Nê-rô là ai?

Trong dòng chảy lịch sử nhân loại và đặc biệt là lịch sử Hội Thánh buổi ban đầu, có những nhân vật xuất hiện như những biểu tượng của thế lực thù nghịch chống lại Đức Chúa Trời và dân Ngài. Một trong những nhân vật nổi bật và ám ảnh nhất là Hoàng đế La Mã Nê-rô (Nero Claudius Caesar). Để hiểu rõ bối cảnh bách hại mà các tín hữu đầu tiên phải đối mặt và nhận ra sự tể trị tuyệt đối của Đức Chúa Trời ngay giữa cơn bão bắt bớ, chúng ta cần nghiên cứu sâu về con người này, không chỉ từ sử sách thế gian, mà còn qua lăng kính của Lời Chúa.

Nê-rô (Nero Claudius Caesar Augustus Germanicus) trị vì Đế quốc La Mã từ năm 54 đến 68 S.C. (Sau Chúa). Ông là vị hoàng đế thứ năm của La Mã và là vị cuối cùng của triều đại Julio-Claudian. Trong khi sử sách thế gian ghi lại sự xa hoa, tàn bạo và điên rồ của ông, thì Kinh Thánh, đặc biệt là sách Khải Huyền, lại mô tả ông và tinh thần của ông như một nguyên mẫu của quyền lực thế gian thù địch với Đấng Christ. Mặc dù tên "Nê-rô" không được nhắc trực tiếp trong Kinh Thánh, nhưng các sử gia và nhà nghiên cứu Kinh Thánh đều nhất trí rằng ông chính là bối cảnh lịch sử cho nhiều sách trong Tân Ước, đặc biệt là sự bắt bớ được tiên tri và ghi chép lại.

Kinh Thánh thường đề cập đến các nhà cầm quyền bằng chức vụ hơn là tên riêng. Trong thời Nê-rô, danh xưng "Sê-sa" (Caesar) chính là để chỉ ông. Sứ đồ Phao-lô khi biện luận trước mặt quan tổng đốc Phê-tơ và vua Aïp-ríp-ta đã nói: "Tôi cầu khẩn Sê-sa" (Công Vụ Các Sứ Đồ 25:11). Đây chính là lời kháng cáo lên hoàng đế Nê-rô, dẫn đến chuyến hành trình đến Rô-ma của Phao-lô. Trong thư gửi cho Hội thánh tại Phi-líp, Phao-lô nhắc đến "cả cơ binh trên trời" (Phi-líp 3:20), ngầm đối chiếu sự trung thành với công dân nước Thiên đàng khác với công dân của đế quốc dưới quyền Sê-sa.

Danh xưng đầy đủ của Nê-rô (Nero Claudius Caesar) cũng mang ý nghĩa số học (Gematria) thú vị trong tiếng Hy Lạp. Trong Khải Huyền 13:18, con số "sáu trăm sáu mươi sáu" (666) được cho là số của con thú. Khi viết tên "Nero Caesar" bằng tiếng Hê-bơ-rơ (נרון קסר - Neron Qesar), tổng giá trị số của các chữ cái chính là 666. Điều này không phải ngẫu nhiên, mà cho thấy Nê-rô được xem như một hiện thân (type) của Antichrist, kẻ chống đối Đấng Christ một cách cực đoan.

Theo sử gia La Mã Tacitus và Cơ Đốc nhân, năm 64 S.C., một trận hỏa hoạn lớn thiêu rụi phần lớn thành Rô-ma. Dư luận cho rằng chính Nê-rô đã ra lệnh đốt thành để lấy đất xây cung điện mới (Domus Aurea). Để đổ lỗi, Nê-rô đã quy tội cho các Cơ Đốc nhân - một nhóm tôn giáo mới bị coi là "kẻ dị giáo" và chống đối văn hóa La Mã. Một cuộc bắt bớ tàn khốc chưa từng có đã nổ ra.

Tacitus miêu tả: Các tín hữu bị bắt làm vật giải trí công cộng; họ bị mặc da thú và cho chó sói xé xác, hoặc bị đóng đinh và đốt làm đuốc sáng trong vườn thượng uyển của Nê-rô. Sự kiện này phù hợp hoàn toàn với lời tiên tri của Chúa Giê-xu về những thảm họa sẽ đến: "Vì sẽ có thì kẻ giết các ngươi, tưởng rằng thế là hầu việc Đức Chúa Trời" (Giăng 16:2). Sứ đồ Phi-e-rơ, người viết thư từ thành Rô-ma (được gọi là "Ba-by-lôn" trong 1 Phi-e-rơ 5:13 - biểu tượng cho quyền lực chống Đức Chúa Trời), cũng đề cập đến "sự thử thách đang xảy đến cho anh em" (1 Phi-e-rơ 1:6-7). Truyền thống tin rằng cả Phi-e-rơ lên Phao-lô đều tử đạo dưới thời Nê-rô tại Rô-ma.

Mặc dù không gọi tên, Tân Ước tràn ngập những ám chỉ về thời kỳ đen tối này:

1. Trong các thư của Phao-lô: Khi Phao-lô viết thư cho Hội thánh tại Rô-ma (khoảng năm 57-58 S.C.), ông kêu gọi mọi người phải vâng phục nhà cầm quyền (Rô-ma 13:1-7). Điều này cho thấy dưới thời Nê-rô đầu triều (khi còn được cố vấn tốt), trật tự vẫn được duy trì. Tuy nhiên, trong các thư viết từ lao tù Rô-ma (Ê-phê-sô, Phi-líp, Cô-lô-se, Phi-lê-môn), Phao-lô đã nhắc đến "cuộc chiến... với những kẻ cầm quyền, với những kẻ nắm giữ quyền lực của thế gian mờ tối nầy" (Ê-phê-sô 6:12). Đây là sự mô tả về các thế lực thuộc linh đứng sau những thế lực như Nê-rô.

2. Trong sách Khải Huyền: Sứ đồ Giăng viết sách này vào cuối thế kỷ thứ nhất, dưới thời bắt bớ của hoàng đế Đô-mi-chiên. Tuy nhiên, hình ảnh "con thú" lên từ biển (Khải Huyền 13:1-10) với quyền lực tử thần và sự phạm thượng, mang nhiều nét của Nê-rô. Đặc biệt, việc con thú bị thương chết nhưng được chữa lành (Khải Huyền 13:3) được nhiều người giải thích là huyền thoại "Nero Redivivus" (Nê-rô sống lại) - một tin đồn phổ biến sau khi Nê-rô tự sát, rằng ông ta sẽ trở lại với đạo quân phương Đông để trả thù. Con thú thứ hai từ đất (Khải Huyền 13:11-18) tượng trưng cho giới lãnh đạo tôn giáo giả (có thể là các thầy tế thờ hoàng đế) buộc người ta thờ lạy hình tượng con thú thứ nhất. Điều này ứng nghiệm với việc Nê-rô tự thần thánh hóa bản thân và đòi hỏi sự thờ phượng.

Giữa cơn bão bắt bớ, Hội Thánh đầu tiên không phản ứng bằng vũ lực hay chính trị, mà bằng đức tin, sự cầu nguyện, và lời chứng. Họ xem sự đau khổ vì Danh Chúa là một đặc ân (Công Vụ 5:41). Sứ đồ Phao-lô đã viết từ ngục tù: "Vì điều mà Đức Chúa Trời ban cho anh em, ấy là chịu vì Đấng Christ không những tin Ngài thôi, lại cũng vì Ngài mà chịu khổ nữa" (Phi-líp 1:29).

Ứng dụng thực tiễn cho Cơ Đốc nhân ngày nay:

• 1. Nhận Diện Tinh Thần Chống Đấng Christ: Tinh thần của Nê-rô – sự kiêu ngạo, tự thần thánh hóa, thù địch với chân lý, và sẵn sàng tiêu diệt người công bình – vẫn tồn tại trong mọi thời đại. Chúng ta được kêu gọi nhận diện nó không chỉ trong các hệ thống độc tài, mà cả trong văn hóa bài bác các giá trị Cơ Đốc, chủ nghĩa tương đối, và sự thờ phượng bản thân.
• 2. Trung Tín Trong Mọi Hoàn Cảnh: Các tín hữu dưới thời Nê-rô đã chọn tử đạo chứ không chối bỏ đức tin. Điều này nhắc nhở chúng ta về giá trị của sự trung tín trong những điều nhỏ nhặt hằng ngày: dám sống công bình, nói lẽ thật, và bênh vực đức tin cách ôn hòa nhưng kiên định.
• 3. Cái Nhìn Đời Đời: Họ nhìn thấy một thành Rô-ma khác, "thành có nền vững chắc, mà Đức Chúa Trời đã sắm sẵn và sáng lập" (Hê-bơ-rơ 11:10). Khi đối diện với bất công hay áp lực từ thế gian, chúng ta cần hướng lòng về thiên quốc, nơi công lý và sự bình an cuối cùng sẽ ngự trị.
• 4. Cầu Nguyện Cho Nhà Cầm Quyền: Dù Nê-rô tàn ác, Phao-lô vẫn dạy phải cầu nguyện "cho các vua, cho hết thảy các bậc cầm quyền" (1 Ti-mô-thê 2:1-2). Đây là mạng lệnh thuộc linh, tin rằng Đức Chúa Trời có thể biến đổi lòng người cai trị và ban cho chúng ta được sống hòa bình.
• 5. Hy Vọng Vào Sự Tể Trị Của Đức Chúa Trời: Cuối cùng, Nê-rô đã thất bại. Ông tự sát năm 68 S.C., bị Thượng viện La Mã lên án và bị lịch sử khinh miệt. Trong khi đó, Hội Thánh của Đấng Christ mà ông tìm cách tiêu diệt, vẫn đứng vững và phát triển. Điều này khẳng định lời hứa: "Các cửa âm phủ chẳng thắng được Hội đó" (Ma-thi-ơ 16:18).

Nê-rô là một minh chứng bi thảm về sự suy đồi của con người khi từ bỏ Đức Chúa Trời và tôn thờ chính mình. Nhưng lịch sử của ông cũng là một bức phông nền để làm nổi bật lên ánh sáng của Phúc Âm và sự bất khuất của Hội Thánh Chúa. Sách Khải Huyền cuối cùng không kết thúc với hình ảnh con thú, mà với sự hiện thấy về Chiên Con đã chiến thắng - Chúa Giê-xu Christ (Khải Huyền 17:14). Ngài là Chúa của lịch sử.

Nghiên cứu về Nê-rô không chỉ để biết về quá khứ, mà để vững lòng trong hiện tại và tương lai. Dù thế lực nào dấy lên chống nghịch, chúng ta có thể đứng vững trong đức tin nơi Đấng đã phán: "Ta đã thắng thế gian" (Giăng 16:33). Sứ mạng của chúng ta không phải là thù hận hay sợ hãi những "Nê-rô" của thời đại mình, mà là rao truyền tình yêu và lẽ thật của Đấng Christ, với lòng tin cậy rằng sự cuối cùng thuộc về Ngài.