Sẽ có một đền thờ ở Jerusalem trong thời kỳ cuối?

Vấn đề Đền Thờ trong thời kỳ cuối là một chủ đề quan trọng và phức tạp trong nghiên cứu tiên tri (eschatology). Nó không chỉ liên quan đến sự ứng nghiệm lời tiên tri Kinh Thánh mà còn chạm đến trọng tâm của câu chuyện cứu chuộc, mối quan hệ giữa Đức Chúa Trời với dân Ngài, và sự thể hiện uy quyền của Đấng Christ. Bài viết này sẽ nghiên cứu chuyên sâu từ ngữ nguyên bản Hê-bơ-rơ và Hy Lạp, phân tích các phân đoạn Kinh Thánh then chốt để tìm kiếm câu trả lời dựa trên nền tảng Kinh Thánh Tin Lành.

Trong Cựu Ước, Đền Thờ (הַמִּקְדָּשׁ - ha-miqdash; hay בֵּית־יְהוָה - beit YHWH) là nơi Đức Chúa Trời ngự giữa dân sự Ngài (1 Các Vua 8:10-13). Nó là trung tâm của sự thờ phượng, hy sinh chuộc tội, và biểu tượng cho giao ước. Sau khi Đền Thờ thứ nhất bị phá hủy (586 TCN) và Đền Thờ thứ hai được xây lại, lịch sử chứng kiến sự tàn phá của nó vào năm 70 SCN bởi quân La Mã, ứng nghiệm lời Chúa Giê-xu (Ma-thi-ơ 24:1-2). Kể từ đó, không có Đền Thờ vật chất nào tồn tại trên núi Moriah.

Tân Ước mở ra một khải tượng mới: Chính Chúa Giê-xu Christ là Đền Thờ thật (Giăng 2:19-21), và mỗi tín hữu cùng với Hội Thánh trở nên đền thờ của Đức Thánh Linh (1 Cô-rinh-tô 3:16; 6:19). Sự thay đổi căn bản này đặt ra câu hỏi: Liệu một Đền Thờ vật chất bằng đá gạch có còn cần thiết và sẽ được dựng lên trong tương lai?

1. Lời Tiên Tri Của Đa-ni-ên Về Sự Gớm Ghiếc Tàn Nát:

Đây là một trong những lời tiên tri quan trọng nhất. "Người sẽ lập giao ước vững bền với nhiều người trong một tuần lễ; đến giữa tuần lễ, người sẽ khiến của lễ và của lễ chay dứt đi. Kẻ kia sẽ nhờ sự giúp đỡ của những thần khác mà đến, và vì sự gớm ghiếc ấy ra tàn nát, và sự đó sẽ còn cho đến kỳ cuối cùng, là kỳ đã định" (Đa-ni-ên 9:27). Cụm từ "sự gớm ghiếc tàn nát" (שִׁקּוּץ שֹׁמֵם - shiqquts shomem) chỉ về một sự ô uế ghê tởm được lập ra trong nơi thánh.

Chúa Giê-xu trực tiếp nhắc đến lời tiên tri này như một dấu hiệu của thời kỳ cuối: "Khi các ngươi sẽ thấy sự gớm ghiếc tàn phá lập ra trong nơi thánh, mà đấng tiên tri Đa-ni-ên đã nói..." (Ma-thi-ơ 24:15). Việc cần có "nơi thánh" (τόπος ἅγιος - topos hagios) cho sự kiện này ngụ ý rằng phải có một Đền Thờ được thánh hóa (ít nhất là theo nghi lễ Do Thái giáo) để bị làm ô uế. Điều này ủng hộ cho quan điểm sẽ có một Đền Thờ vật chất được dựng lên trước thời kỳ đại nạn.

2. Lời Tiên Tri Của Ê-xê-chi-ên (Đoạn 40-48):

Đây là mô tả chi tiết nhất về một Đền Thờ tương lai, với các kích thước, phòng ốc, nghi lễ và thậm chí sự phân chia đất đai. Các học giả có ba cách giải thích chính:

• Giải nghĩa theo nghĩa đen: Một Đền Thờ vật chất sẽ được xây dựng trong thời kỳ nghìn năm bình an (thiên niên kỷ) sau khi Chúa trở lại. Các nghi lễ được mô tả được xem như là kỷ niệm về sự chết của Chúa (như Lễ Tiệc Thánh ngày nay), không phải để chuộc tội vì công việc đó đã hoàn tất.
• Giải nghĩa theo biểu tượng/thuộc linh: Hình ảnh Đền Thờ này biểu trưng cho sự hiện diện đầy đủ và vinh hiển của Đức Chúa Trời giữa dân Ngài trong thời đại mới, hoặc biểu trưng cho Hội Thánh.
• Giải nghĩa theo lịch sử: Lời tiên tri này đã được ứng nghiệm một phần qua việc xây Đền Thờ thứ hai, nhưng sẽ được ứng nghiệm trọn vẹn trong tương lai.

Dòng nước chảy ra từ Đền Thờ (Ê-xê-chi-ên 47:1-12) tương ứng với khải tượng trong Khải Huyền 22:1-2, cho thấy có sự liên tục giữa biểu tượng Cựu Ước và thực tại Tân Ước cuối cùng.

3. Lời Tiên Tri Trong 2 Tê-sa-lô-ni-ca 2: Và Kẻ Nghịch Chồng Mình Lên:

Sứ đồ Phao-lô tiết lộ về "kẻ nghịch" (ἀντικείμενος - antikeimenos), tức là Antichrist: "...nó ngồi trong đền thờ Đức Chúa Trời, tự xưng mình là Đức Chúa Trời" (2 Tê-sa-lô-ni-ca 2:4). Từ Hy Lạp "ναὸς" (naos) ở đây không chỉ chung chung "nơi thờ phượng" mà thường chỉ nơi chí thánh, chính điện của đền thờ. Hành động "ngồi" (καθίζω - kathizō) biểu thị tư thế cai trị và tuyên bố quyền thần tính. Để sự kiện này xảy ra theo nghĩa đen, một Đền Thờ vật chất ở Giê-ru-sa-lem phải tồn tại.

4. Khải Tượng Trong Sách Khải Huyền:

Giăng được truyền lệnh: "Hãy đo đền thờ Đức Chúa Trời, và bàn thờ, cùng những kẻ thờ lạy tại đó" (Khải Huyền 11:1). "Sân ngoài" thì bị bỏ qua vì đã bị dân ngoại giày đạp (Khải Huyền 11:2). Điều này cho thấy một Đền Thờ tồn tại trong 42 tháng đầu của kỳ đại nạn, trước khi Antichrist bội giao ước và thiết lập sự gớm ghiếc tàn nát tại đó. Điều thú vị là sau Khải Huyền 11, từ "ναὸς" (naos) chủ yếu chỉ về đền thờ trên trời (Khải Huyền 11:19; 15:5-8), nơi Đức Chúa Trời ngự, cho thấy sự chuyển dịch từ trung tâm thờ phượng dưới đất lên trung tâm vĩnh cửu trên trời.

1. Quan Điểm Tiền Thiên Hy (Premillennialism): Quan điểm này (phổ biến trong nhiều giáo hội Tin Lành) tin rằng Chúa Giê-xu sẽ tái lâm trước thời kỳ nghìn năm bình an. Theo đó, một Đền Thờ vật chất thứ ba sẽ được dựng lên tại Giê-ru-sa-lem trong kỳ đại nạn. Nó sẽ là bối cảnh cho các sự kiện trong Đa-ni-ên 9:27, Ma-thi-ơ 24:15, 2 Tê-sa-lô-ni-ca 2:4, và Khải Huyền 11:1-2. Đền Thờ thứ tư, hoàn hảo hơn, có thể sẽ tồn tại trong thời kỳ nghìn năm dưới sự cai trị của Đấng Christ (Ê-xê-chi-ên 40-48).

2. Quan Điểm Vô Thiên Hy (Amillennialism) & Hậu Thiên Hy (Postmillennialism): Các quan điểm này thường giải nghĩa các lời tiên tri về Đền Thờ một cách thuộc linh hoặc biểu tượng. "Đền Thờ" trong thời kỳ cuối là Hội Thánh (1 Phi-e-rơ 2:5) hoặc cộng đồng của Đức Chúa Trời. Sự "gớm ghiếc tàn nát" có thể chỉ về sự bội đạo trong Hội Thánh hoặc sự chối đạo của cá nhân. Đền Thờ Ê-xê-chi-ên biểu trưng cho sự hiện diện và phước hạnh dư dật của Đức Chúa Trời cho dân Ngài, không nhất thiết là một kiến trúc bằng vật chất.

3. Những Thách Thức Thực Tế: Việc xây dựng Đền Thờ hiện nay gặp phải hai trở ngại lớn: (1) Địa điểm thiêng liêng nhất (Núi Đền) hiện đang có đền thờ Hồi giáo Dome of the Rock và Al-Aqsa. (2) Theo luật Do Thái (Halakha), cần có sự hiện diện của Hòm Giao Ước và dòng tế lễ chính thống (con cháu A-rôn) mới có thể tái lập việc tế lễ. Tuy nhiên, nhiều nhóm Do Thái giáo cánh hữu và Cơ Đốc nhân tin vào lời tiên tri đang tích cực chuẩn bị về nghi lễ, vật dụng, và cả kiến trúc cho một Đền Thờ tương lai.

Dù chúng ta giữ quan điểm thần học nào về Đền Thờ tương lai, Kinh Thánh dạy chúng ta những bài học thực tiễn và thuộc linh sâu sắc:

1. Sống Như Một Đền Thờ Sống Động Của Đức Thánh Linh:
Đây là lẽ thật cấp bách nhất. "Anh em há chẳng biết mình là đền thờ của Đức Chúa Trời, và Thánh Linh Đức Chúa Trời ở trong anh em sao?" (1 Cô-rinh-tô 3:16). Đời sống chúng ta phải được xây dựng trên nền tảng là Chúa Giê-xu Christ (1 Cô-rinh-tô 3:11), và mọi tư tưởng, lời nói, hành động đều phải tôn vinh Đức Chúa Trời. Chúng ta được gọi để trở nên thánh, vì Đấng ngự trong chúng ta là thánh (1 Phi-e-rơ 1:15-16).

2. Tỉnh Thức Và Hiểu Biết Về Các Dấu Hiệu Thời Đại:
Chúa Giê-xu khiển trách những người biết phân biệt sắc trời mà không biết phân biệt dấu chỉ thời đại (Ma-thi-ơ 16:3). Việc theo dõi những diễn biến liên quan đến Giê-ru-sa-lem, Đền Thờ, và hòa bình Trung Đông không phải để suy đoán mù quáng hay sợ hãi, mà để tỉnh thức, cầu nguyện, và làm trọn phận sự Chúa giao (Ma-thi-ơ 24:42-44; 25:13). Mỗi dấu hiệu ứng nghiệm lời tiên tri nhắc nhở chúng ta rằng sự trở lại của Chúa đang đến gần.

3. Cầu Nguyện Cho Hòa Bình Của Giê-ru-sa-lem Và Sự Cứu Rỗi Của Dân Y-sơ-ra-ên:
Chúng ta được dạy phải cầu nguyện cho hòa bình của Giê-ru-sa-lem (Thi Thiên 122:6). Quan trọng hơn, là cầu nguyện cho dân Y-sơ-ra-ên được nhận biết Chúa Giê-xu là Đấng Mê-si của họ (Rô-ma 10:1). Dân tộc này vẫn giữ vai trò đặc biệt trong chương trình của Đức Chúa Trời (Rô-ma 11:25-29). Tình yêu và lời cầu nguyện của chúng ta dành cho họ phải xuất phát từ ân điển mà chính chúng ta đã nhận được.

4. Tập Trung Vào Trung Tâm Đích Thực Của Sự Thờ Phượng: Chúa Giê-xu Christ:
Dù có hay không một Đền Thờ vật chất, chân lý vĩnh cửu là: "Đức Chúa Trời là thần, nên ai thờ lạy Ngài thì phải lấy tâm thần và lẽ thật mà thờ lạy" (Giăng 4:24). Chúa Giê-xu là Đấng Trung Bảo duy nhất giữa Đức Chúa Trời và loài người (1 Ti-mô-thê 2:5). Mọi sự thờ phượng, dâng hiến, và phục vụ của chúng ta phải quy về Ngài. Ngài là Chiên Con đã bị giết, là đền thờ và ánh sáng của thành Giê-ru-sa-lem mới (Khải Huyền 21:22-23).

Dựa trên sự phân tích chuyên sâu các phân đoạn Kinh Thánh then chốt (Đa-ni-ên 9, Ma-thi-ơ 24, 2 Tê-sa-lô-ni-ca 2, Khải Huyền 11), có bằng chứng Kinh Thánh mạnh mẽ ủng hộ quan điểm rằng sẽ có một Đền Thờ vật chất được dựng lên tại Giê-ru-sa-lem trong thời kỳ cuối, cụ thể là trong kỳ đại nạn. Đền Thờ này sẽ trở thành hiện trường cho sự phản bội và tự tôn của Antichrist, ứng nghiệm lời tiên tri về "sự gớm ghiếc tàn nát". Tuy nhiên, đây không phải là mục tiêu sau cùng. Đền Thờ ấy và mọi nghi lễ trong đó chỉ là bóng của những sự trên trời (Hê-bơ-rơ 8:5), và sẽ nhường chỗ cho thực tại vĩ đại hơn: sự hiện diện trực tiếp của Đức Chúa Trời và Chiên Con giữa dân Ngài trong trời mới đất mới (Khải Huyền 21:3).

Vì vậy, thay vì chỉ tập trung vào những sự kiện tương lai, chúng ta được kêu gọi sống một đời sống thánh khiết như đền thờ của Đức Thánh Linh ngay hôm nay, rao truyền Tin Lành cứu rỗi trong Chúa Giê-xu cho mọi người, và hướng lòng trông cậy về thành Giê-ru-sa-lem ở trên trời, nơi chúng ta sẽ cùng Chúa đời đời. "Ấy vậy, anh em chớ nản lòng" (Ga-la-ti 6:9). Hãy vững lòng, vì mọi lời hứa của Đức Chúa Trời trong Đấng Christ đều là "phải" và "a-men" (2 Cô-rinh-tô 1:20).