Giáo hội Baptist là gì và người Baptist tin điều gì?

Trong bức tranh đa dạng của Cơ Đốc giáo, Giáo hội Baptist (Báp-tít) nổi lên như một phong trào đặc trưng, nhấn mạnh mạnh mẽ vào thẩm quyền tuyệt đối của Kinh Thánh, đức tin cá nhân và nghi thức báp-têm cho những người đã tin Chúa. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào nguồn gốc, các nguyên tắc thần học căn bản, và sự ứng dụng thực tiễn của niềm tin Baptist, dựa trên nền tảng Kinh Thánh là Lời Đức Chúa Trời.

Phong trào Baptist khởi nguồn từ cuộc Cải Chánh Anh Quốc thế kỷ 17, trong bối cảnh các nhóm Tín Hữu Ly Khai (Separatists) tìm cách cải cách triệt để hơn so với Giáo hội Anh Quốc giáo. Họ tin rằng Hội Thánh phải bao gồm chỉ những người đã tuyên xưng đức tin cá nhân nơi Chúa Giê-xu Christ, chứ không phải toàn bộ công dân một nước. Nhóm Baptist đầu tiên được ghi nhận là tại Amsterdam (1609) dưới sự dẫn dắt của John Smyth, và sau đó phát triển mạnh mẽ ở Anh và Mỹ. Từ "Baptist" bắt nguồn từ niềm tin then chốt của họ vào "báp-têm bằng cách dìm mình" (immersion) cho những tín hữu trưởng thành đã tin Chúa, phân biệt với hình thức rưới nước cho trẻ sơ sinh.

Các Hội Thánh Baptist độc lập với nhau về mặt tổ chức, nhưng họ thường cùng chia sẻ một số nguyên tắc thần học căn bản, thường được tóm tắt bằng các cụm từ tiếng Anh. Dưới đây là phân tích chi tiết dựa trên Kinh Thánh.

Đây là nền tảng của mọi nền tảng. Người Baptist tin rằng Kinh Thánh Cựu Ước và Tân Ước là Lời Đức Chúa Trời được linh cảm, trọn vẹn, và là thẩm quyền duy nhất, đầy đủ cho đức tin và sự thực hành. Mọi tín điều, giáo lý, và cấu trúc Hội Thánh đều phải được Kinh Thánh làm chứng.

"Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình, hầu cho người thuộc về Đức Chúa Trời được trọn vẹn và sắm sẵn để làm mọi việc lành." (2 Ti-mô-thê 3:16-17)
Tiếng Hy Lạp cho "soi dẫn" là theopneustos (θεόπνευστος), nghĩa đen là "Đức Chúa Trời thở ra". Điều này khẳng định nguồn gốc thần thượng và thẩm quyền tối cao của Kinh Thánh, vượt trên mọi truyền thống hay giáo lý của loài người.

Đây là điểm nhận dạng đặc trưng nhất. Người Baptist dạy rằng báp-têm là một nghi thức tuân lệnh dành riêng cho những người đủ tuổi khôn và có thể tự tuyên xưng đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ. Nghi thức phải được thực hiện bằng cách dìm cả thân thể xuống nước, biểu tượng cho sự chết, chôn và sống lại với Đấng Christ, và là chứng cớ công khai cho đức tin cá nhân.

"Vậy, chúng ta đã bị chôn với Ngài bởi phép báp-têm trong sự chết Ngài, hầu cho Đấng Christ nhờ vinh hiển của Cha được từ kẻ chết sống lại thể nào, thì chúng ta cũng sống trong đời mới thể ấy." (Rô-ma 6:4)
Từ "báp-têm" trong Tân Ước bắt nguồn từ động từ Hy Lạp baptizō (βαπτίζω), có nghĩa chính là "nhúng chìm", "dìm xuống". Hành động này mô phỏng sự chôn xác Chúa Giê-xu (Ma-thi-ơ 27:59-60) và sự sống lại của Ngài. Báp-têm không cứu rỗi ai, nhưng là bước vâng lời đầu tiên và quan trọng của một Cơ Đốc nhân sau khi tin nhận Chúa (Ma-thi-ơ 28:19-20).

Người Baptist tin rằng mỗi tín hữu đều có quyền tiếp cận trực tiếp với Đức Chúa Trời qua Chúa Giê-xu Christ, không cần một tầng lớp trung gian đặc biệt nào. Mọi tín hữu đều là thầy tế lễ.

"Nhưng anh em là dòng giống được lựa chọn, là chức thầy tế lễ nhà vua, là dân thánh, là dân thuộc về Đức Chúa Trời... " (1 Phi-e-rơ 2:9)
Điều này giải phóng mỗi Cơ Đốc nhân để họ có thể: (1) Cầu nguyện trực tiếp với Chúa (Hê-bơ-rơ 4:16), (2) Tự mình nghiên cứu và giải nghĩa Kinh Thánh dưới sự dẫn dắt của Thánh Linh (Giăng 16:13), và (3) Thực thi chức vụ và ân tứ thuộc linh của mình để gây dựng Hội Thánh (Ê-phê-sô 4:11-12).

Hội Thánh tự trị: Mỗi Hội Thánh Baptist địa phương là tự trị, tự quản lý dưới sự lãnh đạo của Đấng Christ, qua sự chỉ dẫn của Kinh Thánh. Hội Thánh bổ nhiệm mục sư và chấp sự của riêng mình (Công vụ 14:23, Tít 1:5). Các hiệp hội Baptist là tự nguyện, không có cơ cấu cai trị tập trung.

Tự do tôn giáo: Người Baptist từ lịch sử đã đấu tranh cho nguyên tắc "tách biệt giữa Hội Thánh và nhà nước". Họ tin rằng chính quyền dân sự không có quyền can thiệp vào đức tin, lương tâm hay sự thờ phượng của cá nhân. Mỗi người phải tự do đến với Đức Chúa Trời mà không bị cưỡng bức.

"Vả, hễ ai kêu cầu danh Chúa thì sẽ được cứu." (Rô-ma 10:13). Sự kêu cầu này phải xuất phát từ một tấm lòng tự nguyện, không bị ép buộc.

Người Baptist giữ vững giáo lý then chốt của Cải Chánh: Sola Gratia (Ân điển duy nhất) và Sola Fide (Đức tin duy nhất). Sự cứu rỗi là món quà nhưng không của Đức Chúa Trời, được ban cho bởi ân điển của Ngài, và được cá nhân tiếp nhận qua đức tin nơi sự chết chuộc tội và sự sống lại của Chúa Giê-xu Christ, chứ không bởi việc lành hay nghi lễ.

"Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Ấy chẳng phải bởi việc làm đâu, hầu cho không ai khoe mình." (Ê-phê-sô 2:8-9)
Đức tin chân thật sẽ tự nhiên bày tỏ qua đời sống vâng lời và việc lành (Gia-cơ 2:17), nhưng chính đức tin nơi Chúa Giê-xu mới là phương tiện để nhận lãnh ơn cứu rỗi.

Baptist xem Báp-têm và Tiệc Thánh là hai "nghi lễ" (ordinances) do Chúa Giê-xu lập, chứ không phải là "bí tích" (sacraments) có khả năng ban ơn cứu rỗi.

• Báp-têm: Như đã trình bày, là dấu hiệu bề ngoài của sự tái sinh bề trong.
• Tiệc Thánh (Lễ Bẻ Bánh): Là nghi thức tưởng niệm sự chết của Chúa cho đến lúc Ngài trở lại. Bánh và chén là biểu tượng cho thân và huyết Ngài, nhắc nhở về giao ước mới. "Ấy vậy, mỗi lần anh em ăn bánh này, uống chén này, thì rao sự chết của Chúa cho tới lúc Ngài đến." (1 Cô-rinh-tô 11:26) Nhiều Hội Thánh Baptist mở Tiệc Thánh cho mọi tín hữu đã chịu báp-têm (theo sự xét đoán của cá nhân trước Chúa), nhấn mạnh tính chất tưởng niệm của nghi thức này.

Những nguyên tắc của Baptist không chỉ là giáo lý suông, mà định hình nên một đời sống đức tin năng động và có trách nhiệm.

1. Sống Dưới Thẩm Quyền Kinh Thánh: Mỗi tín hữu được khuyến khích đọc, nghiên cứu và vâng theo Kinh Thánh hằng ngày. Hãy chất vấn mọi lời dạy dựa trên tiêu chuẩn "Kinh Thánh nói gì?" (Công vụ 17:11).
2. Bày Tỏ Đức Tin Cách Công Khai: Báp-têm là bước quan trọng công khai hóa đức tin. Nếu bạn đã tin nhận Chúa nhưng chưa chịu báp-têm, hãy vâng lời Ngài và làm chứng cho thế giới về sự chết và sống lại của bạn với Đấng Christ.
3. Sống Với Tư Cách Một Thầy Tế Lễ: Bạn không cần ai khác để đến gần Chúa. Hãy dạn dĩ trong sự cầu nguyện, tìm kiếm ý muốn Chúa trực tiếp cho cuộc đời mình, và sử dụng ân tứ Chúa ban để phục vụ trong Hội Thánh địa phương.
4. Gắn Bó Với Một Hội Thánh Địa Phương Tự Trị: Tìm kiếm và dự phần vào một Hội Thánh trung thành với Lời Chúa, nơi bạn có thể được môn đệ hóa, thông công và cùng tham gia vào sứ mạng truyền giáo. Trách nhiệm thuộc về mỗi thành viên.
5. Bảo Vệ Tự Do Tôn Giáo Và Lương Tâm: Trong xã hội, hãy là người đứng về phía tự do tín ngưỡng chân chính cho mọi người, đồng thời can đảm sống và chia sẻ đức tin cá nhân của mình.

Giáo hội Baptist, với cốt lõi là lời tuyên xưng "Kinh Thánh làm nền tảng, Đấng Christ làm Cứu Chúa, và mỗi tín hữu là thầy tế lễ", đã đóng góp một tiếng nói quan trọng trong đại gia đình Cơ Đốc giáo. Trọng tâm của họ là đưa mỗi cá nhân vào mối liên hệ trực tiếp, chân thật và có trách nhiệm với Đức Chúa Trời qua Chúa Giê-xu Christ. Dù có nhiều nhánh khác nhau (Southern Baptist, American Baptist, v.v.), niềm tin vào thẩm quyền Kinh Thánh và báp-têm cho người tin vẫn là sợi chỉ xuyên suốt.

Cuối cùng, điều quan trọng nhất không phải là nhãn hiệu "Baptist", mà là một đức tin sống động nơi Chúa Giê-xu Christ, được đặt nền trên Lời hằng sống của Đức Chúa Trời, và được bày tỏ qua đời sống vâng lời và phục vụ. "Vậy, nếu ai ở trong Đấng Christ, thì nấy là người dựng nên mới; những sự cũ đã qua đi, nầy mọi sự đều trở nên mới." (2 Cô-rinh-tô 5:17).