Pariah là gì?

Từ "Pariah" (phát âm: /pəˈraɪə/) có nguồn gốc từ tiếng Tamil (Nam Ấn Độ) "paraiyar", ban đầu chỉ một tầng lớp xã hội thấp kém. Trong ngôn ngữ hiện đại, nó mang ý nghĩa là một người bị xã hội ruồng bỏ, khai trừ, khinh miệt, hoặc bị đối xử như kẻ ô uế, đáng tránh xa. Người pariah thường bị tước đoạt các quyền cơ bản, bị cô lập về mặt xã hội và bị xem như một mối đe dọa hay điềm gở cho cộng đồng.

Khi nghiên cứu dưới lăng kính Kinh Thánh, khái niệm "pariah" mở ra một chủ đề sâu sắc về thân phận tội lỗi của con người, sự kỳ thị, và trên hết là kế hoạch cứu chuộc và phục hồi đầy ân điển của Đức Chúa Trời. Bài viết này sẽ đi sâu khảo cứu các hình ảnh "pariah" trong Kinh Thánh, từ Cựu Ước đến Tân Ước, và cho thấy cách Chúa Giê-xu Christ đã đảo ngược hoàn toàn định nghĩa này, biến những kẻ bị ruồng bỏ thành con cái của Đức Chúa Trời.

Cựu Ước thiết lập những khái niệm rõ ràng về sự thánh khiết và ô uế, từ đó vô tình hoặc hữu ý tạo nên những nhóm người bị tách biệt, có thể xem là "pariah" trong xã hội Ít-ra-ên.

1. Người Mắc Bệnh Phong (Bệnh Tồi Phong): Đây là hình ảnh rõ ràng nhất. Luật pháp quy định rất nghiêm ngặt: "Người mắc bệnh phong phải mặc quần áo rách, xõa tóc, che râu và kêu lên rằng: Ô uế! Ô uế!... Họ phải ở riêng ngoài trại quân" (Lê-vi Ký 13:45-46, KTHĐ 1925). Họ bị tách hoàn toàn khỏi cộng đồng, gia đình và đền thờ – nơi thờ phượng Đức Chúa Trời. Sự ô uế này không chỉ là thể xác mà còn mang ý nghĩa tâm linh, biến họ thành những "pariah" đúng nghĩa.

2. Người Ngoại Bang (Dân Ngoại) và Người Thu Thuế: Trong khi Đức Chúa Trời luôn có kế hoạch cho muôn dân, bối cảnh lịch sử cho thấy người Do Thái thường xem dân ngoại là ô uế về mặt nghi lễ. Sự tiếp xúc với họ có thể bị xem là làm ô nhiễm. Người thu thuế, thường là người Do Thái làm việc cho đế quốc La Mã thống trị, bị khinh ghét gấp đôi: vừa là kẻ phản bội dân tộc, vừa tham lam trục lợi. Họ bị xếp chung với "phường tội lỗi" (Ma-thi-ơ 9:10-11).

3. Người Phụ Nữ Có Sự Ra Huyết hoặc Mắc Bệnh: Câu chuyện người đàn bà mắc bệnh 12 năm trong Mác 5:25-34 phản ánh rõ thân phận "pariah" của bà. Theo Lê-vi Ký 15:25-27, bà bị xem là ô uế, mọi người và vật bà chạm đến cũng trở nên ô uế. Trong 12 năm, bà hoàn toàn bị cô lập về mặt xã hội và tôn giáo, sống trong tuyệt vọng.

4. Kẻ Tội Lỗi Công Khai: Xã hội tôn giáo thời đó dễ dàng gán nhãn và loại trừ những người phạm tội công khai, đặc biệt là tội tà dâm (xem Giăng 8:3-11). Họ bị phỉ nhổ và có nguy cơ bị ném đá, hoàn toàn bị đẩy ra bên lề.

Chức vụ của Chúa Giê-xu là một cuộc cách mạng triệt để đối với khái niệm "pariah". Ngài không chỉ đến với họ mà còn đụng chạm, chữa lành, ăn uống, và đem họ vào vương quốc của Đức Chúa Trời.

1. Sự Đụng Chạm Đảo Ngược Tình Thế: Trong Ma-thi-ơ 8:1-3, Chúa Giê-xu "giơ tay rờ" người bị phong để chữa lành. Theo luật pháp, hành động này khiến Ngài trở nên ô uế. Nhưng quyền năng và ân điển của Ngài đảo ngược dòng chảy: sự thánh khiết từ Ngài chảy sang, tẩy sạch sự ô uế (từ gốc Hy Lạp "katharizō" - làm sạch, tẩy uế). Ngài là nguồn của sự thánh khiết, không bị ô nhiễm bởi sự ô uế của con người.

2. Bữa Ăn Với Người Bị Khai Trừ: Việc Chúa Giê-xu kêu gọi Lê-vi (Ma-thi-ơ) làm môn đồ và "ngồi ăn tại nhà người" với nhiều người thu thuế, phường tội lỗi (Ma-thi-ơ 9:9-13) là một hành động gây sốc. Trong văn hóa Trung Đông, việc dùng bữa chung là dấu hiệu của sự chấp nhận và hiệp thông. Chúa Giê-xu tuyên bố: "Ta đến không phải để kêu gọi người công bình, mà kêu gọi kẻ có tội" (câu 13). Ngài đến để tìm kiếm và cứu những "pariah" thuộc linh.

3. Phẩm Giá Được Phục Hồi: Câu chuyện người đàn bà Samari (Giăng 4) là một điển hình tuyệt vời. Bà là một "pariah" nhiều tầng lớp: (1) Là phụ nữ trong xã hội trọng nam; (2) Là người Sa-ma-ri bị người Do Thái khinh thường và kỳ thị (câu 9); (3) Có đời sống tình dục phức tạp, bị chính cộng đồng mình xa lánh (đi lấy nước giữa trưa nắng để tránh gặp ai - câu 6-7, 18). Chúa Giê-xu không chỉ nói chuyện công khai với bà, mà còn mặc khải chính Ngài là Đấng Mê-si-a cho bà đầu tiên. Ngài phục hồi phẩm giá và mục đích cho bà, biến bà thành một nhà truyền giáo cho cả thành (câu 28-30, 39).

Sứ đồ Phao-lô mở rộng chủ đề này trong thần học về sự cứu rỗi. Ông mô tả thân phận thực sự của con người ngoài Christ: "Còn anh em đương thuở ấy... không có Đấng Christ, bị ngoại bang trong nước Y-sơ-ra-ên, chẳng dự vào giao ước của lời hứa... trong đời không có Đức Chúa Trời, không có sự trông cậy" (Ê-phê-sô 2:12). Đây là tình trạng "pariah" thuộc linh triệt để: bị tách khỏi Đức Chúa Trời, nguồn sự sống.

Nhưng nhờ huyết của Đấng Christ, Ngài đã phá đổ bức tường ngăn cách: "Vì, ấy chính Ngài là sự hòa hiệp của chúng ta... để hiệp cả hai lại làm một... và bởi thập tự giá Ngài đã làm cho sự thù nghịch tiêu diệt" (Ê-phê-sô 2:14-16). Trong Đấng Christ, mọi hàng rào chủng tộc, xã hội, giới tính đều bị xóa bỏ (Ga-la-ti 3:28).

Đỉnh điểm của sự biến đổi này được tóm tắt trong Rô-ma 8:15-16: "Vì anh em không nhận lấy thần trí của tôi mọi trở lại... nhưng đã nhận lấy Thánh Linh của sự làm con nuôi, và nhờ đó chúng ta kêu lên rằng: A-ba! Cha! Chính Đức Thánh Linh làm chứng cho lòng chúng ta rằng chúng ta là con cái Đức Chúa Trời." Từ thân phận "pariah" (kẻ ô uế, bị xa lánh), chúng ta được nhận làm con cái (Hy Lạp: "huioi") của Đức Chúa Trời Toàn Năng, với đầy đủ quyền thừa kế và sự thân mật.

Lẽ thật này không chỉ dừng ở giáo lý, mà phải biến đổi cách chúng ta sống và nhìn nhận người khác.

1. Nhận Biết và Từ Bỏ Tâm Lý "Pharisêu" Trong Chính Mình: Chúng ta dễ rơi vào thói quen xét đoán, dán nhãn và tránh xa những người mà chúng ta cho là "tội lỗi hơn" hoặc "khác biệt" (người nghiện ngập, người đồng tính, người có quá khứ phức tạp, người khác chính trị hay tôn giáo). Hãy xin Chúa Thánh Linh cho chúng ta cái nhìn của Đấng Christ: thấy họ là những linh hồn bị hư mất cần được cứu, không phải là "pariah" cần bị ruồng bỏ.

2. Trở Thành Cộng Đồng Phục Hồi và Hòa Nhập: Hội Thánh phải là nơi không có "pariah". "Hãy yêu mến khách lạ" (Hê-bơ-rơ 13:2). Điều này bao gồm việc chủ động tìm kiếm, chào đón, lắng nghe và đồng hành với những người đang bị tổn thương, cô đơn, hoặc bị xã hội ruồng bỏ. Chúng ta được kêu gọi mang gánh nặng cho nhau (Ga-la-ti 6:2).

3. Sống Với Căn Tính Mới: Từ Pariah Đến Sứ Giả: Mỗi chúng ta đều từng là "pariah" thuộc linh. Việc nhớ đến điều này nuôi dưỡng lòng biết ơn và sự khiêm nhường. Đồng thời, chúng ta được kêu gọi trở nên những sứ giả của sự hòa giải (2 Cô-rinh-tô 5:18-20). Giống như người đàn bà Sa-ma-ri, chính kinh nghiệm được Chúa biến đổi từ một "pariah" trở thành chứng nhân đầy quyền năng.

4. Đối Diện Với Sự Kỳ Thị và Ruồng Bỏ Khi Theo Chúa: Chúa Giê-xu cảnh báo môn đồ sẽ bị thế gian ghét vì cớ Ngài (Giăng 15:18-19). Khi trung tín với lẽ thật Phúc Âm, đôi khi chúng ta có thể trở thành "pariah" trong mắt thế gian hoặc ngay cả trong gia đình. Lúc đó, hãy nhớ rằng Chúa chúng ta đã từng là "Đấng bị người ta khinh dể, mọi người đều ngoảnh mặt chê bai" (Ê-sai 53:3). Chúng ta được vinh dự chia sẻ sự chịu khổ của Ngài.

Khái niệm "pariah" cuối cùng dẫn chúng ta đến trọng tâm của Phúc Âm. Con người, vì tội lỗi, đã tự biến mình thành "pariah" trước mặt Đức Chúa Trời thánh khiết. Nhưng Đức Chúa Trời, trong tình yêu vô hạn, đã sai Con Một Ngài, Chúa Giê-xu Christ, trở nên "pariah" thay cho chúng ta. Trên thập tự giá, Ngài bị Đức Chúa Trời lìa bỏ (Ma-thi-ơ 27:46), bị con người khinh dể, để ai tin nhận Ngài thì không còn là pariah nữa, nhưng được trở nên công bình và được nhận làm con cái trong nhà Đức Chúa Trời.

Hội Thánh là cộng đồng của những cựu "pariah" được biến đổi bởi ân điển. Vì vậy, chúng ta không bao giờ được khép kín, kiêu ngạo hay loại trừ. Thay vào đó, hãy mở rộng vòng tay, bước ra những vùng đất "ô uế" của xã hội, và công bố Tin Lành đầy quyền năng rằng: Trong Đấng Christ, không còn pariah, chỉ còn những người con được yêu thương và những thân thể đang chờ được chữa lành.

"Hãy đến cùng ta, hỡi những kẻ mệt mỏi và gánh nặng, ta sẽ cho các ngươi được yên nghỉ." (Ma-thi-ơ 11:28) - Đây là lời mời của Đấng Christ dành cho mọi "pariah" của thế gian.