Đức Chúa Trời sẽ hủy diệt sự khôn ngoan của người khôn ngoan có ý nghĩa gì (1 Cô-rinh-tô 1:19)?

Lời tuyên bố đanh thép của Sứ đồ Phao-lô trong 1 Cô-rinh-tô 1:19 – “Vì có chép rằng: Ta sẽ hủy diệt sự khôn ngoan của người khôn ngoan, Tiêu trừ sự thông sáng của người thông sáng.” – không chỉ là một trích dẫn từ Cựu Ước, mà còn là chìa khóa mở ra một cuộc cách mạng tri thức thuộc linh. Trong bối cảnh một Hội thánh đang bị phân hóa bởi tinh thần phe phái và sự tôn sùng khôn ngoan triết học Hy Lạp, Phao-lô đặt một dấu hỏi lớn lên mọi hệ giá trị của thế gian. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ mổ xẻ ý nghĩa thần học, bối cảnh lịch sử, và những áp dụng thiết thực cho đời sống tin kính ngày nay.

Thành phố Cô-rinh-tô là một trung tâm thương mại và văn hóa, nơi các trường phái triết học (như Khắc Kỷ, Epicurean) và nghệ thuật hùng biện nở rộ. Một bộ phận tín hữu ở đây, dưới ảnh hưởng của văn hóa bản địa, đã mang tinh thần thế gian vào Hội thánh: họ tôn sùng các nhà lãnh đạo (Phao-lô, A-bô-lô, Sê-pha…), tranh cãi ai khôn ngoan hơn (1 Cô-rinh-tô 1:12; 3:4), và có lẽ xem thường sứ điệp đơn sơ về thập tự giá.

Phao-lô nhận diện rõ ràng hai loại “khôn ngoan” đang đối chọi:

- Khôn ngoan của thế gian (σοφία τοῦ κόσμου - *sophia tou kosmou*): Là hệ thống lý luận, triết lý, và giá trị do con người xây dựng, tìm cách giải thích và kiểm soát thế giới mà không cần đến Đức Chúa Trời. Nó tôn vinh tài hùng biện (lời nói khéo léo - 1:17), sự thông sáng (sự hiểu biết sắc bén), và quyền lực của lý trí.

- Khôn ngoan của Đức Chúa Trời (σοφία θεοῦ - *sophia theou*): Là kế hoạch cứu rỗi đời đời, được bày tỏ cách nghịch lý và “điên dại” qua Đấng Christ chịu đóng đinh. Đây là sự khôn ngoan thuộc về thiên thượng, vượt trên mọi sự tra xét của lý trí tự nhiên.

Sự xung đột giữa hai nền khôn ngoan này là trọng tâm của vấn đề. Thế gian tìm kiếm dấu lạ và khôn ngoan (1:22), còn Phao-lô rao giảng “Đấng Christ chịu đóng đinh”, một sự vấp phạm và điên dại trong mắt họ (1:23).

Câu Kinh Thánh này là một trích dẫn trực tiếp từ Ê-sai 29:14 trong bản Bảy Mươi (Bản dịch tiếng Hy Lạp của Cựu Ước). Việc Phao-lô sử dụng Cựu Ước là có chủ ý, cho thấy đây không phải là một nguyên tắc mới, mà là một mẫu mực hành động nhất quán của Đức Chúa Trời trong lịch sử.

Bối cảnh Ê-sai 29:14: Đức Chúa Trời phán xét Giu-đa và Giê-ru-sa-lem vì sự giả hình của họ. Dân sự thờ phượng Ngài bằng môi miệng, nhưng lòng họ cách xa (Ê-sai 29:13). Họ dựa vào những kế hoạch chính trị khôn ngoan của mình (cầu viện Ai Cập) hơn là tin cậy Đức Giê-hô-va. Lời phán xét của Chúa là: “Ta sẽ lấy lạ lùng đối với dân nầy, làm sự lạ lùng lớn lao và kỳ dị; sự khôn ngoan của người khôn ngoan nó sẽ mất, sự thông sáng của người thông sáng nó sẽ ẩn mất.” Đức Chúa Trời sẽ làm một việc lạ lùng (kỳ diệu), đến nỗi mọi sự khôn ngoan của con người đều trở nên vô ích và bị vạch trần là ngu dại.

Phân tích từ ngữ:

- “Hủy diệt” (ἀπολῶ - *apolō*): Trong tiếng Hy Lạp, từ này mang nghĩa mạnh mẽ: tiêu diệt, làm cho hư mất, hủy hoại hoàn toàn. Đây không phải là sự sửa chữa hay điều chỉnh, mà là một sự phán xét triệt để.

- “Khôn ngoan” (σοφία - *sophia*) & “Thông sáng” (σύνεσις - *synesis*): “Khôn ngoan” (tương đương “chokmah” trong tiếng Hê-bơ-rơ) chỉ sự khôn ngoan rộng lớn, nguyên tắc sống, triết lý. “Thông sáng” (“binah” trong Hê-bơ-rơ) chỉ sự hiểu biết sắc bén, năng lực phân tích, suy luận. Phao-lô dùng cả hai để bao quát toàn bộ năng lực nhận thức tinh vi nhất của con người.

- “Người khôn ngoan” (σοφός - *sophos*) & “Người thông sáng” (συνετός - *synetos*): Chỉ những người được thế gian tôn trọng, vinh danh vì trí tuệ của họ – các triết gia, nhà hùng biện, học giả, nhà lãnh đạo tư tưởng.

Như vậy, ý nghĩa cốt lõi là: Đức Chúa Trời, bằng hành động quyền năng và nghịch lý của Ngài (mà đỉnh cao là thập tự giá), sẽ phơi bày sự vô dụng, trống rỗng và thất bại tận gốc rễ của mọi hệ thống khôn ngoan do con người kiêu ngạo xây dựng.

Phao-lô triển khai nguyên tắc “hủy diệt khôn ngoan” qua một loạt những tương phản đầy mâu thuẫn:

1. Sự Điên Dại của Đức Chúa Trời và Sự Khôn Ngoan của Loài Người (1:18-25):
Lời rao giảng về thập tự giá là “sự điên dại” (μωρία - *mōria*) đối với người hư mất, nhưng lại là “quyền phép của Đức Chúa Trời” đối với người được cứu (1:18). Đức Chúa Trời đã dùng “sự điên dại của sự giảng đạo” để cứu những kẻ tin (1:21). Ngài không hủy diệt bằng hỏa diệm sơn, mà bằng một công cụ tối cao: “Đấng Christ, là quyền phép của Đức Chúa Trời và sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời” (1:24). Chính Đấng Christ bị đóng đinh là hiện thân cho sự khôn ngoan tối thượng, đồng thời là bản án dành cho mọi khôn ngoan thế tục.

2. Sự Lựa Chọn Nghịch Lý Của Đức Chúa Trời (1:26-31):
Để minh họa thêm, Phao-lô chỉ vào chính hội chúng Cô-rinh-tô: “Hãy xem chính sự kêu gọi của anh em, thì thấy trong vòng anh em không có nhiều người khôn ngoan theo xác thịt, không nhiều người quyền thế, không nhiều người sang trọng.” (1:26). Đức Chúa Trời cố tình chọn những kẻ yếu đuối, hèn mọn, không ra gì… để “hủy diệt những vật có quyền thế” (1:27-28). Mục đích tối hậu là “hầu cho không có một xác thịt nào khoe mình trước mặt Đức Chúa Trời” (1:29). Sự hủy diệt khôn ngoan nhằm phá đổ mọi nền tảng cho sự tự tôn của con người.

3. Sự Khôn Ngoan Được Bày Tỏ Bởi Thánh Linh (2:6-16):
Sau khi phá đổ, Phao-lô xây dựng. Ông giới thiệu một thứ khôn ngoan khác – “sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời trong sự mầu nhiệm” (2:7). Thứ khôn ngoan này không thuộc về thế gian, không bị các quan trưởng thế gian biết đến, và chỉ được Thánh Linh của Đức Chúa Trời bày tỏ cho những người thuộc linh (2:10-14). Người thuộc linh có “tri thức của Đức Chúa Trời” nhờ Đấng Christ (2:16). Đây là sự phục hồi kỳ diệu: Đức Chúa Trời hủy diệt để xây dựng lại; Ngài cất đi khôn ngoan giả để ban cho khôn ngoan thật.

Nguyên tắc thần học này không chỉ là lý thuyết, mà phải biến đổi cách chúng ta suy nghĩ, sống và hầu việc Chúa.

1. Kiểm Tra Nền Tảng Đức Tin Cá Nhân:
Chúng ta có đang dựa vào sự khôn ngoan nào? Có phải là những lý luận triết học phức tạp, những phương pháp tâm lý tự cải thiện, hay thành công vật chất được xem như dấu chỉ phước hạnh? Đức tin của chúng ta có đang đặt trọn vẹn vào “Đấng Christ chịu đóng đinh” – một sứ điệp đơn sơ về ân điển và sự tha tội – hay đã bị pha trộn với những “khôn ngoan” hấp dẫn của thế gian? (Cô-lô-se 2:8).

2. Phục Vụ và Hầu Việc Chúa Với Tinh Thần Khiêm Nhường:
Hội Thánh ngày nay vẫn có nguy cơ tôn sùng tài năng tự nhiên: nhà hùng biện tài ba, lãnh đạo có bằng cấp ấn tượng, chương trình thu hút đám đông. Phao-lô nhắc chúng ta: “Ấy vậy, ai khoe mình, hãy khoe mình trong Chúa.” (1:31, trích từ Giê-rê-mi 9:23-24). Mục đích của mọi sự phục vụ là để Chúa được vinh hiển, chứ không phải để phô trương sự khôn ngoan hay năng lực của con người (1 Cô-rinh-tô 2:1-5).

3. Đối Diện Với Những Vấn Đề và Thử Thách:
Khi gặp khủng hoảng, bệnh tật, hay nan đề, xu hướng tự nhiên là vận dụng mọi “sự khôn ngoan” của mình để tìm lối thoát. Nguyên tắc từ 1 Cô-rinh-tô 1 dạy chúng ta bước đầu tiên là nhận biết sự giới hạn của sự khôn ngoan loài người và tìm cầu sự khôn ngoan từ trên cao (Gia-cơ 1:5; 3:17). Sự khôn ngoan thật dẫn chúng ta đến chỗ phó thác, cầu nguyện và tìm kiếm ý muốn Chúa trong Lời Ngài, ngay cả khi đường lối Ngài có vẻ nghịch lý.

4. Truyền Giáo và Giải Đáp Cho Thế Hệ Mới:
Trong một thế giới đầy những chủ nghĩa (tự do, hậu hiện đại, khoa học vô thần…), chúng ta có thể bị cám dỗ “triết học hóa” Phúc Âm cho nó nghe có vẻ “khôn ngoan” hơn. Phao-lô nhắc nhở: sức mạnh cứu rỗi nằm trong chính sứ điệp về thập tự giá, chứ không nằm trong sự khéo léo trình bày của chúng ta. Hãy trình bày Phúc Âm cách trung thực, đơn sơ và rõ ràng, tin cậy rằng chính Thánh Linh sẽ dùng Lời đó để phá đổ những thành lũy kiêu ngạo trong lòng người (2 Cô-rinh-tô 10:4-5).

Lời tuyên bố “Ta sẽ hủy diệt sự khôn ngoan của người khôn ngoan” không phải là tiếng nói của một vị thần độc đoán muốn con người ngu dốt. Trái lại, đó là lời yêu thương của một người Cha. Ngài biết rằng thứ “khôn ngoan” kiêu ngạo, tự lực ấy chính là bức tường ngăn cách con người với Ngài, dẫn họ đến hư mất. Vì vậy, trong ân điển, Ngài phải phá đổ nó.

Nhưng công việc phá đổ của Đức Chúa Trời luôn mang tính kiến tạo. Ngài hủy diệt khôn ngoan giả để ban cho khôn ngoan thật. Ngài hạ kẻ kiêu ngạo xuống để nâng người khiêm nhường lên. Ngài dùng thập tự giá – biểu tượng của sự yếu đuối và thất bại – để trở nên nguồn cứu rỗi và khôn ngoan tối cao cho bất cứ ai tin. Cuối cùng, mục đích của mọi sự là “hầu cho chúng ta được ở trong Đức Chúa Jesus Christ, là Đấng đã trở nên sự khôn ngoan, sự công bình, sự nên thánh, và sự cứu chuộc cho chúng ta” (1 Cô-rinh-tô 1:30).

Ước mong mỗi chúng ta, khi đối diện với mọi thử thách và lựa chọn trong đời, luôn tìm kiếm và nương dựa vào sự khôn ngoan từ trên, thứ khôn ngoan đã được bày tỏ một lần đủ cả nơi thập tự giá của Con Đức Chúa Trời, để trong Ngài, chúng ta thực sự được sống và khoe mình trong Chúa mà thôi.