Diễn Xuất Không Lời Trong Quan Điểm Kinh Thánh
Trong một thế giới đề cao lời nói và văn bản, chúng ta thường quên rằng sự giao tiếp của con người chỉ có khoảng 7% là qua từ ngữ, phần còn lại là qua giọng điệu và ngôn ngữ cơ thể (cử chỉ, nét mặt, hành động). Khi nghiên cứu Kinh Thánh, chúng ta khám phá rằng Đức Chúa Trời không chỉ phán qua lời nói (Logos), mà Ngài còn thường xuyên sử dụng những “hành động biểu tượng”, những “diễn xuất không lời” đầy quyền năng để truyền đạt chân lý, bày tỏ ý chỉ, và đánh động tấm lòng con người. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khảo sát nguyên tắc “diễn xuất không lời” (non-verbal acting hoặc symbolic action) xuyên suốt Kinh Thánh, từ Cựu Ước đến Tân Ước, và rút ra những bài học thiết thực cho đời sống làm chứng và thờ phượng của Cơ Đốc nhân ngày nay.
Trong tiếng Hê-bơ-rơ, khái niệm “dấu” (’oth - אוֹת) và “biểu tượng” (mopheth - מוֹפֵת) thường đi kèm với một hành động của Đức Chúa Trời hoặc của tiên tri. Đây không đơn thuần là phép lạ, mà là những hành động mang tính tiên tri, minh họa cho một lẽ thật thuộc linh sâu sắc hơn. Tiên tri là người không chỉ nói lời Đức Chúa Trời, mà đôi khi còn phải sống lời ấy, trở thành một “dấu hiệu sống động” (living sign) cho dân sự (Ê-xê-chi-ên 12:6, 11). Trong Tân Ước, từ Hy Lạp “hypokritēs” (ὑποκριτής) ban đầu có nghĩa là “diễn viên” – người đeo mặt nạ và diễn xuất một vai trên sân khấu. Chúa Giê-xu đã dùng từ này để lên án những người Pha-ri-si “giả hình” (Ma-thi-ơ 23:28), tức là những người “diễn” một vai đạo đức bên ngoài nhưng bên trong trống rỗng. Điều này cho thấy bản thân hành động, cử chỉ có sức truyền tải thông điệp mạnh mẽ, và Đức Chúa Trời quan tâm đến tính chân thật của hành động xuất phát từ tấm lòng.
1. Các Tiên Tri Với Những Hành Động Biểu Tượng:
Kinh Thánh ghi lại nhiều trường hợp tiên tri được Đức Chúa Trời truyền lệnh thực hiện những hành động kỳ lạ để truyền đạt sứ điệp:
- Tiên tri Ê-sai: Ông đi chân không và mình trần trong ba năm như một “dấu và điềm” (’oth ūmopheth) chống lại Ê-díp-tô và Ê-thi-ô-bi, báo trước sự hổ nhục và phu tù (Ê-sai 20:2-4).
- Tiên tri Giê-rê-mi: Ông mang ách trên cổ để minh họa về ách phục dịch mà Đức Chúa Trời sẽ đặt lên các nước (Giê-rê-mi 27:2). Ông cũng mua một cái bình rồi đập bể trước mặt các trưởng lão để tượng trưng cho sự phá hủy Giê-ru-sa-lem (Giê-rê-mi 19:1, 10-11).
- Tiên tri Ê-xê-chi-ên: Ông là một “chuyên gia” về diễn xuất không lời. Ông vẽ thành Giê-ru-sa-lem trên gạch rồi vây hãm nó (Ê-xê-chi-ên 4:1-3). Ông nằm nghiêng 390 ngày bên tả và 40 ngày bên hữu để gánh lấy sự gian ác của Y-sơ-ra-ên và Giu-đa (Ê-xê-chi-ên 4:4-8). Ông cạo đầu, râu, rồi chia tóc ra làm ba phần để minh họa số phận của dân sự (Ê-xê-chi-ên 5:1-4, 12). Những hành động này là “một dấu cho nhà Y-sơ-ra-ên” (câu 3).
- Tiên tri Ô-sê: Cuộc đời ông chính là một sứ điệp không lời đầy đau đớn. Đức Chúa Trời truyền lệnh ông cưới một người đàn bà gian dâm (Gô-me) để minh họa cho mối quan hệ phạm tội ngoại tình thuộc linh giữa Y-sơ-ra-ên và Đức Chúa Trời (Ô-sê 1:2-3). Tình yêu và sự chịu đựng của Ô-sê đối với vợ mình phản chiếu tình yêu thương xót vô điều kiện của Đức Giê-hô-va dành cho dân Ngài.
2. Các Nghi Lễ và Lễ Hội:
Cả hệ thống nghi lễ trong Luật pháp Môi-se (Torah) là một chuỗi những “diễn xuất không lời” vĩ đại, bày tỏ các lẽ thật về tội lỗi, sự chuộc tội, sự thánh khiết và sự cứu rỗi. Việc dâng sinh tế, rảy huyết, xông hương, hay các lễ hội như Vượt Qua (nhắc lại hành động vội vàng ra khỏi Ê-díp-tô), Lều Tạm (nhắc nhở về đời sống lữ hành)… tất cả đều là những bài học thần học sống động được diễn đạt qua hành động và biểu tượng.
Chúa Giê-xu Christ là Lời (Logos) trở nên xác thịt (Giăng 1:14). Toàn bộ cuộc đời, chức vụ và sự chết của Ngài là một sự “diễn xuất” trọn vẹn và hoàn hảo ý chỉ, tình yêu và bản tính của Đức Chúa Trời cho nhân loại thấy. Đây không phải là diễn, mà là sự bày tỏ chân thật nhất.
1. Các Phép Lạ và Hành Động Biểu Tượng:
- Việc Chữa Lành Người Điếc Và Người Câm (Mác 7:31-37): Chúa Giê-xu “đặt ngón tay vào lỗ tai người, và nhổ nước miếng xức lưỡi người”, rồi ngước mắt lên trời thở dài mà phán: “Ép-pha-ta!” (nghĩa là: Hãy mở ra!). Hành động đụng chạm thể xác này không cần thiết về mặt quyền năng, nhưng nó là một sự đồng cảm sâu sắc, một phương tiện truyền đạt sự quan tâm và quyền năng chữa lành cách trọn vẹn.
- Việc Rửa Chân Cho Môn Đồ (Giăng 13:1-17): Đây có lẽ là ví dụ kinh điển nhất về “diễn xuất không lời” đầy dạy dỗ. Không một bài giảng dài nào về sự khiêm nhường và tình yêu thương phục vụ có thể mạnh mẽ bằng hành động Chúa cúi xuống, cởi áo, lấy khăn và rửa chân cho các môn đồ. Sau đó, Ngài mới giải thích: “Vậy, nếu Ta là Chúa và Thầy, mà đã rửa chân cho các ngươi, thì các ngươi cũng nên rửa chân lẫn cho nhau… Các ngươi đã biết những điều đó, thì có phước nếu các ngươi làm theo” (câu 14, 17). Hành động đi trước và làm nền tảng cho lời giảng.
2. Sự Chết Và Sự Sống Lại Của Ngài – Sự Kiện Biểu Tượng Vĩ Đại:
Thập tự giá không chỉ là một sự kiện lịch sử, mà là biểu tượng trung tâm của Cơ Đốc giáo. Sự kiện Chúa Giê-xu bị đóng đinh là sự trình bày hùng hồn nhất, không lời, về tội lỗi ghê tởm của con người và tình yêu vĩ đại của Đức Chúa Trời (Rô-ma 5:8). Hành động Ngài gánh tội lỗi, chịu sự phán xét thay, và chiến thắng sự chết qua sự sống lại, đã truyền đạt một sứ điệp về sự cứu chuộc mà ngàn lời không thể diễn tả hết được.
Sứ đồ Phao-lô khuyên: “Hãy làm mọi việc vì sự vinh hiển Đức Chúa Trời” (1 Cô-rinh-tô 10:31). Đời sống Cơ Đốc nhân cũng phải là một “bài diễn xuất không lời” trung thực, làm chứng cho Christ.
1. Đời Sống Là Một Bức Thơ Sống Động:
Phao-lô viết: “Ấy chính anh em là bức thơ của chúng tôi, viết trong lòng chúng tôi, mọi người đều biết và đọc… tỏ ra rằng anh em là bức thơ của Đấng Christ, sao bởi chúng tôi, viết không bằng mực, nhưng bằng Thánh Linh của Đức Chúa Trời hằng sống, chẳng viết trên bảng đá, nhưng trên bảng thịt, tức là trên lòng anh em” (2 Cô-rinh-tô 3:2-3). Cách chúng ta cư xử, yêu thương, đối đãi với người khác, phản ứng trước nghịch cảnh… tất cả là một “bức thơ không lời” mà thế gian đang đọc về Đấng Christ trong chúng ta.
2. Hành Động Công Bình Và Bác Ái:
Gia-cơ nhấn mạnh đức tin không có việc làm là đức tin chết (Gia-cơ 2:17). Việc chăm sóc người mồ côi, góa bụa (câu 15), giúp đỡ người thiếu thốn là ngôn ngữ không lời của đức tin chân thật. Chúa Giê-xu dạy: “Sự sáng các ngươi hãy soi trước mặt người ta, như vậy họ thấy những việc lành của các ngươi, và tôn vị Cha các ngươi ở trên trời” (Ma-thi-ơ 5:16). “Việc lành” (kalos ergon) ở đây chính là những hành động tốt đẹp, là phần trình diễn không lời cho thấy Cha Thiên Thượng là Đấng Thiện Lành.
3. Sự Thờ Phượng Bằng Cả Thân Thể:
Thờ phượng không chỉ là hát, cầu nguyện bằng lời. Sự cúi đầu, quỳ gối, giơ tay… đều là những ngôn ngữ không lời của lòng tôn kính, sự thần phục và sự phó thác. Rô-ma 12:1 kêu gọi: “Hãy dâng thân thể mình làm của lễ sống và thánh, đẹp lòng Đức Chúa Trời, ấy là sự thờ phượng phải lẽ của anh em.” Việc sử dụng thân thể chúng ta để phục vụ, vâng lời, và làm điều ngay thẳng chính là một hình thức thờ phượng không lời thiêng liêng và thực tế.
4. Tính Chân Thật: Đừng Là “Diễn Viên” (Hypokritēs):
Đây là lời cảnh tỉnh quan trọng. Mọi hành động, cử chỉ bên ngoài phải xuất phát từ tấm lòng chân thành bên trong. Chúa Giê-xu ghét sự giả hình – tức là diễn một vai đạo đức để được người ta khen. Hành động không lời của chúng ta phải là sự tuôn tràn tự nhiên của mối liên hệ sống động với Christ, chứ không phải là một màn kịch được dàn dựng. “Người ôi! mỗi lần chỉ nên một thứ…” (Gia-cơ 1:8).
Kinh Thánh dạy cho chúng ta một nguyên tắc sâu sắc: Chân lý được truyền đạt không chỉ bằng tai (qua lời rao giảng), mà còn bằng mắt (qua gương mẫu sống động). Đức Chúa Trời đã sử dụng “diễn xuất không lời” xuyên suốt lịch sử cứu chuộc để dạy dỗ dân Ngài. Chúa Giê-xu Christ là sự biểu hiện trọn vẹn nhất của nguyên tắc này. Là những người theo Chúa, chúng ta được kêu gọi trở nên những “tiên tri” và “dấu hiệu sống” cho thế hệ mình. Trong một thế giới nghi ngờ những lời nói sáo rỗng, chính đời sống yêu thương, thánh khiết, khiêm nhường và sẵn sàng phục vụ của chúng ta – những “diễn xuất không lời” chân thành nhất – sẽ trở thành tiếng nói thuyết phục nhất về Phúc Âm của Đấng Christ. Ước gì mỗi Cơ Đốc nhân chúng ta không ngừng để cho Đức Thánh Linh viết nên trên cuộc đời mình một câu chuyện đẹp đẽ về ân điển, một bài diễn xuất không lời vinh hiển Chúa.
“Mặc dầu vậy, hỡi anh em yêu dấu, tôi khuyên anh em hãy như kẻ kiều ngụ, kẻ trốn tránh, xa lánh những sự ham mê xác thịt hay đánh giặc với linh hồn. Hãy ăn ở ngay lành trong đời ngoại bang, hầu cho những kẻ gièm chê anh em là người làm ác, vì thấy việc lành anh em, thì ngợi khen Đức Chúa Trời trong ngày Ngài thăm viếng.” (1 Phi-e-rơ 2:11-12)