Vì sao con người yêu bóng tối hơn ánh sáng (Giăng 3:19) có ý nghĩa gì?

Trong cuộc đối thoại đầy mặc khải với Ni-cô-đem, Chúa Giê-xu đã đưa ra một tuyên bố thách thức và làm bối rối tâm trí con người: “Vả, sự đoán xét đó là như vầy: sự sáng đã đến thế gian, mà người ta ưa sự tối tăm hơn sự sáng, vì việc làm của họ là xấu xa.” (Giăng 3:19). Câu Kinh Thánh này không chỉ mô tả một hiện tượng xã hội, mà còn phơi bày chẩn đoán thần học sâu sắc nhất về tình trạng sa ngã của nhân loại. Tại sao, khi được ban cho sự lựa chọn giữa ánh sáng cứu rỗi và bóng tối hủy diệt, con người lại có khuynh hướng chọn lựa điều khiến họ hư mất? Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá ý nghĩa của Giăng 3:19 qua lăng kính của bối cảnh Kinh Thánh, ngôn ngữ gốc, và áp dụng thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc nhân.

Để hiểu trọn vẹn câu 19, chúng ta phải đặt nó trong dòng chảy của Giăng đoạn 3, và rộng hơn là trong chủ đề thần học then chốt của sách Phúc Âm Giăng. Tác giả mở đầu sách bằng sự khẳng định: “Trong Ngài có sự sống, sự sống là sự sáng của loài người. Sự sáng soi trong tối tăm, tối tăm chẳng hề nhận lấy sự sáng.” (Giăng 1:4-5). Ở đây, “Sự sáng” (φῶς – *phōs*) không phải là một khái niệm trừu tượng, mà là chính Ngôi Lời, Đức Chúa Giê-xu Christ (Giăng 1:9, 14). “Sự tối tăm” (σκοτία – *skotia*) đại diện cho thế gian sa ngã, vương quốc của sự nổi loạn, tội lỗi và sự chết, dưới quyền cai trị của “kẻ cầm quyền sự tối tăm” (Lu-ca 22:53; Ê-phê-sô 6:12).

Cuộc gặp gỡ với Ni-cô-đem diễn ra “ban đêm” (Giăng 3:2), một chi tiết mang tính biểu tượng mạnh mẽ. Ni-cô-đem, một thầy thông giáo, đại diện cho tôn giáo và tri thức cao nhất của loài người, vẫn đang bước đi trong bóng tối của sự hiểu biết thuộc linh không đầy đủ. Chúa Giê-xu đã công bố với ông về sự tái sinh bởi Thánh Linh (câu 3-8), về thập tự giá của Con Người (câu 14-15), và về tình yêu vô điều kiện của Đức Chúa Trời (câu 16). Đỉnh điểm của sự mặc khải này là lời tuyên bố: “Vì Đức Chúa Trời yêu thương thế gian, đến nỗi đã ban Con một của Ngài, hầu cho hễ ai tin Con ấy không bị hư mất mà được sự sống đời đời.” (Giăng 3:16). Thế nhưng, ngay sau lời hứa về sự sống, Chúa Giê-xu nói đến sự phán xét (câu 17-18), và dẫn đến lời giải thích cốt lõi trong câu 19: nguyên nhân của sự hư mất không phải do ý muốn phán xét của Đức Chúa Trời, mà do chính sự lựa chọn có ý thức của con người.

Chúng ta hãy mổ xẻ câu Kinh Thánh này qua từng cụm từ quan trọng:

1. “Người ta ưa sự tối tăm hơn sự sáng” (οἱ ἄνθρωποι ἠγάπησαν τὸ σκότος μᾶλλον ἢ τὸ φῶς – *hoi anthrōpoi ēgapēsan to skotos mallon ē to phōs*):

• Động từ “ưa/thích/yêu” (ἠγάπησαν – *ēgapēsan*) ở thì quá khứ aorist, diễn tả một hành động có tính quyết định, một sự lựa chọn dứt khoát. Đây không phải là một cảm xúc nhất thời, mà là một sự gắn bó, tận hiến. Điều nghịch lý là động từ này (agapaō) thường được dùng cho tình yêu thánh khiết, cao cả nhất, nhưng ở đây lại được dùng để mô tả tình yêu của con người dành cho bóng tối. Nó cho thấy sự sa ngã đã làm đảo lộn mọi thang giá trị.
• “Hơn” (μᾶλλον ἢ – *mallon ē*) cho thấy một sự so sánh có ý thức. Khi đứng trước hai lựa chọn, con người đã chủ động quay lưng với ánh sáng và ôm lấy bóng tối.

2. “Vì việc làm của họ là xấu xa” (ὅτι πονηρὰ αὐτῶν ἦν τὰ ἔργα – *hoti ponēra autōn ēn ta erga*):

• Đây là nguyên nhân cốt lõi. Từ “xấu xa” (πονηρὰ – *ponēra*) không chỉ có nghĩa là “không tốt” mà mang ý nghĩa ác độc, hư hỏng về mặt đạo đức, có hại. Nó mô tả bản chất của những việc làm (ἔργα – *erga*) nảy sinh từ một tấm lòng chưa được tái sinh (Sáng 6:5; Ma-thi-ơ 15:19).
• Động từ “là” (ἦν – *ēn*) ở thì quá khứ imperfect, diễn tả một tình trạng liên tục, thường xuyên. Việc làm của họ không chỉ đôi lúc sai trật, mà liên tục mang tính chất xấu xa.

Sự kết nối giữa hai vế rất rõ ràng: Ánh sáng của Đấng Christ (Lời Ngài, bản tính Ngài, sự công bình của Ngài) phơi bày, vạch trần và kết án mọi việc làm xấu xa đó. Như Ha-ba-cúc 1:13 chép: “Mắt Chúa thánh sạch chẳng nhìn sự dữ, chẳng có thể nhìn sự trái ngược được.” Do đó, yêu bóng tối là một chiến lược tồn tại của tội nhân: họ chạy trốn khỏi Đấng phơi bày tội lỗi mình. Sứ đồ Giăng viết thêm: “Nếu chúng ta nói mình được giao thông với Ngài, mà còn đi trong nơi tối tăm, ấy là nói dối và không làm theo lẽ thật.” (1 Giăng 1:6).

1. Bản Chất Tội Lỗi và Sự Mù Quáng Thuộc Linh: Kinh Thánh dạy rằng tội lỗi đã làm hư hoại toàn diện bản tính con người (Rô-ma 3:10-12). Tâm trí bị làm cho tối tăm (Ê-phê-sô 4:18), và chính Sa-tan, “chúa của thế gian nầy”, đã “làm mù lòng những kẻ chẳng tin” (2 Cô-rinh-tô 4:4). Sự mù quáng này khiến con người không nhận ra vẻ đẹp, sự tốt lành và sự cần thiết của Ánh Sáng. Đối với họ, sự tự do trong tội lỗi (vốn là sự nô lệ thực sự – Giăng 8:34) lại hấp dẫn hơn sự tự do trong sự công bình của Đấng Christ.

2. Sự Mặc Khải của Ánh Sáng và Phản Ứng của Lương Tâm: Ánh sáng không chỉ soi sáng, nó còn phán xét. Chúa Giê-xu phán: “Và ai làm điều ác thì ghét sự sáng, không đến cùng sự sáng, e rằng công việc của mình phải bị trách móc chăng.” (Giăng 3:20). Động từ “trách móc” (ἐλεγχθῇ – *elengchthē*) có nghĩa là bị vạch trần, bị bắt lỗi, bị thuyết phục về tội lỗi. Ánh sáng của Đấng Christ khiến con người phải đối diện với sự thật về chính mình – rằng họ là tội nhân thất bại trước mặt Đức Chúa Trời thánh khiết. Thay vì ăn năn và chạy đến sự tha thứ, bản tính sa ngã chọn cách chạy trốn, tìm kiếm bóng tối nơi họ có thể giả vờ rằng mọi thứ đều ổn.

3. Sự Tự Lừa Dối và Tình Yêu Cho Điều Thuộc Về Mình: Con người yêu bóng tối vì trong bóng tối, họ có thể tôn mình lên làm trung tâm, định nghĩa thiện ác theo ý mình. Phao-lô mô tả những người “lấy sự không công bình mà trói buộc lẽ thật” (Rô-ma 1:18). Họ “cố ý không nhìn biết Đức Chúa Trời” (câu 28). Sự lựa chọn bóng tối là sự khẳng định tối hậu cho sự tự trị của con người, một lời tuyên bố rằng: “Tôi muốn sống cuộc đời của tôi, theo cách của tôi, không có sự can thiệp từ bên ngoài.” Họ yêu “bóng tối” vì nó thuộc về họ; còn “ánh sáng” thì thuộc về Đức Chúa Trời, đòi hỏi sự đầu phục.

Sự dạy dỗ này không chỉ dành cho “thế gian”, mà là lời cảnh báo nghiêm túc và là kim chỉ nam cho mỗi Cơ Đốc nhân.

1. Kiểm Tra Lòng Mình: Chúng Ta Có Đang Tránh Né Ánh Sáng Nào Không?
Mỗi chúng ta cần thành thật trước mặt Chúa: Có lĩnh vực nào trong đời sống (tài chính, các mối quan hệ, suy nghĩ thầm kín, thói quen giải trí) mà chúng ta cố ý giữ trong “bóng tối”, không muốn đem ra dưới sự soi xét của Lời Chúa và sự hiện diện của Thánh Linh không? Hãy cầu nguyện như Đa-vít: “Hỡi Đức Chúa Trời, xin hãy dò xét tôi, và biết lòng tôi; hãy thử thách tôi, và biết tư tưởng tôi. Xin xem thử tôi có lối ác nào chăng; Xin hãy dắt tôi vào con đường đời đời.” (Thi thiên 139:23-24).

2. Quyết Tâm Bước Đi Trong Ánh Sáng:
Sứ đồ Giăng viết cho các tín hữu: “Nhưng nếu chúng ta đi trong sự sáng cũng như chính mình Ngài ở trong sự sáng, thì chúng ta giao thông với nhau; và huyết của Đức Chúa Giê-xu, Con Ngài, làm sạch mọi tội chúng ta.” (1 Giăng 1:7). “Bước đi trong sự sáng” là một lựa chọn chủ động, liên tục, bao gồm việc:

• Tương giao thường xuyên với Chúa: Qua sự cầu nguyện, suy gẫm Lời Chúa.
• Sự thành thật trong Hội Thánh: Sẵn sàng chia sẻ gánh nặng, yếu đuối với những anh chị em trưởng thành để được cầu thay và khích lệ (Gia-cơ 5:16).
• Vâng lời ngay lập tức: Khi Lời Chúa phán, chúng ta vâng theo, dù điều đó có thể phơi bày sự yếu đuối hay sai trật của mình.

3. Trở Nên Phản Chiếu Ánh Sáng Của Đấng Christ Cho Thế Gian:
Chúa Giê-xu phán với chúng ta: “Các ngươi là sự sáng của thế gian... Sự sáng các ngươi hãy soi trước mặt người ta như vậy, đặng họ thấy những việc lành của các ngươi, và tôn vinh Cha các ngươi ở trên trời.” (Ma-thi-ơ 5:14-16). Đời sống chúng ta phải trở nên một sự tương phản rõ rệt với bóng tối, không phải bằng thái độ tự tôn, mà bằng sự khiêm nhường, yêu thương, công bình và thánh khiết. Qua đó, chúng ta cho người trong bóng tối thấy được sự tốt đẹp của ánh sáng, và hướng họ về với nguồn sáng thật là Chúa Giê-xu.

Giăng 3:19 là một bức tranh chân thực và ảm đạm về tình trạng của nhân loại. Nhưng chúng ta đừng quên rằng câu này nằm ngay sau câu Kinh Thánh vĩ đại nhất – Giăng 3:16. Sứ điệp của Phúc Âm là: Dù con người yêu bóng tối, Đức Chúa Trời vẫn yêu con người. Dù con người chạy trốn, Ánh Sáng vẫn đến thế gian. Và Ngài đến không phải để lập tức hủy diệt mọi bóng tối, mà để chịu chết, mang lấy án phạt của bóng tối trên thập tự giá, hầu cho bất cứ ai tin nhận Ngài thì “không còn ở trong sự tối tăm nữa” (1 Phi-e-rơ 2:9).

Lời mời gọi cuối cùng không phải là sự lên án, mà là lời kêu gọi: “Hỡi kẻ mệt mỏi và gánh nặng, hãy đến cùng ta, ta sẽ cho các ngươi được yên nghỉ.” (Ma-thi-ơ 11:28). Đối với ai còn đang trốn chạy trong bóng tối, hãy bước ra. Đối với Cơ Đốc nhân, hãy can đảm sống và bước đi trong ánh sáng của Ngài mỗi ngày, vì biết rằng huyết của Chúa Giê-xu vẫn đủ quyền năng để thanh tẩy mọi tội lỗi chúng ta. Ánh sáng đã chiến thắng bóng tối (Giăng 1:5), và trong Ngài, chúng ta cũng là những người chiến thắng.