisis”).
3. Động cơ: Sự không tạ ơn và không làm sáng danh Ngài, dẫn đến việc thay thế Đấng Tạo Hóa bằng thọ tạo. Đây là cốt lõi của sự thờ hình tượng, mà vô thần giáo, trong một góc nhìn, chính là một dạng thờ hình tượng của lý trí hoặc của chính bản thân con người (“tự xưng mình là khôn ngoan”).

Kinh Thánh mô tả nhiều mức độ và hình thái của việc sống “như thể không có Đức Chúa Trời”:

1. Vô Thần Thực Tiễn (Practical Atheism): Đây là trạng thái phổ biến nhất. Người này có thể không tuyên bố bằng miệng rằng “không có Chúa”, nhưng đời sống, ưu tiên và hành động của họ hoàn toàn không xem Chúa là thực tại đáng kể. Họ sống như thể không có Đấng Tạo Hóa, không có sự phán xét, và không có mục đích tối cao nào ngoài đời này. Thi thiên 10:4 mô tả: “Kẻ dữ, theo sự kiêu ngạo của mặt nó, không tìm kiếm Đức Chúa Trời. Các tư tưởng hắn đều cho rằng: Chẳng có Đức Chúa Trời.” Sứ đồ Phao-lô cũng mô tả những người có “lương tâm đã chai lì” (Ê-phê-sô 4:18-19), sống trong sự hư không của tâm trí.

2. Vô Thần Lý Thuyết / Triết Học (Theoretical Atheism): Đây là sự phủ nhận có chủ ý và được biện minh bằng lý luận. Trong 2 Phi-e-rơ 3:3-5, Sứ đồ cảnh báo về những kẻ nhạo báng sẽ đến, “nói rằng: Chớ nào lời hứa về sự Chúa đến ở đâu?... Vì các người cố ý quên rằng... các từng trời và đất hiện có bởi lời Đức Chúa Trời.” Họ “cố ý quên” (“λανθάνω” - lanthanō, ở đây có nghĩa là giấu đi, làm ngơ) chân lý sáng tạo. Đây là sự đàn áp lẽ thật được đề cập trong Rô-ma 1, nay được hệ thống hóa thành học thuyết.

3. Vô Thần Trong “Nhà Thờ” (Atheism of the Heart): Đây có lẽ là hình thái nguy hiểm nhất, được Chúa Giê-xu cảnh cáo. Đó là những người mang danh tôn giáo, thậm chí giữ các nghi lễ, nhưng lòng cách xa Chúa. Tít 1:16 mô tả: “Họ xưng mình biết Đức Chúa Trời, nhưng theo những việc làm thì lại từ chối Ngài.” Họ phục vụ một “Đức Chúa Trời” do chính họ tưởng tượng ra—một thần tượng trong tâm trí—chứ không phải Đức Chúa Trời chân thật đã bày tỏ chính Ngài trong Kinh Thánh và trong Chúa Giê-xu Christ. Đây là sự vô tín (“ἀπιστία” - apistia) thâm căn cố đế.

Kinh Thánh không chỉ chẩn đoán nguyên nhân mà còn chỉ ra hậu quả tất yếu của việc sống không có Đức Chúa Trời:

1. Sự Xa Cách Và Hư Mất: Ê-phê-sô 2:12 mô tả tình trạng của con người trước khi biết Chúa Christ: “Đương lúc ấy, các người không có Đấng Christ... không có sự trông cậy và không có Đức Chúa Trời trong thế gian.” Đây là sự cô đơn và vô vọng tột cùng của tâm linh. Hậu quả cuối cùng là sự hư mất đời đời, xa cách khỏi sự hiện diện của Chúa (2 Tê-sa-lô-ni-ca 1:8-9).

2. Đời Sống Vô Mục Đích Và Trống Rỗng: Sách Truyền đạo là một luận văn triết học mô tả đời sống “dưới mặt trời” (tức là không có góc nhìn đời đời từ Đức Chúa Trời) là “hư không của sự hư không” (Truyền đạo 1:2).

3. Sự Nô Lệ Cho Tội Lỗi Và Sự Sợ Hãi: Khi từ chối Đức Chúa Trời là Cha yêu thương và Đấng Tể Trị tối cao, con người trở nên nô lệ cho những quyền lực khác: tội lỗi, sự ích kỷ, các hệ tư tưởng, và sự sợ hãi về sự chết (Hê-bơ-rơ 2:14-15).

Là Cơ Đốc nhân, chúng ta không chỉ hiểu biết về vô thần giáo, mà còn được kêu gọi để:

1. Tỉnh Thức Với Chính Mình: Trước hết, hãy xét lòng mình xem có đang rơi vào “vô thần thực tiễn” nào không—những lúc chúng ta sống bằng sức riêng, lo lắng như thể Chúa không nắm quyền tể trị, hay tìm kiếm sự thỏa mãn trong thọ tạo hơn là Đấng Tạo Hóa. Hãy thường xuyên cầu nguyện như Đa-vít: “Hỡi Đức Chúa Trời, xin hãy dò xét tôi, và biết lòng tôi; hãy thử thách tôi, và biết tư tưởng tôi” (Thi thiên 139:23).

2. Đâm Rễ Sâu Trong Lẽ Thật: Chúng ta cần học Lời Chúa cách nghiêm túc để có thể “binh vực cho đạo thánh” (Giu-đe 1:3) với “lòng nhu mì và kính sợ” (1 Phi-e-rơ 3:15). Sự hiểu biết về Chúa từ Kinh Thánh giúp chúng ta phân biệt được Đức Chúa Trời chân thật với các hình tượng do con người tưởng tượng ra, từ đó trả lời cho những nghi ngờ một cách thấu tình đạt lý.

3. Sống Đời Sống Chứng Nhân Qua Tình Yêu Thương Và Việc Làm: Đời sống được biến đổi bởi Chúa Thánh Linh là bằng chứng hùng hồn nhất. Ma-thi-ơ 5:16 dạy: “Sự sáng các ngươi hãy soi trước mặt người ta như vậy, đặng họ thấy những việc lành của các ngươi, mà tôn vinh Cha các ngươi ở trên trời.” Một cộng đồng tin kính yêu thương, quan tâm lẫn nhau và sống công bình là một “bằng chứng sống” phản biện lại quan điểm cho rằng thế giới này không có Đấng Tạo Hóa yêu thương.

4. Rao Truyền Phúc Âm Với Sự Cảm Thông Và Khôn Ngoan: Hãy nhớ rằng, như Phao-lô đã nói, những người vô thần cũng đang ở trong tình trạng “không biết” và bị “thần của đời này” làm mù lòng (2 Cô-rinh-tô 4:4). Thái độ của chúng ta không phải là khinh bỉ hay tranh luận thắng thua, mà là “lấy lòng nhịn nhục, lấy lời khuyên dỗ mà dạy dỗ” (2 Ti-mô-thê 2:24-25), cầu xin Đức Chúa Trời ban cho họ sự ăn năn. Hãy tập trung rao giảng về Chúa Giê-xu Christ—Đấng đã chết và sống lại—vì chính Ngài là hiện thân đầy đủ và rõ ràng nhất của Đức Chúa Trời (Cô-lô-se 1:15; Hê-bơ-rơ 1:3).

5. Cầu Nguyện Cho Sự Mở Mắt Thuộc Linh: Cuối cùng, chúng ta nhận biết rằng sự ăn năn và đức tin là quà tặng của Đức Chúa Trời (Ê-phê-sô 2:8). Hãy sốt sắng cầu nguyện, như Phao-lô đã cầu cho người Do Thái, xin Chúa “tháo lần lốp che phủ khỏi lòng họ” (2 Cô-rinh-tô 3:14-16).

Vô thần giáo, xét từ góc độ Kinh Thánh, là triệu chứng của một tấm lòng nổi loạn chống lại quyền tể trị và ân điển của Đấng Tạo Hóa. Nó bắt nguồn từ tội lỗi, được nuôi dưỡng bởi sự kiêu ngạo, và dẫn đến sự hư không cùng hư mất. Tuy nhiên, câu chuyện của Phúc Âm chính là câu chuyện về Đức Chúa Trời chân thật đang kiên nhẫn đi vào trong thế giới đầy những “kẻ nói trong lòng rằng chẳng có Đức Chúa Trời” ấy. Ngài không bỏ mặc họ trong sự chối bỏ của mình, nhưng trong tình yêu thương, Ngài đã sai Con Một của Ngài là Chúa Giê-xu Christ đến thế gian.

Đấng Christ đã chết trên thập tự giá ngay cả cho những kẻ thù nghịch với Ngài (Rô-ma 5:8, 10). Sự phục sinh của Ngài là bằng chứng tối hậu về thực tại và quyền năng của Đức Chúa Trời hằng sống. Với tư cách là Hội Thánh, chúng ta được mời gọi trở thành những sứ giả của tình yêu thương và lẽ thật này, vừa giữ vững đức tin chân chính, vừa khiêm nhường và can đảm chiếu sáng trong một thế giới đang cố tình lãng quên về Ngài. Hãy luôn ghi nhớ lời của Chúa Giê-xu: “Kìa, ta đứng ngoài cửa mà gõ; nếu ai nghe tiếng ta mà mở cửa cho, thì ta sẽ vào cùng người ấy” (Khải huyền 3:20). Cánh cửa ân điển vẫn luôn rộng mở cho mọi tấm lòng, kể cả tấm lòng từng nói rằng “Chẳng có Đức Chúa Trời”.