Albertus Magnus là ai?

Trong hành trình tìm hiểu lịch sử tư tưởng Cơ Đốc, chúng ta không thể không bắt gặp những nhân vật có ảnh hưởng lớn. Tuy nhiên, với tư cách là những tín hữu Tin Lành, chúng ta cần xem xét mọi học thuyết và nhân vật dưới ánh sáng duy nhất của Kinh Thánh—Lời không hề sai lầm của Đức Chúa Trời. Bài viết này sẽ tìm hiểu về Albertus Magnus (Thánh Albert Cả), một nhân vật quan trọng trong lịch sử Giáo hội Công giáo La Mã thời Trung Cổ, qua lăng kính Kinh Thánh và niềm tin căn bản của đạo Tin Lành.

Albertus Magnus (khoảng 1200-1280), còn được gọi là Albert Đại đế hay Albert thành Cologne, là một tu sĩ Dòng Đa Minh, giám mục, nhà triết học và nhà khoa học người Đức. Ông được Giáo hội Công giáo tôn phong là Tiến sĩ Hội Thánh (Doctor Universalis) vì kiến thức uyên bác của mình trên nhiều lĩnh vực. Ông nổi tiếng với việc dung hòa triết học của Aristotle với thần học Cơ Đốc, và là thầy của Thomas Aquinas, một nhà thần học có ảnh hưởng khổng lồ khác.

Công trình của ông trải dài từ sinh học, thiên văn học, khoáng vật học đến siêu hình học và thần học. Trong bối cảnh thời đại, việc ông đề cao lý trí và quan sát tự nhiên như một cách để hiểu về Đấng Tạo Hóa là một bước tiến đáng kể. Tuy nhiên, chúng ta phải đặt câu hỏi then chốt: Những điều này có hài hòa với sự dạy dỗ tinh tuyền của Kinh Thánh không?

Kinh Thánh không ngăn cản việc tìm kiếm tri thức. Trái lại, sách Châm Ngôn kêu gọi chúng ta đạt được sự khôn ngoan và hiểu biết (Châm Ngôn 4:5-7). Tuy nhiên, Kinh Thánh phân biệt rõ ràng giữa hai loại khôn ngoan:

• Sự khôn ngoan đến từ trên: "Sự khôn ngoan từ trên mà ra là trước hết thanh sạch, sau lại hòa thuận, tiết độ, nhu mì, đầy dẫy lòng thương xót và bông trái lành, không có sự hai lòng và giả hình" (Gia-cơ 3:17).
• Sự khôn ngoan của thế gian: "Sự khôn ngoan đời nầy ra thể nào? Há chẳng phải là sự điên dại trước mặt Đức Chúa Trời sao? Vì có chép rằng: Chúa bắt kẻ khôn ngoan trong mưu kế họ" (1 Cô-rinh-tô 3:19).

Albertus Magnus sống trong thời kỳ mà triết học Aristotle (một "sự khôn ngoan của người Gờ-réc" theo cách nói của Phao-lô) đang tràn vào thế giới Cơ Đốc. Nỗ lực của ông là “rửa tội” cho Aristotle, đưa triết học này vào làm nền tảng cho thần học. Phao-lô cảnh báo rõ ràng về điều này: "Hãy giữ chừng, kẻo có kẻ lấy triết học và lời hư không, theo truyền thống của loài người, sơ học của thế gian, mà bắt anh em phục chớ không theo Đấng Christ" (Cô-lô-se 2:8).

Tiếng Hy Lạp cho từ "triết học" ở đây là philosophia (φιλοσοφία), nghĩa đen là "tình yêu đối với sự khôn ngoan." Sự cảnh báo không nhắm vào việc tìm kiếh tri thức nói chung, mà là vào việc để những hệ thống tư tưởng của con người (“theo truyền thống của loài người, sơ học của thế gian”) chiếm vị trí làm thẩm quyền tối cao, thay thế hoặc bổ sung cho Đấng Christ (“không theo Đấng Christ”).

Một trong những nguyên tắc nền tảng của Cải Chánh Tin Lành là “Sola Scriptura” (Chỉ Kinh Thánh). Kinh Thánh là thẩm quyền duy nhất, đầy đủ, rõ ràng và tối cao cho đức tin và sự thực hành của Hội Thánh. Albertus Magnus, giống như nhiều học giả thời Trung Cổ, hoạt động trong một khuôn khổ mà thẩm quyền là sự pha trộn giữa Kinh Thánh, truyền thống giáo hội, các công đồng và triết học.

Kinh Thánh tuyên bố về chính mình:

"Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình, hầu cho người thuộc về Đức Chúa Trời được trọn vẹn và sắm sẵn để làm mọi việc lành" (2 Ti-mô-thê 3:16-17).

Từ "soi dẫn" trong tiếng Hy Lạp là theopneustos (θεόπνευστος), nghĩa là "được Đức Chúa Trời thở ra." Kinh Thánh là Lời được Đức Chúa Trời thở ra, đủ để khiến người của Đức Chúa Trời “được trọn vẹn.” Công trình đồ sộ của Albertus Magnus và những người sau ông, dù có giá trị lịch sử, nhưng trên thực tế đã tạo ra một hệ thống thần học kinh viện phức tạp, đôi khi khiến Lời Đức Chúa Trời đơn giản bị che khuất sau những lý luận triết học và truyền thống của con người. Chính Chúa Giê-xu đã quở trách những người Pha-ri-si vì điều tương tự: "Các ngươi bỏ điều răn của Đức Chúa Trời, mà giữ lời truyền khẩu của loài người!" (Mác 7:8).

Điểm khác biệt căn bản nhất giữa nền thần học Kinh Thánh và các hệ thống triết học-thần học phức tạp khác là vị trí trung tâm của Chúa Giê-xu Christ. Sứ đồ Phao-lô xác định rõ:

"Vì ấy là trong Ngài mà mọi sự được dựng nên, trên trời, dưới đất, vật thấy được, vật không thấy được, hoặc ngôi vua, hoặc quyền cai trị, hoặc chấp chánh, hoặc cầm quyền, đều là bởi Ngài và vì Ngài mà được dựng nên... Vả, trong Ngài có mọi sự đầy đủ" (Cô-lô-se 1:16-17, 19).

Tiếng Hy Lạp cho "đầy đủ" là pleroma (πλήρωμα), ám chỉ sự viên mãn trọn vẹn. Mọi sự khôn ngoan và tri thức thật đều tập trung trong Ngài. "Ấy đó là Đấng mà chúng ta rao giảng, lấy mọi sự khôn ngoan răn bảo mọi người, dạy dỗ mọi người, hầu cho chúng ta lập mọi người trở nên trọn vẹn trong Đấng Christ" (Cô-lô-se 1:28). Mục đích của sự hiểu biết Cơ Đốc không phải là xây dựng một hệ thống tư tưởng trừu tượng, mà là “lập mọi người trở nên trọn vẹn trong Đấng Christ.” Mọi tri thức—kể cả tri thức về thế giới tự nhiên mà Albertus Magnus nghiên cứu—chỉ có ý nghĩa và giá trị thật khi nó dẫn chúng ta đến sự ngợi khen Đấng Tạo Hóa và hiểu biết thêm về sự vinh hiển của Ngài trong Đấng Christ (Rô-ma 1:20).

Từ việc tìm hiểu về Albertus Magnus và so sánh với lẽ thật Kinh Thánh, chúng ta rút ra được những bài học quý giá cho đời sống đức tin hôm nay:

1. Lấy Kinh Thánh Làm Nền Tảng Tối Cao Cho Mọi Nhận Thức: Trong một thế giới tràn ngập các học thuyết, triết lý sống, và cả những "giáo lý" tôn giáo pha trộn, tín hữu phải bám chắc vào nguyên tắc Sola Scriptura. Hãy như người Bê-rê, "ngày ngày tra xem Kinh Thánh, để xem điều giảng có thật chăng" (Công Vụ 17:11). Mọi sách vở, bài giảng, hay lời dạy của bất kỳ ai—dù là học giả lỗi lạc—đều phải được kiểm chứng bởi Lời Chúa.

2. Tìm Kiếm Sự Khôn Ngoan Từ Trên, Không Phải Từ Thế Gian: Chúng ta có thể và nên học hỏi nhiều lĩnh vực, nhưng tâm thế phải là: “Sự kính sợ Đức Giê-hô-va là khởi đầu sự tri thức” (Châm Ngôn 1:7). Sự khôn ngoan thật bắt đầu từ mối tương gương với Đức Chúa Trời, được bày tỏ trọn vẹn trong Chúa Giê-xu Christ, Đấng “trở nên sự khôn ngoan của chúng ta” (1 Cô-rinh-tô 1:30).

3. Giữ Vững Trung Tâm Là Chúa Giê-xu Christ Trong Mọi Sự Hiểu Biết: Đừng để bất kỳ môn học, công việc, hay đam mê tri thức nào chiếm chỗ của Đấng Christ. Mọi sự phải quy về Ngài. Khi nghiên cứu khoa học, lịch sử, hay văn chương, hãy hỏi: “Điều này phản ánh sự sáng tạo, trật tự hay sự sa ngã của thế gian thế nào? Và nó chỉ cho tôi thấy gì về nhu cầu cần một Đấng Cứu Rỗi?”

4. Sống Đơn Giản Trong Đấng Christ: Thần học kinh viện thời Trung Cổ đôi khi trở nên quá phức tạp và xa rời đời sống thường nhật. Phao-lô nhắc nhở chúng ta: "Nhưng tôi sợ rằng như xưa Ê-va bị cám dỗ bởi mưu chước con rắn kia, thì ý tưởng anh em cũng hư đi, mất lòng chơn thật đối với Đấng Christ mà chuyển sang qua chỗ khác" (2 Cô-rinh-tô 11:3). Hãy gìn giữ lòng đơn sơ, chân thật và thực tiễn trong sự vâng phục và tình yêu dành cho Chúa.

Albertus Magnus là một nhân vật lịch sử với trí tuệ phi thường và đóng góp lớn trong việc mở mang tri thức của châu Âu thời Trung Cổ. Tuy nhiên, từ góc nhìn của đạo Tin Lành dựa trên nền tảng Kinh Thánh, cuộc đời và công trình của ông là một lời nhắc nhở mạnh mẽ về hai nguyên tắc then chốt: thẩm quyền tối cao của Kinh Thánh và vị trí trung tâm không thể thay thế của Chúa Giê-xu Christ trong mọi sự hiểu biết.

Lịch sử Hội Thánh có nhiều nhân vật tài năng, nhưng Lời Chúa nhắc chúng ta: "Vậy thì, ai tưởng mình đứng, hãy giữ kẻo ngã" (1 Cô-rinh-tô 10:12). Sự khôn ngoan vĩ đại nhất không phải là hiểu biết mọi sách vở của nhân loại, mà là nhận biết chính mình là tội nhân và tiếp nhận Chúa Giê-xu Christ, “Đấng đã được Đức Chúa Trời làm nên sự khôn ngoan, sự công bình, sự nên thánh, và sự cứu chuộc cho chúng ta” (1 Cô-rinh-tô 1:30).

Ước mong mỗi chúng ta, trong thời đại của tri thức và thông tin này, luôn biết quy mọi sự về Ngài, tìm kiếm sự khôn ngoan thật từ nơi Ngài, và xây dựng đời sống mình trên Lời Hằng Sống của Đức Chúa Trời, hầu cho “ân điển và sự thông biết Ngài được thêm lên” trong chúng ta (2 Phi-e-rơ 3:18).