Thời đại tông đồ là gì?

Trong lịch sử Hội Thánh, có một giai đoạn đặc biệt quan trọng thường được gọi là “Thời đại Tông đồ”. Đây là thời kỳ hình thành nền tảng của đức tin Cơ Đốc, khi các sứ đồ – những người được Chúa Giê-su trực tiếp kêu gọi – đã rao giảng Phúc Âm, thành lập Hội Thánh khắp nơi và viết nên các sách Tân Ước dưới sự soi dẫn của Đức Thánh Linh. Hiểu về thời đại này giúp chúng ta nắm vững nguồn gốc Hội Thánh, bản chất của giáo lý Kinh Thánh và cách áp dụng vào đời sống tin kính ngày nay.

I. Khái niệm và thời gian của Thời đại Tông đồ

Thời đại Tông đồ bắt đầu từ sự kiện Đức Chúa Giê-su phục sinh và thăng thiên, tiếp theo là sự giáng lâm của Đức Thánh Linh vào ngày Lễ Ngũ Tuần (khoảng năm 30 SCN), và kết thúc khi sứ đồ cuối cùng qua đời – thường được công nhận là sứ đồ Giăng, vào khoảng năm 100 SCN. Như vậy, thời kỳ này kéo dài khoảng 70 năm và được ghi chép chủ yếu trong sách Công vụ các Sứ đồ cùng các thư tín Tân Ước.

Kinh Thánh mô tả: “Đến ngày lễ Ngũ Tuần, môn đồ nhóm họp tại một chỗ. Thình lình, có tiếng từ trời đến như tiếng gió thổi ào ào, đầy khắp nhà môn đồ ngồi. Rồi chúng thấy lưỡi rời rạc từng cái một, như lưỡi bằng lửa hiện ra, đậu trên mỗi người trong bọn mình. Hết thảy đều được đầy dẫy Đức Thánh Linh, khởi sự nói các thứ tiếng khác, theo như Đức Thánh Linh cho mình nói.” (Công vụ 2:1-4). Sự kiện này đánh dấu sự khai sinh của Hội Thánh và bắt đầu sứ mạng rao giảng Phúc Âm cho muôn dân.

II. Vai trò và đặc điểm của các Sứ đồ

Từ “tông đồ” (tiếng Hy Lạp: ἀπόστολος – apostolos) có nghĩa là “người được sai đi”. Chúa Giê-su đã chọn mười hai sứ đồ (Ma-thi-ơ 10:2-4) và sau này thêm Phao-lô (Công vụ 9) để làm nhân chứng đặc biệt về sự phục sinh của Ngài (Công vụ 1:21-22). Các sứ đồ đáp ứng ba tiêu chuẩn chính: (1) đã từng đi với Chúa Giê-su suốt thời gian Ngài thi hành chức vụ; (2) đã thấy Chúa phục sinh; (3) được Ngài trực tiếp uỷ nhiệm.

Các sứ đồ có thẩm quyền độc nhất vô nhị. Họ là nền tảng của Hội Thánh, với Chúa Giê-su là đá góc nhà: “Anh em được dựng lên trên nền của các sứ đồ cùng các đấng tiên tri, chính Đức Chúa Giê-su Christ là đá góc nhà.” (Ê-phê-sô 2:20). Trong Khải huyền 21:14, tường thành của Giê-ru-sa-lem mới có mười hai nền mang tên mười hai sứ đồ, biểu tượng cho vị trí nền tảng của họ. Ngoài ra, họ được ban quyền năng làm phép lạ để xác nhận sứ điệp của mình (Công vụ 2:43; 2 Cô-rinh-tô 12:12).

Sứ đồ Phao-lô, dù không thuộc nhóm Mười Hai, được Chúa kêu gọi cách đặc biệt trên đường đến Đa-mách (Công vụ 9). Ông tự xưng là “sứ đồ, không phải bởi loài người, cũng không phải bởi một người nào, bèn là bởi Đức Chúa Giê-su Christ và Đức Chúa Trời là Cha” (Ga-la-ti 1:1). Phao-lô được công nhận là sứ đồ cho dân ngoại (Ga-la-ti 2:8).

III. Những sự kiện chính trong Thời đại Tông đồ

1. Lễ Ngũ Tuần (Công vụ 2)

Sau khi Chúa Giê-su thăng thiên, các môn đồ chờ đợi tại Giê-ru-sa-lem. Đến ngày Lễ Ngũ Tuần, Đức Thánh Linh giáng xuống, ban năng lực cho các sứ đồ để họ nói các thứ tiếng. Phi-e-rơ giảng một bài mạnh mẽ về sự chết và phục sinh của Đấng Christ, khiến khoảng 3.000 người ăn năn tin Chúa. Hội Thánh đầu tiên được thành lập, sống hiệp một, bẻ bánh, cầu nguyện và chia sẻ của cải.

2. Sự bắt bớ và sự phân tán (Công vụ 7–8)

Ê-tiên, một chấp sự đầy đức tin, bị ném đá đến chết vì làm chứng cho Chúa. Cơn bắt bớ dữ dội khiến các tín hữu phải rời Giê-ru-sa-lem, mang Phúc Âm đến các vùng như Sa-ma-ri, An-ti-ốt và xa hơn. Chính trong cơn bão táp này, Hội Thánh lan rộng ra khắp đế quốc La Mã.

3. Sự trở lại của Sau-lơ (Công vụ 9)

Sau-lơ, một người Pha-ri-si nhiệt thành bắt bớ Hội Thánh, gặp Chúa Giê-su phục sinh trên đường đến Đa-mách. Ông được đổi tên thành Phao-lô và trở thành sứ đồ vĩ đại cho dân ngoại, viết nhiều thư tín Tân Ước.

4. Các cuộc hành trình truyền giáo của Phao-lô

Phao-lô thực hiện ba hành trình truyền giáo chính (Công vụ 13-14, 15:36–18:22, 18:23–21:16), thành lập nhiều Hội Thánh tại Tiểu Á và Hy Lạp như An-ti-ốt, I-cô-ni, Lít-trơ, Phi-líp, Tê-sa-lô-ni-ca, Cô-rinh-tô, Ê-phê-sô… Mỗi nơi, ông giảng dạy, bổ nhiệm trưởng lão và viết thư để dạy dỗ, sửa trị.

5. Hội nghị Giê-ru-sa-lem (Công vụ 15)

Khi số lượng tín hữu người ngoại gia tăng, một cuộc tranh luận nổi lên về việc họ có phải chịu cắt bì và giữ luật Môi-se hay không. Các sứ đồ và trưởng lão nhóm họp tại Giê-ru-sa-lem, dưới sự dẫn dắt của Thánh Linh, đã quyết định rằng sự cứu rỗi hoàn toàn bởi ân điển qua đức tin nơi Chúa Giê-su, chứ không bởi việc làm của luật pháp. Nghị quyết này giúp Hội Thánh duy trì sự hiệp nhất giữa người Do Thái và dân ngoại.

6. Sự giam cầm và tử đạo của các sứ đồ

Hầu hết các sứ đồ đã chịu tử đạo vì đức tin. Phê-rơ bị đóng đinh ngược, Phao-lô bị chém đầu, Gia-cơ bị Hê-rốt giết bằng gươm (Công vụ 12:2). Sứ đồ Giăng bị đày ra đảo Bát-mô, nơi ông nhận khải tượng và viết sách Khải huyền.

IV. Sự hình thành Kinh Thánh Tân Ước

Một trong những di sản vĩ đại nhất của Thời đại Tông đồ là bộ Kinh Thánh Tân Ước. Các sứ đồ và những người cộng sự thân cận (như Mác, Lu-ca, Gia-cơ, Giu-đe) đã viết các sách dưới sự soi dẫn của Đức Thánh Linh (2 Ti-mô-thê 3:16). Các Phúc Âm (Ma-thi-ơ, Mác, Lu-ca, Giăng) ghi lại cuộc đời, sự chết và sự phục sinh của Chúa Giê-su. Sách Công vụ ghi lại lịch sử Hội Thánh sơ khai. Các thư tín giải thích giáo lý và hướng dẫn đời sống Hội Thánh. Sách Khải huyền, được viết vào cuối thời kỳ này, bày tỏ sự chiến thắng cuối cùng của Đấng Christ.

Sự đóng lại của Kinh Thánh – tức là không còn thêm sách nào được thừa nhận là Thánh Kinh sau thời các sứ đồ – dựa trên nguyên tắc rằng các sứ đồ là nhân chứng đặc biệt của Chúa phục sinh. Khải huyền 22:18-19 cảnh báo nghiêm khắc việc thêm bớt lời tiên tri này.

V. Kết thúc Thời đại Tông đồ và ý nghĩa cho ngày nay

Khi sứ đồ Giăng qua đời khoảng năm 100, Thời đại Tông đồ chính thức kết thúc. Các sứ đồ độc nhất với thẩm quyền tông đồ không còn nữa. Từ đó, Hội Thánh xây dựng trên nền tảng đã được đặt, lấy Kinh Thánh làm tiêu chuẩn tối cao. Điều này không có nghĩa là Hội Thánh ngừng phát triển hay không còn những người được Chúa sai đi rao giảng, nhưng không ai có thể mang thẩm quyền ngang hàng với các sứ đồ ban đầu. Thẩm quyền duy nhất mà chúng ta phải tuân theo là Lời Chúa đã được mặc khải trọn vẹn.

Thời đại Tông đồ dạy chúng ta rằng Hội Thánh là công trình của Đức Thánh Linh. Chính Ngài ban năng lực, hướng dẫn và bảo tồn Hội Thánh. Dù trải qua bắt bớ và thử thách, Hội Thánh vẫn tồn tại và mở rộng.

VI. Ứng dụng thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc nhân hiện đại

Mặc dù chúng ta không sống trong thời đại đó, nhưng những bài học từ Thời đại Tông đồ vẫn hết sức quý giá và có thể áp dụng vào cuộc sống hằng ngày:

• 1. Nương dựa vào Đức Thánh Linh: Các sứ đồ đã chờ đợi và được đầy dẫy Đức Thánh Linh trước khi ra đi làm chứng (Công vụ 1:8). Chúng ta cũng cần được Thánh Linh đầy tràn, ban quyền năng và sự khôn ngoan trong mọi sự phục vụ.
• 2. Trung thành với giáo lý các sứ đồ: Kinh Thánh Tân Ước là lời dạy của các sứ đồ. Hãy học tập, yêu mến và vâng giữ (2 Ti-mô-thê 3:16-17). Đồng thời, cảnh giác trước những giáo lý sai lạc muốn “thêm” hay “bớt” lẽ thật (Giu-đe 1:3).
• 3. Sống hiệp nhất trong Hội Thánh: Hội Thánh đầu tiên “cứ bền lòng giữ lời dạy của các sứ đồ, sự thông công, lễ bẻ bánh và sự cầu nguyện” (Công vụ 2:42). Chúng ta cần duy trì sự hiệp một, yêu thương và nâng đỡ nhau.
• 4. Tích cực truyền giáo: Các sứ đồ đã đi đến tận cùng trái đất (Công vụ 1:8). Mỗi Cơ Đốc nhân đều được kêu gọi làm chứng nhân cho Chúa Giê-su trong phạm vi của mình (Ma-thi-ơ 28:19-20).
• 5. Sẵn sàng chịu khổ vì danh Chúa: Nhiều sứ đồ đã hy sinh mạng sống. Đức tin của chúng ta cũng sẽ gặp thử thách, nhưng chúng ta được khích lệ: “Hãy vui mừng vì được dự phần trong sự đau đớn của Đấng Christ” (1 Phi-e-rơ 4:13).
• 6. Sống với niềm hy vọng về sự tái lâm của Chúa: Các sứ đồ luôn nhắc nhở Hội Thánh về ngày Chúa trở lại (1 Tê-sa-lô-ni-ca 4:16-17). Điều này thúc giục chúng ta sống thánh khiết, tỉnh thức và hầu việc Chúa cách trung tín.

Kết luận

Thời đại Tông đồ là giai đoạn nền tảng của Hội Thánh, để lại cho chúng ta Kinh Thánh Tân Ước và gương mẫu về sự vâng lời, can đảm, hiệp nhất và phó thác cho Đức Thánh Linh. Dù chúng ta không còn các sứ đồ nguyên thủy, nhưng Hội Thánh vẫn tiếp tục lớn mạnh dựa trên nền tảng vững chắc đó. Mong rằng mỗi Cơ Đốc nhân sẽ học hỏi từ thời đại này, sống trung thành với Lời Chúa và nhiệt thành trong sứ mạng rao truyền Phúc Âm cho đến khi Chúa trở lại.