Giáo Hội Baptist Chính Thống và Những Điều Họ Tin
Trong bức tranh đa dạng của Cơ Đốc giáo, các giáo hội Baptist nổi lên như một trong những nhánh Tin Lành lớn với lịch sử phong phú và niềm tin đặc trưng. Trong đó, **Giáo hội Baptist Chính thống (Primitive Baptist Church/ Old School Baptist)** đại diện cho một truyền thống kiên định, trung thành với những tín điều được xem là cổ xưa và không thỏa hiệp. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào nguồn gốc, các nguyên tắc thần học căn bản, và sự ứng dụng đức tin của họ dựa trên nền tảng Kinh Thánh.
I. Giới Thiệu Lịch Sử và Định Danh
Thuật ngữ “Chính thống” (Primitive/Old School) ở đây không mang nghĩa liên hệ trực tiếp với Chính Thống giáo Đông phương, mà nhấn mạnh vào sự **“nguyên thủy,” “cổ xưa”** trong cấu trúc, sự thờ phượng và thần học. Họ tự nhận mình là những người kế thừa trực tiếp và trung thành nhất của Hội Thánh thời Tân Ước, từ chối nhiều sự phát triển và thay đổi trong tổ chức giáo hội và thực hành đức tin từ thế kỷ 18-19 trở về sau. Sự ra đời của họ gắn liền với làn sóng phục hưng tôn giáo và các cuộc tranh luận thần học sôi nổi tại Mỹ vào đầu thế kỷ 19, khi họ tách ra để bảo vệ một hệ thống tín điều được xem là thuần túy và không bị ảnh hưởng bởi chủ nghĩa duy lý hay các phong trào hiện đại.
II. Các Tín Điều Căn Bản: Nền Tảng Kinh Thánh và Thần Học
1. Quyền Tối Thượng Tuyệt Đối của Kinh Thánh (Sola Scriptura)
Giống như tất cả các giáo hội Tin Lành chân chính, Baptist Chính thống tuyên xưng **Kinh Thánh là thẩm quyền duy nhất và đầy đủ cho đức tin và sự thực hành**. Mọi giáo lý, cấu trúc Hội Thánh và đời sống đạo đều phải được kiểm chứng và quy phục Lời Chúa. Họ thường sử dụng bản Kinh Thánh King James (tiếng Anh) hoặc bản dịch tương đương chính xác, và nhấn mạnh vào sự giải nghĩa theo ngữ cảnh, văn phạm và lịch sử.
“Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình” (2 Ti-mô-thê 3:16).
Từ ngữ Hy Lạp **“theopneustos”** (θεόπνευστος) được dịch là “bởi Đức Chúa Trời soi dẫn” có nghĩa đen là **“Đức Chúa Trời thở ra”**, khẳng định nguồn gốc thần thượng và thẩm quyền tuyệt đối của Kinh Thánh.
2. Thần Học Calvin Cổ Điển (Ân Điển Chủ Quyền)
Đây có lẽ là điểm nhấn thần học dễ nhận biết nhất của Baptist Chính thống. Họ tin và giảng dạy **năm điểm của thần học Calvin** một cách mạch lạc và không thỏa hiệp, thường được tóm tắt bằng từ viết tắt **TULIP**:
- T – Total Depravity (Sự Bại Hoại Toàn Diện): Con người sau khi sa ngã hoàn toàn bị tội lỗi làm hư hoại, không có khả năng tự cứu mình hay tìm kiếm Chúa (Rô-ma 3:10-12).
- U – Unconditional Election (Sự Lựa Chọn Vô Điều Kiện): Sự lựa chọn của Đức Chúa Trời dựa trên ý muốn chủ quyền của Ngài, không dựa trên công đức hay sự thấy trước đức tin của con người (Ê-phê-sô 1:4-5).
- L – Limited Atonement (Sự Chuộc Tội Có Giới Hạn/ Xác Định): Sự chết của Chúa Giê-xu có mục đích và hiệu quả cứu chuộc xác định cho những người được chọn (Ma-thi-ơ 1:21).
- I – Irresistible Grace (Ân Điển Không Thể Cưỡng Lại): Ân điển hiệu quả của Đức Chúa Trời trong sự kêu gọi và tái sinh luôn đạt được mục đích, không thể bị con người chống cự cách rốt ráo (Giăng 6:37).
- P – Perseverance of the Saints (Sự Bền Đỗ Của Các Thánh): Những người thật sự được tái sinh sẽ được quyền năng Chúa gìn giữ trong đức tin cho đến cuối cùng, không thể hư mất đời đời (Giăng 10:28-29).
Họ tin rằng đây là giáo lý làm sáng danh Đức Chúa Trời nhất, vì đặt cứu cánh của sự cứu rỗi hoàn toàn vào **ân điển chủ quyền (Sola Gratia)** và **đức tin duy Chúa (Sola Fide)** mà thôi.
3. Giáo Hội Hội Chúng Tự Trị và Phép Báp-têm Cho Tín Hữu
Baptist Chính thống giữ vững mô hình **hội chúng tự trị (congregational polity)**, nghĩa là mỗi Hội Thánh địa phương là tự trị, độc lập dưới sự lãnh đạo của Đấng Christ, không chịu sự kiểm soát của một hệ thống cấp bậc bên ngoài. Họ bầu chọn các trưởng lão (mục sư) và chấp sự từ trong vòng hội chúng.
Về **Báp-têm**, họ chỉ làm báp-têm cho những người đã công khai tuyên xưng đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ, bằng hình thức **dìm mình** (tiếng Hy Lạp: baptizō – βαπτίζω – có nghĩa là “nhúng xuống, dìm vào”). Báp-têm không có công đức cứu rỗi, mà là **dấu hiệu bề ngoài của sự tái sinh bề trong**, một hành động vâng lời và công khai đồng chôn, đồng sống lại với Đấng Christ (Rô-ma 6:3-4). Do đó, họ bác bỏ phép báp-têm cho trẻ sơ sinh.
4. Sự Thờ Phượng Đơn Giản và Nghiêm Trang
Đời sống thờ phượng của Baptist Chính thống có đặc điểm là **đơn giản và trang nghiêm**, tập trung vào sự giảng dạy Kinh Thánh, cầu nguyện và ca hát thánh ca. Họ thường sử dụng các bản thánh ca truyền thống (như Thánh Ca do Báp-tít ấn hành) và không sử dụng các nhạc cụ hiện đại hoặc các hình thức giải trí trong sự thờ phượng chung, dựa trên nguyên tắc **“làm mọi sự cho nghiêm chỉnh và theo thứ tự”** (1 Cô-rinh-tô 14:40). Mục đích là để tâm trí tập trung vào Lời Chúa và sự hiện diện của Ngài, không bị phân tâm bởi yếu tố cảm xúc hay cảm giác.
5. Quan Điểm về Sự Tách Biệt và Đời Sống Thánh Khiết
Baptist Chính thống nhấn mạnh mạnh mẽ đến **sự tách biệt khỏi thế gian**. Điều này không chỉ trong giáo lý mà còn trong thực hành, lối sống và sự cộng tác. Họ thường không tham gia các tổ chức đại kết có thể làm lu mờ các giáo lý căn bản.
“Chớ mang ách chung với kẻ chẳng tin... Hãy ra khỏi giữa chúng, hãy phân rẽ ra khỏi chúng, Chúa phán như vậy; đừng đá động đến đồ ô uế” (2 Cô-rinh-tô 6:14, 17).
Lời kêu gọi sống thánh khiết (hagios – ἅγιος – nghĩa là “biệt riêng ra”) là trọng tâm trong đời sống cá nhân và cộng đồng của họ.
III. Ứng Dụng Thực Tế Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân
Dù có những đặc điểm lịch sử và thần học riêng biệt, những niềm tin của Baptist Chính thống đưa ra những bài học ứng dụng quý giá cho mọi Cơ Đốc nhân:
- Sự Phụ Thuộc Tuyệt Đối vào Ân Điển: Giáo lý về sự chủ quyền của Đức Chúa Trời trong sự cứu rỗi dạy chúng ta khiêm nhường, phá đổ mọi sự tự tin vào bản thân, và dẫn đến lòng biết ơn sâu xa. Mỗi ngày, chúng ta sống trong nhận thức rằng mình **“được cứu bởi ân điển, cậy đức tin... ấy chẳng phải bởi việc làm đâu”** (Ê-phê-sô 2:8-9).
- Đời Sống Nghiêm Túc và Có Mục Đích: Sự nhấn mạnh vào thờ phượng nghiêm trang và đời sống thánh khiết nhắc nhở chúng ta về tính thánh khiết của Đức Chúa Trời. Nó thách thức chúng ta xem xét lại cách sử dụng thời gian, giải trí, và sự tham gia vào văn hóa thế tục, luôn đặt câu hỏi: “Điều này có làm vinh hiển Chúa và gây dựng đức tin không?”
- Tình Yêu và Trách Nhiệm Trong Hội Thánh Địa Phương: Mô hình hội chúng tự trị đòi hỏi mỗi thành viên có trách nhiệm với nhau, cùng nhau học hỏi Lời Chúa, khích lệ và sửa trị trong tình yêu thương. Nó nhấn mạnh đến **sự hiệp một thuộc linh** thật sự hơn là sự hiệp nhất tổ chức (Ê-phê-sô 4:1-3).
- Sự Trung Thành Với Lẽ Thật: Tinh thần bảo thủ tích cực của họ dạy chúng ta về giá trị của việc **“giữ lấy mẫu mực của các sự dạy dỗ lành mạnh”** (2 Ti-mô-thê 1:13). Trong một thời đại mà chân lý thường bị tương đối hóa, Cơ Đốc nhân được kêu gọi nắm giữ và bảo vệ các giáo lý căn bản của đức tin.
Kết Luận
Giáo hội Baptist Chính thống, với sự kiên định vào **thần học Calvin cổ điển, sự thờ phượng đơn giản, và cấu trúc Hội Thánh Tân Ước**, đứng như một chứng nhân về sự trung tín với Lời Chúa qua các thời đại. Dù cách nhấn mạnh và thực hành của họ có thể khác biệt với một số nhánh Tin Lành khác, cốt lõi của họ vẫn là **tin vào Chúa Giê-xu Christ, Đấng chịu chết và sống lại để cứu những kẻ được chọn bởi ân điển qua đức tin**.
Đối với mọi Cơ Đốc nhân, việc tìm hiểu các truyền thống khác nhau giúp chúng ta đào sâu hơn vào Kinh Thánh, kiểm chứng niềm tin của mình, và cuối cùng, **hướng mắt về Chúa Giê-xu, là Đấng khai nguyên và làm thành đức tin chúng ta** (Hê-bơ-rơ 12:2). Sự hiểu biết này không nhằm gây chia rẽ, mà để tôn cao Chúa, củng cố đức tin cá nhân, và tìm kiếm sự hiệp một chân thật trong Thánh Linh và lẽ thật.