Ulrich Zwingli
Trong dòng chảy lịch sử Hội Thánh, cuộc Cải Chánh Tin Lành thế kỷ XVI không chỉ là công trình của Martin Luther ở Đức hay John Calvin ở Geneva. Tại vùng đất Thụy Sĩ, một nhà cải cách mạnh mẽ, quyết liệt và có ảnh hưởng sâu sắc đến nền thần học Cải Chánh đã xuất hiện: Ulrich Zwingli. Bài nghiên cứu này sẽ tìm hiểu cuộc đời, tư tưởng thần học, và di sản của ông dưới lăng kính Kinh Thánh, qua đó rút ra những bài học ứng dụng cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.
Ulrich Zwingli sinh ngày 1 tháng 1 năm 1484 tại Wildhaus, Thụy Sĩ, chỉ chưa đầy hai tháng sau khi Martin Luther chào đời. Ông được đào tạo trong truyền thống nhân văn chủ nghĩa, thông thạo tiếng Hy Lạp và Hê-bơ-rơ – một công cụ sau này trở thành nền tảng cho phương pháp giải kinh của ông. Khác với Luther, trải nghiệm tâm linh đảo lộn của Zwingli không bắt nguồn từ sự dày vò về tội lỗi cá nhân, mà từ sự nghiên cứu trực tiếp Lời Chúa.
Năm 1519, khi nhận chức mục sư nhà thờ chính tòa Grossmünster tại Zürich, Zwingli đã có một quyết định mang tính bước ngoặt: ông từ bỏ việc giảng dạy theo lịch phụng vụ truyền thống và bắt đầu giảng giải sách Phúc Âm Ma-thi-ơ, rồi tiếp tục với các sách Tân Ước khác, theo nguyên tắc tua continu (giảng liên tục theo trình tự). Phương pháp này đặt Kinh Thánh làm trung tâm tuyệt đối, một nguyên tắc phản ánh rõ ràng lời của Phao-lô: “Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình”
(2 Ti-mô-thê 3:16).
Chính trong quá trình nghiên cứu Lời Chúa, Zwingli nhận ra sự lệch lạc giữa giáo lý và thực hành của Giáo hội La Mã đương thời so với Kinh Thánh. Sự thức tỉnh của ông là minh chứng cho quyền năng biến đổi của Lời Chúa: “Vì lời của Đức Chúa Trời là lời sống và linh nghiệm, sắc hơn gươm hai lưỡi, thấu vào đến nỗi chia hồn, linh, cốt, tuỷ, xem xét tư tưởng và ý định trong lòng”
(Hê-bơ-rơ 4:12).
Thần học của Zwingli được xây dựng vững chắc trên nền tảng Kinh Thánh, với một số điểm nhấn đặc biệt, đôi khi khác biệt với các nhà cải cách đương thời.
1. Nguyên Tắc Sola Scriptura (Duy Kinh Thánh) Triệt Để: Zwingli có lẽ là người áp dụng nguyên tắc Sola Scriptura một cách triệt để nhất. Ông tin rằng bất cứ điều gì không được Kinh Thánh truyền dạy một cách minh nhiên đều phải bị loại bỏ khỏi đời sống và thờ phượng của Hội Thánh. Điều này dẫn đến việc ông chủ trương dẹp bỏ các hình ảnh, tượng điêu khắc, và cả âm nhạc khí nhạc cụ khỏi nhà thờ, dựa trên cách hiểu của ông về điều răn thứ hai (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:4-5). Mặc dù quan điểm này có phần cực đoan, nó nhấn mạnh mạnh mẽ vào sự tinh tuyền của sự thờ phượng dựa trên Lời Chúa.
2. Quan Điểm Về Tiệc Thánh (Thánh Thể): Đây là điểm khác biệt rõ rệt nhất giữa Zwingli và Luther. Trong khi Luther giữ quan niệm về “sự hiện diện thực thể” của Christ trong bánh và rượu, Zwingli xem Tiệc Thánh chủ yếu là một nghi thức tưởng niệm (memorialism). Ông nhấn mạnh vào từ “là” trong câu “Nầy là thân thể ta” (Ma-thi-ơ 26:26) phải được hiểu theo nghĩa bóng, tượng trưng. Từ Hy Lạp “estin” (εστιν) trong ngữ cảnh này, theo Zwingli, có thể mang nghĩa “biểu thị cho”. Ông tin rằng Christ hiện diện một cách thiêng liêng bởi đức tin của tín hữu, chứ không hiện diện về mặt vật chất trong các phần tử. Tiệc Thánh là dịp để Hội Thánh công bố sự chết của Chúa (1 Cô-rinh-tô 11:26) và kinh nghiệm sự hiệp một trong Ngài.
3. Sự Tiền Định và Chủ Quyền Tuyệt Đối của Đức Chúa Trời:
Zwingli mạnh mẽ đề cao chủ quyền tuyệt đối của Đức Chúa Trời trong sự cứu rỗi, thậm chí còn hơn cả Luther. Ông dạy rằng Đức Chúa Trời, là Đấng toàn tri và toàn năng, là nguyên nhân tối cao của mọi sự, kể cả sự cứu rỗi và sự hư mất. Quan điểm này của ông dựa trên các phân đoạn như Rô-ma 9, đặc biệt câu 21: “Hay là thợ gốm chẳng có quyền trên đất sét, cùng trong một đống mà làm ra hạng bình để dùng việc sang trọng, lại làm ra hạng khác để dùng việc hèn hạ hay sao?”
. Đối với Zwingli, đây là nền tảng cho sự an ninh thuộc linh và sự vinh hiển thuộc về Đức Chúa Trời duy nhất.
4. Mối Liên Hệ Giữa Hội Thánh và Nhà Nước: Tại Zürich, Zwingli xây dựng một mô hình mà Hội Thánh và chính quyền dân sự hợp tác chặt chẽ để thiết lập một xã hội Cơ Đốc. Nhà nước có nhiệm vụ bảo vệ và thúc đẩy sự thờ phượng thuần khiết theo Kinh Thánh. Mô hình này, gọi là Theocracy (thần quyền), tìm cách áp dụng luật pháp Cựu Ước vào xã hội Thụy Sĩ. Mặc dù có những mặt tích cực trong việc cải cách đạo đức xã hội, nó cũng tiềm ẩn nguy cơ làm mờ ranh giới giữa vương quốc thuộc linh và thế quyền.
Cuộc đời và di sản của Ulrich Zwingli không chỉ là một chương sử, mà còn để lại những bài học quý báu cho hành trình đức tin của chúng ta.
1. Sự Tối Cao Không Thương Lượng Của Kinh Thánh:
Gương mẫu lớn nhất của Zwingli là sự tôn trọng tuyệt đối dành cho Lời Chúa. Ông dám đặt mọi truyền thống, giáo lý, và thực hành dưới sự phán xét của Kinh Thánh. Cơ Đốc nhân ngày nay cần noi theo tinh thần này. Chúng ta được kêu gọi như những người Bê-rê, “ngày nào cũng tra xem Kinh Thánh, để xét lời giảng có thật chăng”
(Công vụ 17:11). Mọi kinh nghiệm, cảm xúc, hay lời dạy dỗ đều phải được soi rọi bởi Lẽ Thật bất biến của Đức Chúa Trời.
2. Can Đảm Đứng Vững Trong Lẽ Thật, Dù Phải Trả Giá:
Hành trình cải cách của Zwingli đầy rẫy chống đối, tranh luận, và nguy hiểm. Cuối cùng, ông đã tử trận trong trận chiến giữa các bang theo Tin Lành và Công giáo tại Kappel năm 1531. Sự hy sinh của ông nhắc nhở chúng ta rằng việc bảo vệ lẽ thật của Phúc Âm có thể phải trả giá. Phao-lô khẳng định: “Vả, hết thảy mọi người muốn sống cách nhân đức trong Đức Chúa Jêsus Christ, thì sẽ bị bắt bớ”
(2 Ti-mô-thê 3:12). Can đảm không phải là không sợ hãi, mà là vâng lời Chúa bất chấp sợ hãi.
3. Tầm Quan Trọng Của Sự Thờ Phượng Thuần Khiết:
Mặc dù cách áp dụng của Zwingli có thể khác với chúng ta ngày nay, nguyên tắc nền tảng của ông vẫn đúng: sự thờ phượng phải xuất phát từ Kinh Thánh và hướng về Đức Chúa Trời. Chúa Giê-xu phán: “Đức Chúa Trời là thần, nên ai thờ lạy Ngài thì phải lấy tâm thần và lẽ thật mà thờ lạy”
(Giăng 4:24). Bài học cho chúng ta là phải liên tục kiểm tra đời sống thờ phượng cá nhân và Hội Thánh, đảm bảo rằng trung tâm là Đấng Christ và phương pháp là Lời Chúa, chứ không phải những truyền thống thuần túy của con người hay sự hấp dẫn của văn hóa thế tục.
4. Sự Cần Thiết Của Việc Học Hỏi Nguyên Ngữ và Giải Kinh Cẩn Trọng: Zwingli là một học giả xuất sắc. Việc ông sử dụng thành thạo tiếng Hy Lạp và Hê-bơ-rơ đã cho phép ông tiếp cận Lời Chúa một cách trực tiếp và sâu sắc. Điều này khích lệ mỗi tín hữu, dù không phải là học giả, cũng nên đầu tư nghiên cứu Kinh Thánh cách nghiêm túc, sử dụng các công cụ, sách giải nghĩa đáng tin cậy để hiểu Lời Chúa cách chính xác hơn, tránh sự giải nghĩa cảm tính hoặc thiếu căn cứ.
Ulrich Zwingli, với sự cứng rắn, quyết liệt và lòng trung thành tuyệt đối với Kinh Thánh, đã đóng một vai trò không thể xóa nhòa trong việc định hình diện mạo của Cải Chánh Tin Lành Thụy Sĩ và thần học Cải Chánh nói chung. Dù có những quan điểm gây tranh cãi và những lựa chọn liên quan đến chính trị còn để lại nhiều bài học phải suy ngẫm, lòng nhiệt thành của ông dành cho sự tinh tuyền của Phúc Âm và Hội Thánh là một tấm gương sáng.
Lịch sử Hội Thánh dạy chúng ta rằng Chúa Thánh Linh sử dụng những con người với tính cách và sự nhấn mạnh thần học khác nhau – Luther với ân điển, Calvin với sự vinh hiển của Đức Chúa Trời, và Zwingli với thẩm quyền tối cao của Kinh Thánh – để cùng nhau khôi phục Lẽ Thật của Phúc Âm. Là những người thừa kế di sản Cải Chánh, nhiệm vụ của chúng ta là tiếp tục giữ vững, sống và rao truyền Lẽ Thật đó, luôn lấy Kinh Thánh làm nền tảng bất di dịch, lấy Đấng Christ làm trung tâm duy nhất, và sốt sắng chờ đợi ngày Ngài trở lại.
“Hãy giữ lấy phép tắc đã truyền cho ngươi, ở nơi Đức Chúa Trời và Đức Chúa Jêsus Christ, là Đấng sẽ đoán xét kẻ sống và kẻ chết, trước mặt Ngài và sự hiện ra của Ngài” (2 Ti-mô-thê 4:1).