Đền thờ Solomon / đền thờ đầu tiên là gì?

Trong hành trình lịch sử cứu rỗi của Đức Chúa Trời, có những công trình vật chất mang ý nghĩa thuộc linh sâu sắc, trở thành biểu tượng cho sự hiện diện, ân điển và sự kêu gọi của Ngài. Đền Thờ Solomon, hay còn gọi là Đền Thờ Đầu Tiên, không đơn thuần là một kiệt tác kiến trúc cổ đại, mà là trung tâm của sự thờ phượng, là hình bóng quan trọng về Đấng Mê-si và là bài học vĩ đại về đời sống thuộc linh cho mỗi Cơ Đốc nhân ngày nay.

Ý tưởng về một ngôi nhà cố định cho Đức Giê-hô-va bắt nguồn từ vua Đa-vít. Ông cảm thấy bất an khi mình sống trong cung điện bằng gỗ bá hương (“erez” ארז) trong khi Hòm Giao Ước – biểu tượng sự hiện diện của Chúa – lại ở trong một chiếc lều (Đền Tạm) (2 Sa-mu-ên 7:1-2). Tuy nhiên, Đức Chúa Trời đã phán với Đa-vít qua tiên tri Na-than rằng ông không phải là người sẽ xây nhà cho Ngài, vì ông là “người chinh chiến và đã làm đổ huyết ra nhiều” (1 Sử-ký 28:3). Thay vào đó, Giao Ước Đa-vít được lập lập: từ dòng dõi Đa-vít sẽ ra một Vị Vua đời đời (2 Sa-mu-ên 7:12-16). Công việc xây đền thờ được giao cho Sa-lô-môn, con trai Đa-vít, người tên có nghĩa là “sự bình an” (Shlomo שְׁלֹמֹה), biểu thị cho thời kỳ hòa bình để thực hiện công trình thánh này (1 Sử-ký 22:9-10).

Đa-vít đã chuẩn bị sẵn sàng mọi thứ: vàng, bạc, đồng, gỗ đá, cùng các bản vẽ kiểu mẫu được Đức Chúa Trời cảm thúc (“một cách chép tay của Đức Giê-hô-va” – 1 Sử-ký 28:19). Điều này nhấn mạnh một nguyên tắc thuộc linh: công việc Chúa cần sự chuẩn bị chu đáo, dâng hiến rời rộng và phải làm theo đúng khuôn mẫu Ngài chỉ định.

Việc xây dựng đền thờ được ghi chép tỉ mỉ trong 1 Các Vua 5-8 và 2 Sử-ký 2-7. Đền thờ được khởi công vào năm thứ tư đời vua Sa-lô-môn, khoảng năm 966 TCN, và mất bảy năm để hoàn thành (1 Các Vua 6:38).

1. Vị trí và Vật liệu: Đền thờ được xây trên núi Mo-ri-a, tại sân đạp lúa của A-rau-na người Giê-bu-sít – chính là nơi trước đó Đa-vít đã dựng bàn thờ để cầu nguyện cầu sự dịch hạch ngừng lại (2 Sa-mu-ên 24:18-25; 2 Sử-ký 3:1). Đây cũng được truyền thống tin là nơi Áp-ra-ham dâng Y-sác (Sáng-thế Ký 22:2). Vật liệu chính là đá quý được đẽo sẵn từ nơi khác, vì tại nơi thánh, “chẳng nghe tiếng búa, rìu, hay là khí dụng khác bằng sắt” (1 Các Vua 6:7), biểu trưng cho sự hoàn hảo và thánh khiết cần có trước khi đến với Chúa.

2. Kiến Trúc và Bố Cục: Đền thờ theo kiểu mẫu của Đền Tạm nhưng với kích thước lớn hơn và cố định. Cấu trúc chính gồm:

• Hiên cửa (Ulam): Hành lang phía trước.
• Nơi Thánh (Hêkal): Nơi các thầy tế lễ phục vụ, đặt bàn để bánh trần thiết, mười chân đèn vàng và bàn thờ xông hương.
• Nơi Chí Thánh (Debir): Một khối lập phương hoàn hảo (20 x 20 x 20 cubits), hoàn toàn tối, nơi đặt Hòm Giao Ước với hai chê-ru-bim bằng gỗ ô-liu bọc vàng. Đây là biểu tượng tối thượng cho ngai và sự hiện diện của Đức Chúa Trời (“Shekinah”). Chỉ Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm được vào đây một lần trong năm, vào Ngày Chuộc Tội (Yom Kippur) (Hê-bơ-rơ 9:7).

3. Những Vật Biểu Trưng Quan Trọng:
- Hai cây trụ đồng: Đặt trước hiên cửa, tên Gia-kin (Ngài sẽ thiết lập) và Bô-ô (Trong Ngài có sức mạnh). Chúng không chống đỡ kiến trúc mà là chứng tích về lời hứa và quyền năng của Đức Chúa Trời.
- Biển đồng: Một bể nước lớn đặt trên mười hai con bò đồng, tượng trưng cho sự tẩy sạch (2 Sử-ký 4:6).
- Mười cái đền và mười cái thùng: Dùng cho của lễ thiêu và rửa sạch.

Sự kiện trọng đại nhất là lễ cung hiến đền thờ được mô tả trong 1 Các Vua 8 và 2 Sử-ký 5-7. Hòm Giao Ước được rước vào Nơi Chí Thánh. Khi các thầy tế lễ ra khỏi, thì “mây bèn đầy nhà của Đức Giê-hô-va” đến nỗi họ không thể đứng phục vụ (1 Các Vua 8:10-11). Đám mây (Anan עָנָן) này là biểu hiện hữu hình của sự vinh quang (Kavod כָּבוֹד) của Chúa, xác nhận Ngài đã nhận ngôi nhà này làm nơi danh Ngài ngự.

Lời cầu nguyện cung hiến của Sa-lô-môn là một trong những lời cầu nguyện vĩ đại trong Kinh Thánh. Ông thừa nhận rằng “Đức Chúa Trời há thật ngự trên mặt đất sao?”, vì trời của các từng trời còn chẳng chứa Ngài được (1 Các Vua 8:27). Ông cầu xin Chúa lắng nghe lời cầu nguyện hướng về nơi này, xin tha thứ tội lỗi và phục hồi dân sự khi họ ăn năn. Lời cầu nguyện này nói lên chức năng thật sự của đền thờ: đó là nơi của sự thương xót, sự ăn năn và sự phục hòa, chứ không phải một cái bẫy thỏa mãn sự tự tôn dân tộc.

Đền Thờ Solomon tồn tại gần 400 năm, nhưng cuối cùng đã bị phá hủy hoàn toàn bởi vua Nê-bu-cát-nết-sa của Ba-by-lôn vào năm 586 TCN (2 Các Vua 25:8-9). Nguyên nhân căn bản được các tiên tri như Giê-rê-mi công bố: đó là vì tội lỗi của dân Giu-đa, sự thờ hình tượng, bất công và sự bội nghịch giao ước. Họ đã tin cậy vào chính đền thờ vật chất như một “cái hang trộm cướp” (Giê-rê-mi 7:11) hơn là tin cậy vào Chúa của đền thờ. Sự hủy phá này là lời cảnh cáo nghiêm khắc: không có cấu trúc tôn giáo nào, dù linh thiêng đến đâu, có thể thay thế cho đức tin chân thật và lòng vâng phục.

Toàn bộ Cựu Ước là hình bóng (skia σκιά) và Đấng Christ là thực thể (soma σῶμα) (Cô-lô-se 2:17; Hê-bơ-rơ 10:1). Đền Thờ Solomon là một hình bóng quan trọng:

• Chính Chúa Giê-xu là Đền Thờ thật: Ngài phán: “Hãy phá đền thờ nầy đi, và trong ba ngày ta sẽ dựng lại” (Giăng 2:19). Sứ đồ Giăng giải thích “Ngài nói về đền thờ của thân thể Ngài” (Giăng 2:21). Sự chết và sống lại của Ngài là sự mặc khải tối hậu về nơi ở của Đức Chúa Trời giữa loài người.
• Thân thể của tín đồ là đền thờ Đức Thánh Linh: “Anh em há chẳng biết mình là đền thờ của Đức Chúa Trời, và Thánh Linh Đức Chúa Trời ở trong anh em sao?” (1 Cô-rinh-tô 3:16). Mỗi Cơ Đốc nhân là viên đá sống, được xây dựng trên nền tảng là Chúa Giê-xu Christ (1 Phi-e-rơ 2:5).
• Hội Thánh là đền thờ thuộc linh: Tất cả tín đồ hợp lại thành “một nhà thiêng liêng”, “một đền thờ thánh trong Chúa” (Ê-phê-sô 2:21-22).

Chức năng của đền thờ – là nơi hiệp thông, tế lễ và cầu nguyện – đã được ứng nghiệm trọn vẹn trong Chúa Giê-xu. Ngài là Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm vĩnh viễn, chính huyết Ngài (haima αἷμα) đã vào Nơi Chí Thánh trên trời để chuộc tội chúng ta một lần đủ cả (Hê-bơ-rơ 9:11-12, 24-26).

Lịch sử đền thờ Solomon không phải chỉ là chuyện xưa, mà mang đến những bài học sống động cho đời sống đức tin chúng ta hôm nay:

1. Sự Thánh Khiết Cá Nhân: Nếu thân thể chúng ta là đền thờ của Đức Thánh Linh, chúng ta phải gìn giữ sự thánh khiết của nó khỏi mọi sự ô uế của xác thịt và tinh thần (1 Cô-rinh-tô 6:19-20). Điều này bao gồm việc quản lý tư tưởng, lời nói, hành động và cả những gì chúng ta tiếp nhận qua mắt, tai.

2. Sự Thờ Phượng trong Tâm Thần và Lẽ Thật: Chúa Giê-xu dạy rằng giờ thờ phượng thật không còn bị giới hạn tại Giê-ru-sa-lem hay Sa-ma-ri nữa (Giăng 4:21-24). Chúng ta thờ phượng Chúa mọi nơi, với tấm lòng chân thật và được Thánh Linh dẫn dắt. Mỗi lời cầu nguyện, mỗi bài hát ngợi khen, mỗi hành động vâng lời đều là của lễ thiêng liêng dâng lên Chúa.

3. Đời Sống Cộng Đồng – Xây Dựng Nhau Lên: Chúng ta là những “viên đá sống” được ghép vào với nhau. Điều này đòi hỏi sự kiên nhẫn, yêu thương, khiêm nhường và cùng nhau vác gánh nặng cho nhau (Ga-la-ti 6:2). Hội Thánh vững mạnh khi mỗi thành phần được chăm sóc và gắn kết trong tình yêu thương.

4. Đừng Tin Cậy Vào Hình Thức Tôn Giáo: Bài học từ sự sụp đổ của đền thờ cảnh tỉnh chúng ta đừng đặt niềm tin vào các nghi lễ, truyền thống hay chính các cơ đốc viện thay vì tin cậy vào chính Chúa. Mối quan hệ cá nhân với Đấng Christ mới là cốt lõi.

5. Mong Đợi Đền Thờ Trên Trời: Sứ đồ Giăng được cho thấy một khải tượng tuyệt vời: “Ta không thấy đền thờ ở trong thành; vì Chúa là Đức Chúa Trời Toàn năng và Chiên Con là đền thờ của thành” (Khải-huyền 21:22). Niềm hy vọng sau cùng của chúng ta là được ở trong sự hiện diện trực tiếp của Đức Chúa Trời và Chiên Con, nơi không cần mặt trời hay đền thờ, vì chính Chúa là ánh sáng và là trung tâm của mọi sự.

Đền Thờ Solomon là một chương huy hoàng trong lịch sử cứu rỗi, thể hiện lòng khao khát của Đức Chúa Trời được ở cùng dân Ngài. Từ những viên đá được đẽo sẵn trong im lặng, đến vinh quang đầy nhà, rồi đến đống đổ nát tang thương, tất cả đều dẫn chúng ta đến với Chúa Giê-xu Christ – Đền Thờ thật, Thầy Tế Lễ Thượng Phẳng và của lễ trọn vẹn. Ngày nay, chúng ta được vinh dự trở nên đền thờ sống động của Đức Chúa Trời. Ước mong mỗi chúng ta sống xứng đáng với đặc ân đó, gìn giữ sự thánh khiết, sốt sắng thờ phượng, và cùng nhau xây dựng Hội Thánh – đền thờ thuộc linh – ngày càng vững mạnh cho đến ngày được vào cõi đời đời, nơi chúng ta sẽ thấy Chúa mặt đối mặt.

“Ấy vậy, anh em chẳng phải là người ngoại, cũng chẳng phải là kẻ ở trọ nữa, nhưng là người đồng quốc với các thánh đồ và là người nhà của Đức Chúa Trời. Anh em đã được dựng lên trên nền của các sứ đồ và các đấng tiên tri, chính Đức Chúa Jêsus Christ là đá góc nhà, cả cái nhà đã dựng lên trên đá đó, sắp đặt cách hẳn hoi, để làm nên một đền thờ thánh trong Chúa. Ấy, anh em cũng nhờ Ngài mà được dự phần vào nhà đó, đặng trở nên nhà ở của Đức Chúa Trời trong Thánh Linh.” (Ê-phê-sô 2:19-22)