Plymouth Brethren là ai và họ tin điều gì?

Trong bức tranh đa dạng của Cơ Đốc giáo, có một phong trào tuy ít được biết đến rộng rãi nhưng đã để lại dấu ấn sâu sắc trên nền thần học và thực hành Hội Thánh Tin Lành hiện đại. Đó là phong trào Anh Em, thường được gọi là Plymouth Brethren. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu tìm hiểu nguồn gốc, niềm tin căn bản, cấu trúc Hội Thánh, và những đóng góp của họ, luôn đối chiếu với Lời Chúa là Kinh Thánh.

Phong trào Plymouth Brethren khởi phát vào những năm đầu thế kỷ 19 (khoảng thập niên 1820s-1830s) tại Ireland và Anh Quốc, đặc biệt là thành phố cảng Plymouth, nơi họ có được danh xưng. Bối cảnh lịch sử là thời kỳ nhiều tín hữu Tin Lành cảm thấy bất mãn với sự hình thức, giáo quyền cứng nhắc, và sự chia rẽ giáo phái trong các Giáo hội Nhà nước (như Anh giáo) cũng như các giáo phái Kháng Cách khác.

Một số nhân vật then chốt bao gồm: John Nelson Darby (1800-1882), một cựu linh mục Anh giáo người Ireland, người có ảnh hưởng thần học lớn lao; Anthony Norris Groves (1795-1853), một nha sĩ và nhà truyền giáo; và Benjamin Wills Newton (1807-1899). Họ cùng chia sẻ một khao khát quay về với mô hình Hội Thánh đơn giản, thuần túy như thời các Sứ đồ trong Tân Ước, vượt trên mọi tổ chức giáo phái của con người.

Khẩu hiệu tinh thần của họ có thể tóm gọn trong cụm từ: "Về với Kinh Thánh, về với Đấng Christ." Họ tin rằng Hội Thánh đã sai lạc qua các thế kỷ và cần được phục hưng dựa trên nền tảng Kinh Thánh duy nhất. Sự nhấn mạnh vào tính duy nhất của thân thể Đấng Christ (Ê-phê-sô 4:4: "Chỉ có một thân thể") đã dẫn họ đến việc từ chối mọi danh xưng giáo phái, đơn giản tự gọi mình là "anh em" (brethren) hoặc "các tín đồ".

Ngay trong nội bộ, phong trào sớm trải qua những cuộc phân rẽ quan trọng, chủ yếu xoay quanh vấn đề giáo quyền và sự hiệp một.

• Anh Em Mở (Open Brethren): Nhánh này có quan điểm "mở" hơn trong việc tiếp nhận các tín hữu từ nhiều nền tảng khác nhau vào bàn tiệc Thánh (Tiệc Thánh/Lễ Bẻ Bánh), miễn là người đó thực sự là Cơ Đốc nhân được tái sinh. Họ thường có các mục sư được trả lương (được gọi là "người chăn") và cấu trúc Hội Thánh linh hoạt hơn.
• Anh Em Đóng (Exclusive Brethren): Nhánh này giữ lập trường nghiêm ngặt hơn, nhấn mạnh sự tách biệt khỏi "sự ác" và thường có quy định khắt khe về mối thông công. Họ không có chức vụ mục sư chuyên nghiệp, và việc quản trị thuộc về các trưởng lão. Một số nhóm trong nhánh này trở nên rất khép kín, hạn chế tiếp xúc xã hội với thế giới bên ngoài, thậm chí với cả người thân không thuộc nhóm.

Sự phân chia này phản ánh sự căng thẳng giữa hai nguyên tắc Kinh Thánh: sự thánh khiết (2 Cô-rinh-tô 6:17) và sự hiệp một trong tình yêu thương (Giăng 13:34-35).

Dù có sự khác biệt giữa các nhánh, Plymouth Brethren chia sẻ một số giáo lý và thực hành nổi bật:

1. Quyền Tối Thượng Của Kinh Thánh (Sola Scriptura): Họ tin Kinh Thánh là Lời Đức Chúa Trời, là thẩm quyền duy nhất và đầy đủ cho đức tin và sự thực hành. Mọi truyền thống, giáo lý hay cấu trúc đều phải được Kinh Thánh phê chuẩn.

2. Giáo Hội Học Đơn Giản:

• Không Danh Xưng Giáo Phái: Họ tránh mọi danh xưng như "Giáo hội Luther", "Giáo hội Trưởng Lão", mà chỉ nhận mình là "Hội Thánh của Đức Chúa Trời" tại một địa phương (thí dụ: "Hội Thánh của Đức Chúa Trời tại nhà anh..."). Điều này dựa trên 1 Cô-rinh-tô 1:12-13 khi Phao-lô quở trách sự chia rẽ quanh tên của các sứ đồ.
• Tư Tế Của Mọi Tín Đồ: Mọi tín đồ đều là thầy tế lễ (hierateuma trong Hy Lạp, 1 Phi-e-rơ 2:9). Do đó, họ nhấn mạnh sự tham gia tích cực của mọi thành viên trong buổi nhóm thờ phượng, như cầu nguyện, dạy dỗ, chia sẻ. Họ không có một giáo sĩ hay mục sư độc tôn đứng ra điều hành mọi việc.
• Bữa Tiệc Thánh Hằng Tuần (Lễ Bẻ Bánh): Đây là trung tâm của đời sống Hội Thánh. Họ nhóm lại vào mỗi Chúa Nhật để bẻ bánh, tưởng niệm sự chết của Chúa (Công vụ 20:7, 1 Cô-rinh-tô 11:23-26). Buổi nhóm này thường không có chương trình định sẵn, mà để Thánh Linh dẫn dắt qua các anh em.

3. Thần Học Tiền Thiên Hy: Đây có lẽ là đóng góp thần học lớn nhất và gây nhiều ảnh hưởng nhất của họ, đặc biệt qua công lao của John Nelson Darby. Hệ thống thần học này bao gồm:

• Sự Diễn Giải Kinh Thánh Theo Phép Chia Khoa (Dispensationalism): Họ chia lịch sử cứu chuộc của Đức Chúa Trời thành các thời đại (dispensations) khác nhau (như Thời đại Luật pháp, Thời đại Ân điển/Hội Thánh, Thời đại Vương quốc ngàn năm), trong mỗi thời đại Đức Chúa Trời có cách đối xử đặc biệt với loài người.
• Sự Tái Lâm Của Đấng Christ Thành Hai Giai Đoạn: Họ dạy về sự đến của Chúa (parousia) gồm hai biến cố riêng biệt: (1) Sự Cất Lên (Rapture) – Chúa đến trên không trung để cất Hội Thánh (thân thể Ngài) lên khỏi thế gian trước thời kỳ đại nạn (1 Tê-sa-lô-ni-ca 4:16-17); và (2) Sự Hiện Đến (Revelation) – Chúa trở lại cùng với Hội Thánh sau kỳ đại nạn để thiết lập vương quốc ngàn năm trên đất. Giáo lý này nhấn mạnh niềm hy vọng phước hạnh, tức thời về sự trở lại của Chúa cho Hội Thánh.
• Sự Phân Biệt Rõ Ràng Giữa Israel Và Hội Thánh: Họ tin rằng những lời hứa của Đức Chúa Trời với dân tộc Israel (theo xác thịt) vẫn còn hiệu lực và sẽ được ứng nghiệm theo nghĩa đen trong thời kỳ cuối cùng, còn Hội Thánh là một thực thể thiêng liêng riêng biệt được hình thành từ ngày lễ Ngũ Tuần.

Giáo lý này đã ảnh hưởng sâu rộng đến nhiều hệ phái Tin Lành khác và được phổ biến qua bộ Kinh Thánh Scofield Reference Bible.

4. Sự Tách Biệt Khỏi Thế Gian: Dựa trên 2 Cô-rinh-tô 6:14-18 và Gia-cơ 4:4, họ nhấn mạnh sự tách biệt khỏi những gì không thuộc về Đấng Christ. Điều này thể hiện qua việc không tham gia vào chính trị thế tục, hạn chế các hình thức giải trí thế gian, và đặc biệt trong các nhóm "Đóng", là hạn chế giao du xã hội với người ngoài.

Là những Cơ Đốc nhân khao khát Lời Chúa, chúng ta có thể học hỏi và rút ra những bài học quý báu từ phong trào Anh Em, đồng thời giữ sự cân bằng theo toàn bộ Kinh Thánh.

1. Bài Học Về Sự Trung Tín Với Kinh Thánh: Lòng nhiệt thành "về với Kinh Thánh" của Plymouth Brethren là tấm gương đáng suy ngẫm. Trong thời đại ngày nay, Hội Thánh cần liên tục kiểm tra mọi giáo lý và thực hành dưới ánh sáng của Kinh Thánh (Công vụ 17:11). Sự nghiên cứu Kinh Thánh cá nhân và tập thể phải là nền tảng.

2. Bài Học Về Sự Tham Gia Của Mọi Thánh Đồ: Giáo lý "chức tư tế của mọi tín đồ" là hoàn toàn theo Kinh Thánh. Mỗi chúng ta đều có ân tứ và trách nhiệm phục vụ trong thân thể Đấng Christ (1 Cô-rinh-tô 12:7, Ê-phê-sô 4:11-12). Ứng dụng: Mỗi tín đồ cần tích cực khám phá và sử dụng ân tứ Chúa ban để gây dựng Hội Thánh, thay vì thụ động ngồi nghe.

3. Bài Học Về Tình Yêu Thương Và Sự Hiệp Một: Trong khi nhiệt thành với chân lý, lịch sử của Plymouth Brethren cũng cho thấy bài học về nguy cơ của sự chia rẽ và phán xét lẫn nhau. Kinh Thánh dạy chúng ta phải "lấy lòng yêu thương mà nói ra lẽ chân thật" (Ê-phê-sô 4:15). Sự thánh khiết cần phải đi đôi với lòng thương xót và sự khiêm nhường (Mi-chê 6:8). Ứng dụng: Chúng ta cần gìn giữ sự hiệp một của Thánh Linh (Ê-phê-sô 4:3), nhận biết rằng Hội Thánh lớn hơn bất kỳ nhóm hay truyền thống nào của con người.

4. Bài Học Về Niềm Hy Vọng Phước Hạnh: Dù có những tranh luận thần học về thời điểm, việc nhấn mạnh của Plymouth Brethren vào sự trở lại của Chúa Giê-xu là một lời nhắc nhở mạnh mẽ. Niềm hy vọng về sự cất lên và sự hiện diện đời đời với Chúa phải thúc đẩy chúng ta sống thánh khiết, siêng năng trong chức vụ và trung tín trong sự chờ đợi (Tít 2:11-13, 1 Giăng 3:2-3).

5. Cân Bằng Giữa Tách Biệt Và Liên Hệ: Trong khi được kêu gọi ra khỏi thế gian (Giăng 17:14-16), chúng ta cũng được sai vào trong thế gian để làm muối và ánh sáng (Ma-thi-ơ 5:13-16). Ứng dụng: Cơ Đốc nhân cần giữ bản sắc và đạo đức khác biệt, nhưng đồng thời phải tích cực tham gia vào xã hội để chia sẻ Tin Lành và phục vụ người khác, noi gương Chúa Giê-xu là Đấng hòa đồng với người tội lỗi để đem họ về với Cha.

Plymouth Brethren đại diện cho một nỗ lực đáng trân trọng trong việc quay về với mô hình Hội Thánh Tân Ước và khôi phục niềm hy vọng sống động về sự trở lại của Đấng Christ. Những nhấn mạnh của họ về thẩm quyền Kinh Thánh, chức tư tế phổ thông, và sự hiệp một của thân thể Đấng Christ để lại những bài học lâu dài. Tuy nhiên, lịch sử của họ cũng cảnh báo về nguy cơ của chủ nghĩa giáo phái, sự cứng nhắc, và sự tách biệt quá mức có thể cản trở sứ mạng truyền giáo và tình yêu thương.

Là những người tin theo Lời Chúa, chúng ta được kêu gọi học hỏi từ tất cả những truyền thống đức tin, nhưng luôn lấy Kinh Thánh làm tiêu chuẩn tối hậu và Chúa Giê-xu Christ làm trung tâm tuyệt đối. Hãy để lòng nhiệt thành của chúng ta được định hình bởi tình yêu thương (1 Cô-rinh-tô 13), và sự khao khát chân lý được dẫn dắt bởi sự khiêm nhường và tinh thần hiệp một mà Chúa đã cầu nguyện (Giăng 17:20-23). Dù chúng ta nhóm lại dưới danh xưng nào, điều cốt yếu là chúng ta đều là anh em trong Đấng Christ, cùng trông đợi ngày vinh hiển Ngài trở lại.