Thời kỳ Đen tối là gì?

Trong hành trình theo Chúa, mỗi Cơ Đốc nhân chân chính đều có lúc trải qua những giai đoạn mà sự hiện diện của Đức Chúa Trời dường như xa vắng, lời cầu nguyện như bị chặn lại bởi trần nhà, và Kinh Thánh trở nên khô khan. Đây thường được gọi là “Thời kỳ Đen tối” (The Dark Night of the Soul) – một thuật ngữ mô tả trạng thái khô hạn, thử thách sâu sắc trong đời sống tâm linh. Khái niệm này, mặc dù được phổ biến bởi các nhà thần học như John of the Cross, thực chất đã được mô tả sống động trong Kinh Thánh qua kinh nghiệm của nhiều đầy tớ Chúa. Bài viết này sẽ nghiên cứu chuyên sâu hiện tượng tâm linh này dưới ánh sáng của Lời Đức Chúa Trời, khám phá nguyên nhân, mục đích, và cách thức vượt qua.

I. Hiểu Biết Kinh Thánh Về “Sự Đen Tối”

Kinh Thánh không sử dụng cụm từ “thời kỳ đen tối” theo nghĩa kỹ thuật, nhưng nó miêu tả đầy đủ cảm giác về sự vắng mặt, im lặng và thử thách của Đức Chúa Trời.

1. Trong Cựu Ước: Thi thiên là nơi chứa đựng nhiều tiếng kêu than về sự đen tối nhất. Vua Đa-vít nhiều lần kêu cầu:

“Hỡi Đức Chúa Trời tôi, ban ngày tôi kêu cầu, mà Chúa không đáp lời; Ban đêm cũng vậy, song tôi không được an nghỉ.” (Thi-thiên 22:2).

Từ “đêm” ở đây (בלילה, *balaylah*) không chỉ là thời gian, mà biểu tượng cho khoảng thời gian khốn khổ, mất phương hướng. Tương tự, trong Thi-thiên 88, tác giả Hê-man kêu lên: “Linh hồn tôi no đầy sự hoạn nạn… Chúa khiến bạn hữu lánh xa tôi, Chúa làm cho tôi thành vật gớm ghiếc cho họ… Mắt tôi hao mòn vì cực khổ” (câu 3, 8-9). Đây là bức tranh chân thực của một linh hồn trong “đêm tối”.

2. Gương của Gióp: Sách Gióp là một nghiên cứu điển hình về “thời kỳ đen tối”. Một người “toàn hảo và ngay thẳng, kính sợ Đức Chúa Trời và lánh khỏi điều ác” (Gióp 1:1) bỗng chốc mất tất cả, đau đớn về thể xác, và quan trọng hơn, cảm thấy Đức Chúa Trời trở nên xa lạ, im lặng. Lời than của ông: “Tôi kêu cầu cùng Chúa, nhưng Chúa không đáp lời” (Gióp 30:20) vang vọng nỗi đau của nhiều người trong thời kỳ đen tối.

3. Trong Tân Ước: Chính Chúa Giê-xu Christ, Con Đức Chúa Trời, cũng trải qua giây phút đen tối nhất trên thập tự giá khi Ngài kêu lên: “Ê-li, Ê-li, lam-ma-sa-bách-ta-ni? nghĩa là: Đức Chúa Trời tôi ơi, Đức Chúa Trời tôi ơi, sao Ngài lìa bỏ tôi?” (Ma-thi-ơ 27:46). Tiếng kêu bằng tiếng A-ram (שְׁבַקְתַּנִי, *shəvaqtanī*) này cho thấy sự cô đơn tột cùng về mặt tâm linh. Điều này khẳng định rằng thời kỳ đen tối không phải là dấu hiệu của tội lỗi hay sự bỏ rơi vĩnh viễn, mà có thể là một phần của kế hoạch lớn hơn.

II. Nguyên Nhân Và Mục Đích Của Thời Kỳ Đen Tối

Không phải mọi sự khô hạn tâm linh đều giống nhau. Kinh Thánh cho thấy nhiều nguyên nhân và mục đích khác nhau:

1. Sự Thanh Luyện Đức Tin (Refinement): Đây là mục đích chính yếu. Giống như lửa luyện vàng (1 Phi-e-rơ 1:7), thời kỳ đen tối loại bỏ những cặn bã, sự ỷ lại vào cảm xúc, và thanh tẩy đức tin của chúng ta. Nó buộc chúng ta tin cậy vào bản tính của Đức Chúa Trời (thành tín, yêu thương), chứ không dựa vào cảm nhận về sự hiện diện của Ngài. Tiếng Hy Lạp cho “thử thách” đức tin là δοκιμάζω (dokimazō), có nghĩa là kiểm tra để chứng minh tính xác thực, như thử vàng.

2. Sự Chuẩn Bị Cho Chức Vụ Mới: Môi-se trải qua 40 năm trong đồng vắng Ma-đi-an trước khi được Đức Chúa Trời gọi tại bụi gai cháy (Xuất Ê-díp-tô Ký 3). Ê-li, sau chiến thắng trên núi Cạt-mên, đã chạy trốn và rơi vào tuyệt vọng (1 Các Vua 19). Trong sự cô độc và yếu đuối đó, Đức Chúa Trời thanh tẩy sự tự lực của họ và ban cho họ sự mặc khải mới về chính Ngài.

3. Sự Sửa Phạt Và Dẫn Dắt: Đôi khi, sự im lặng của Đức Chúa Trời là tiếng gọi tỉnh thức cho tội lỗi chưa được xưng nhận. Như trong Thi-thiên 32:3-4, Đa-vít mô tả: “Khi tôi nín lặng, các xương cốt tôi hao mòn… Vì ngày và đêm tay Chúa đè nặng trên tôi.” Thời kỳ đen tối lúc này là tiếng chuông cảnh tỉnh đầy yêu thương để chúng ta ăn năn và quay trở lại.

4. Học Tập Về Sự Tùy Thuộc Tuyệt Đối: Sứ đồ Phao-lô kinh nghiệm “cái giằm xóc vào thịt” (2 Cô-rinh-tô 12:7). Dù cầu xin ba lần, Chúa không cất đi, nhưng phán: “Ân điển ta đủ cho ngươi.” Trong sự yếu đuối, Phao-lô học được rằng quyền năng của Đấng Christ (δύναμις, dynamis) trở nên trọn vẹn. Thời kỳ đen tối dạy chúng ta rằng: “Khi tôi yếu đuối, chính là lúc tôi mạnh mẽ” (2 Cô-rinh-tô 12:10).

III. Thực Hành: Ứng Phó Và Vượt Qua Thời Kỳ Đen Tối

Làm thế nào để đi qua thung lũng tăm tối này mà không mất đức tin? Kinh Thánh chỉ cho chúng ta những bước thực tiễn:

1. Kiên Trì Và Thành Thật Trong Cầu Nguyện: Đừng ngừng cầu nguyện. Hãy noi gương Chúa Giê-xu tại Ghết-sê-ma-nê và các tiên tri, than thở với Chúa. Sách Thi-thiên dạy chúng ta cách cầu nguyện thành thật, thậm chí vật lộn với Ngài. Hãy nói ra nỗi lòng: “Lạy Chúa, con cảm thấy Chúa xa cách. Nhưng con vẫn đến với Ngài.”

2. Bám Lấy Lời Hứa, Không Bám Vào Cảm Xúc: Trong lúc cảm xúc dao động, chân lý khách quan của Kinh Thánh là neo chắc cho linh hồn. Hãy tiếp tục đọc, suy ngẫm và tuyên xưng những lời hứa về bản tính Chúa: Ngài không hề thay đổi (Ma-la-chi 3:6), Ngài sẽ không lìa bỏ bạn (Phục-truyền 31:6), tình yêu Ngài là vững bền (Giê-rê-mi 31:3). Tiếng Hê-bơ-rơ cho “tuyên xưng” là יָדָה (yadah), cũng có nghĩa là cảm tạ – một hành động của đức tin.

3. Tiếp Tục Vâng Lời Trong Những Điều Nhỏ Nhất: Đức tin được thể hiện qua hành động vâng lời, dù không cảm nhận được sự ấm áp. Hãy tiếp tục tham dự nhóm, hầu việc, và yêu thương người lân cận. Hành động vâng lời giữ cho trái tim chúng ta mở ra với Đức Thánh Linh.

4. Tìm Kiếm Sự Nâng Đỡ Của Hội Thánh: Đừng cô lập bản thân. Hãy tìm đến những anh chị em trưởng thành, đáng tin cậy để chia sẻ gánh nặng (Ga-la-ti 6:2). Đôi khi, đức tin của họ sẽ nâng đỡ chúng ta khi chính chúng ta yếu đuối.

5. Nhìn Về Phía Trước Với Hy Vọng: Hãy nhớ rằng thời kỳ đen tối là tạm thời. “Sự buồn rầu nhóm lại đêm, nhưng đến sáng bèn có sự vui mừng” (Thi-thiên 30:5b). Mục đích cuối cùng là để chúng ta được biến đổi giống như ảnh tượng Con Ngài (Rô-ma 8:29).

IV. Kết Luận: Đêm Tối Rồi Cũng Sẽ Qua

Thời kỳ đen tối không phải là dấu hiệu của sự thất bại thuộc linh hay sự từ bỏ của Đức Chúa Trời. Trái lại, nó thường là dấu chỉ của tình yêu thương sâu nhiệm của Ngài dành cho con cái Ngài, như người làm vườn tỉa sửa để cây ra nhiều trái hơn (Giăng 15:2). Qua đó, Đức Chúa Trời cất bỏ những sự nương cậy sai lầm, dạy chúng ta phân biệt giữa Đấng Ban Ơn và các ơn phước, và đào sâu mối tương giao của chúng ta với Ngài trên nền tảng của đức tin thuần khiết.

Hãy an tâm rằng, ngay trong đêm tối dày đặc nhất, bàn tay Chúa vẫn đang nắm giữ bạn. Như lời hứa trong Ê-sai 50:10: “Ai trong các ngươi kính sợ Đức Giê-hô-va, vâng theo tiếng tôi tớ Ngài? Dầu người đi trong nơi tối tăm, không có ánh sáng, hãy tin cậy danh Đức Giê-hô-va, và nương dựa nơi Đức Chúa Trời mình.” Hãy bước đi trong đức tin, kiên trì và hy vọng, vì bình minh của sự hiện diện mới mẻ, mạnh mẽ hơn của Chúa chắc chắn sẽ đến.

“Đức Chúa Trời là sự sáng, nơi Ngài chẳng có sự tối tăm đâu.” (1 Giăng 1:5). Ngay cả trong đêm tối của linh hồn, bản tính Ngài vẫn là Ánh Sáng, và mục đích Ngài luôn là đem chúng ta đến gần hơn với chính Ngài – Nguồn Sáng đời đời.