Ai là Thánh Bi-đức?

Trong hành trình nghiên cứu Kinh Thánh, đôi khi chúng ta bắt gặp những danh xưng khiến mình băn khoăn. “Thánh Bi-đức” là một trong những tên gọi như vậy. Bài viết nghiên cứu chuyên sâu này sẽ cùng bạn đào sâu vào Kinh Thánh, tra xét các bản văn gốc và lịch sử Hội Thánh để làm sáng tỏ về nhân vật này, đồng thời rút ra những bài học quý báu cho đời sống đức tin của chúng ta ngày nay.

Trước hết, cần xác định rõ: Trong toàn bộ Kinh Thánh Tân Ước (bản Truyền Thống 1925, NIV hay các bản phổ thông khác), không hề có nhân vật nào trực tiếp được gọi là "Thánh Bi-đức". Đây có thể là một cách phiên âm hoặc gọi tắt từ tiếng Latinh hoặc các ngôn ngữ khác, dẫn đến sự nhầm lẫn. Khả năng lớn nhất, danh xưng "Bi-đức" bắt nguồn từ "Benedictus" trong tiếng Latinh, có nghĩa là "được chúc phước" hoặc "đáng ngợi khen".

Từ Benedictus này xuất hiện nổi tiếng nhất trong bài ca của Xa-cha-ri (cha của Giăng Báp-tít) được chép trong Lu-ca 1:67-79. Câu mở đầu của bài ca trong bản Latinh Vulgate là: "Benedictus Dominus Deus Israel" ("Chúc tụng Chúa là Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên"). Do đó, "Thánh Bi-đức" không phải là tên một nhân vật, mà có thể là cách gọi ám chỉ chính bài ca chúc tụng này, hoặc nhầm lẫn với một vị thánh trong truyền thống khác (như Thánh Benedict, người sáng lập dòng tu Biển Đức vào thế kỷ 6). Là tín hữu Tin Lành, chúng ta trung thành với Kinh Thánh làm thẩm quyền tối cao, nên sẽ tập trung vào nhân vật chính liên quan đến bài ca: Xa-cha-ri.

Để hiểu về "Bi-đức", chúng ta phải nghiên cứu về Xa-cha-ri, thầy tế lễ và là cha của Giăng Báp-tít.

1. Thân thế và Gia cảnh (Lu-ca 1:5-7): Xa-cha-ri thuộc về "ban A-bi-a", một trong 24 ban thầy tế lễ phục vụ luân phiên tại đền thờ. Vợ ông là Ê-li-sa-bét, thuộc dòng dõi A-rôn. Họ là người "công bình trước mặt Đức Chúa Trời, vâng giữ mọi điều răn và lễ nghi của Chúa một cách không chỗ trách được" (câu 6). Tuy nhiên, một nỗi đau lớn trong đời họ là không có con, vì Ê-li-sa-bét son sẻ và cả hai đều đã cao tuổi.

2. Khải Tượng Trong Đền Thờ (Lu-ca 1:8-23): Trong khi Xa-cha-ri đang "làm việc tế lễ trước mặt Đức Chúa Trời theo thứ tự của ban mình" (câu 8), thì một sự kiện trọng đại xảy ra. Ông được bắt thăm vào dâng hương trong nơi thánh – một đặc ân hiếm có trong đời một thầy tế lễ. Tại đó, thiên sứ Ga-bri-ên hiện ra và báo tin ông sẽ có một con trai, đặt tên là Giăng, và con trai ấy sẽ có một chức vụ vĩ đại: "được đầy dẫy Đức Thánh Linh từ khi còn trong lòng mẹ... sẽ đi trước mặt Chúa... để đem lòng của cha trở về con cái, đem kẻ bội nghịch đến sự khôn ngoan của người công bình, đặng sửa soạn cho Chúa một dân sẵn lòng" (câu 15-17).

Do nghi ngờ (vì tuổi tác), Xa-cha-ri bị câm cho đến ngày những lời này ứng nghiệm. Sự im lặng này vừa là hình phạt, vừa là dấu chỉ, và cũng là khoảng thời gian để ông suy ngẫm, chiêm nghiệm về lời hứa của Đức Chúa Trời.

3. Bài Ca Chúc Tụng (Benedictus) - Lu-ca 1:67-79: Đây là đỉnh cao trong câu chuyện về Xa-cha-ri. Khi con trai được sinh ra, cắt bì và đặt tên là Giăng, thì "miệng Xa-cha-ri liền mở ra, lưỡi được thong thả, bèn nói tiên tri, ngợi khen Đức Chúa Trời" (câu 64). Bài ca của ông tràn đầy Thánh Linh, gồm hai phần chính:

• Câu 68-75: Ngợi khen Đức Chúa Trời vì sự cứu chuộc. Ông nhìn thấy sự ra đời của Giăng và Đấng Mê-si-a mà Giăng giới thiệu là sự ứng nghiệm lời hứa cứu rỗi từ ngàn xưa. Ông dùng từ ngữ mang tính Cựu Ước sâu sắc: "Chúa là Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên... đã dấy lên sự cứu rỗi quyền năng trong nhà Đa-vít, tôi tớ Ngài... để chúng ta... hầu việc trước mặt Ngài cho nên thánh và công bình". Từ Hy Lạp cho "cứu rỗi quyền năng" là "kέρας σωτηρίας" (keras sōtērias), nghĩa đen là "cái sừng cứu rỗi," biểu tượng cho quyền năng và sức mạnh vinh hiển (tham chiếu I Sa-mu-ên 2:10).
• Câu 76-79: Tiên tri về chức vụ của con trai mình, Giăng Báp-tít. Ông xác nhận Giăng là "tiên tri của Đấng Rất Cao... sẽ đi trước Chúa, dọn đường Ngài" (ứng nghiệm Ma-la-chi 3:1). Ông tiên tri về mục đích của chức vụ Giăng: "để cho dân Chúa được biết sự cứu rỗi, vì sự thương xót của Chúa, bởi đó mặt trời mọc lên từ nơi cao thăm viếng chúng ta" (câu 77-78). Cụm "mặt trời mọc lên từ nơi cao" trong tiếng Hy Lạp là "ἀνατολὴ ἐξ ὕψους" (anatolē ex hypsous), là hình ảnh tuyệt đẹp về Đấng Mê-si-a, Đức Chúa Giê-xu Christ, là ánh sáng phá tan bóng tối và sự chết.

Mặc dù không có "Thánh Bi-đức" như một nhân vật độc lập, nhưng câu chuyện của Xa-cha-ri, người cất lên bài ca Benedictus, để lại cho chúng ta nhiều bài học sâu sắc:

1. Sự Trung Tín Trong Nẻo Đường Bình Thường: Xa-cha-ri và Ê-li-sa-bét được khen là "công bình trước mặt Đức Chúa Trời" ngay trong những năm tháng son sẻ, thầm lặng và có thể bị xã hội xem thường. Họ không phải là những anh hùng gây chấn động, nhưng họ trung tín trong nhiệm vụ tế lễ, giữ các điều răn. Đức Chúa Trời thường chuẩn bị và thử nghiệm chúng ta trong những giai đoạn "bình thường" trước khi mở ra những chương phi thường.

2. Đức Tin và Sự Nghi Ngờ: Xa-cha-ri, một thầy tế lễ am hiểu Kinh Thánh, vẫn nghi ngờ khi nhận lời hứa siêu nhiên. Hậu quả là ông bị câm. Điều này nhắc nhở chúng ta về thái độ cần có trước lời hứa của Chúa: kính sợ, tin cậy và vâng phục. Tuy nhiên, ân điển Chúa vẫn lớn hơn: sự nghi ngờ không hủy bỏ lời hứa của Ngài. Chúa vẫn thành tín hoàn thành mục đích của Ngài.

3. Sự Im Lặng Có Chủ Đích: Chín tháng im lặng của Xa-cha-ri có lẽ là khoảng thời gian ông học biết Chúa cách sâu nhiệm hơn. Trong thế giới ồn ào ngày nay, chúng ta cần những khoảng lặng để lắng nghe tiếng Chúa, suy ngẫm Lời Ngài và được Thánh Linh đổ đầy, để khi cất tiếng, lời chúng ta nói ra sẽ là lời tiên tri, ngợi khen và gây dựng (như Xa-cha-ri).

4. Bài Học Về Sự Cảm Tạ và Tiên Tri: Bài ca Benedictus của Xa-cha-ri không phải là một lời cầu nguyện ích kỷ, chỉ xoay quanh niềm vui có con. Ông nhìn thấy biến cố cá nhân trong kế hoạch cứu rỗi vĩ đại của Đức Chúa Trời. Ông cảm tạ Chúa vì sự cứu chuộc cho cả dân tộc và nhân loại. Đời sống chúng ta cũng cần có tầm nhìn rộng lớn như vậy: mọi phước hạnh cá nhân đều phải dẫn chúng ta đến sự ngợi khen Chúa và nghĩ đến phúc lợi của Hội Thánh, của thế giới.

1. Sống Công Bình Trong Mọi Nẻo Đường: Hãy trung tín trong chức vụ, công việc và bổn phận hằng ngày, dù nhỏ bé. Sự trung tín đó chính là nền tảng để Chúa tin cậy giao phó những trách nhiệm lớn hơn.

2. Đón Nhận Lời Hứa Của Chúa Với Đức Tin: Khi đọc Lời Chúa và nhận được lời hứa từ Ngài, hãy học tập tin cậy, dù hoàn cảnh tự nhiên có vẻ nghịch lại. Hãy cầu nguyện: "Lạy Chúa, con tin, xin giúp đỡ sự không tin của con!" (Mác 9:24).

3. Dành Thời Gian Im Lặng Để Lắng Nghe: Mỗi ngày, hãy tạo khoảng lặng tĩnh tâm, tắt mọi tiếng ồn thế gian, để đọc Kinh Thánh, cầu nguyện và lắng nghe sự hướng dẫn của Thánh Linh.

4. Có Đôi Mắt Thuộc Linh Để Nhìn Thấy Bức Tranh Lớn: Trong mọi niềm vui, thành công hay thử thách cá nhân, hãy học hỏi từ Xa-cha-ri để nhìn thấy sự hiện diện và công việc của Đức Chúa Trời trong kế hoạch lớn hơn. Từ đó, lời cầu nguyện và ngợi khen của chúng ta sẽ sâu sắc và vững vàng hơn.

5. Trở Thành Tiếng Nói Dọn Đường: Như Giăng Báp-tít, chúng ta được kêu gọi sống và làm chứng, dọn đường cho người khác gặp gỡ Chúa Giê-xu. Chúng ta có thể làm điều đó qua đời sống yêu thương, công bình, qua lời nói chân thật và qua việc giới thiệu Chúa Giê-xu là "Mặt Trời Công Bình" duy nhất.

Qua nghiên cứu chuyên sâu này, chúng ta có thể kết luận rằng "Thánh Bi-đức" không phải là một nhân vật Kinh Thánh trực tiếp, mà là cách gọi liên quan đến bài ca chúc tụng Benedictus – bài ca của thầy tế lễ Xa-cha-ri. Nhân vật trung tâm chúng ta cần quan tâm là Xa-cha-ri, một con người công bình, từng nghi ngờ nhưng cuối cùng đã trở thành công cụ để Thánh Linh tuôn đổ lời tiên tri và ngợi khen, chỉ về Chúa Giê-xu Christ.

Cuộc đời ông dạy chúng ta về sự trung tín trong thinh lặng, về bài học từ sự nghi ngờ đến đức tin, và về tấm lòng biết nhìn thấy công việc cứu rỗi vĩ đại của Đức Chúa Trời trong mọi hoàn cảnh cá nhân. Ước mong mỗi chúng ta cũng được đầy dẫy Đức Thánh Linh, để miệng lưỡi mở ra, không chỉ nói lời than vãn, nhưng luôn cất lên bài ca Benedictus – lời ngợi khen Chúa vì Đấng Christ, Mặt Trời Công Bình, đã thăm viếng và cứu chuộc chúng ta.