Ai là con cháu của Ích-ma-ên?

Trong dòng chảy lịch sử cứu chuộc của Đức Chúa Trời, gia tộc của Áp-ra-ham giữ một vị trí trung tâm. Trong khi dòng dõi của Y-sác, qua Gia-cốp, trở thành dân Y-sơ-ra-ên, là tuyển dân của giao ước, thì dòng dõi của Ích-ma-ên, con trai đầu của Áp-ra-ham, cũng nhận được một lời hứa đặc biệt từ Đức Giê-hô-va. Việc tìm hiểu về con cháu của Ích-ma-ên không chỉ giúp chúng ta hiểu biết lịch sử Kinh Thánh, mà còn thấy được sự thành tín, ân điển và chủ quyền của Đức Chúa Trời trong việc thực hiện những lời hứa của Ngài, ngay cả đối với những dòng dõi không thuộc về dòng cứu chuộc trực tiếp.

Theo Sáng Thế Ký chương 16, Ích-ma-ên là con trai của Áp-ra-ham và A-ga, người đòi của Sa-ra. Sự ra đời của ông là kết quả của sự thiếu kiên nhẫn và sự can thiệp của loài người vào lời hứa về một dòng dõi của Đức Chúa Trời. Tên **Ích-ma-ên** (יִשְׁמָעֵאל - *Yishma'el*) có nghĩa là "Đức Chúa Trời nghe thấy", xuất phát từ lời của thiên sứ phán với A-ga trong đồng vắng: "Ngươi sẽ sanh một trai, đặt tên là Ích-ma-ên, vì Đức Giê-hô-va có nghe thấu sự sầu khổ của ngươi" (Sáng Thế Ký 16:11). Ngay từ tên gọi, Đức Chúa Trời đã bày tỏ lòng thương xót của Ngài đối với cả A-ga và đứa con chưa sinh.

Dù ra đời trong hoàn cảnh phức tạp, Ích-ma-ên vẫn được Đức Chúa Trời ban phước và có một giao ước đặc biệt. Trong Sáng Thế Ký 17:20, Đức Chúa Trời phán với Áp-ra-ham về Ích-ma-ên: "Còn về Ích-ma-ên, ta cũng nhậm lời ngươi: Nầy, ta ban phước cho người, sẽ làm cho sanh sản và thêm nhiều quá bội; người sẽ sanh mười hai vị công-hầu; và ta làm cho người thành một dân lớn." Lời hứa này là nền tảng để hiểu về dòng dõi của ông.

Sáng Thế Ký 25:12-18 liệt kê chi tiết mười hai con trai của Ích-ma-ên, chính xác ứng nghiệm lời hứa "mười hai vị công-hầu" (nơi-vị công-hầu, שָׂרִים - *sarim*, có thể hiểu là thủ lĩnh, trưởng tộc):

"Nầy là dòng-dõi của Ích-ma-ên, con trai của Áp-ra-ham, do A-ga, người đòi của Sa-ra, sanh cho Áp-ra-ham. Ðây là tên các con trai của Ích-ma-ên, tên tùy theo dòng-dõi của họ: Con trưởng nam của Ích-ma-ên là Nê-ba-giốt; kế đến Kê-đa, Át-bê-ên, Mi-bô-sam, Mích-ma, Ðu-ma, Ma-sa, Ha-đát, Thê-ma, Giê-hu, Na-phích và Kết-ma." (Sáng Thế Ký 25:12-15)

Danh sách này không chỉ là một bảng phả hệ, mà là sự khẳng định chắc chắn về sự thành tín của Đức Chúa Trời. Mỗi cái tên sau này đều gắn liền với các bộ tộc và khu vực địa lý ở bán đảo Ả Rập và vùng sa mạc phía bắc. Các học giả Kinh Thánh thường nhận diện con cháu của Ích-ma-ên với các dân tộc Ả Rập du mục, những người sống ở vùng "từ Ha-vi-la cho đến Su-rơ, ở trước mặt Ê-díp-tô, đi về phía A-si-ri" (Sáng Thế Ký 25:18).

Một chi tiết quan trọng được ghi lại trong Sáng Thế Ký 25:18: "Các con trai của Ích-ma-ên định cư từ Ha-vi-la cho đến Su-rơ, ở trước mặt Ê-díp-tô, đi về phía A-si-ri. Người ở trước mặt các anh em mình mà qua đời." Cụm từ **"trước mặt các anh em mình"** (עַל־פְּנֵי כָל־אֶחָיו - *al pene kol echav*) có thể mang nghĩa ông sống biệt lập, hoặc trong sự đối địch, nhưng cũng hàm ý một phạm vi sinh sống rộng lớn, đúng như lời hứa "làm cho người thành một dân lớn."

Ngay từ trước khi sinh, thiên sứ đã tiên tri về tính cách và số phận của Ích-ma-ên: "Người sẽ như con lừa rừng; tay người sẽ nghịch cùng mọi người, và tay mọi người nghịch cùng người; và người sẽ ở trước mặt các anh em mình." (Sáng Thế Ký 16:12).

• "Như con lừa rừng": Trong tiếng Hê-bơ-rơ là **פֶּרֶא** (*pere*), chỉ một con lừa hoang, không bị thuần hóa, tự do và mạnh mẽ. Điều này ám chỉ lối sống tự do, du mục và khó bị khuất phục của con cháu ông.
• "Tay nghịch cùng mọi người... và người sẽ ở trước mặt các anh em mình": Điều này ứng nghiệm trong lịch sử về mối quan hệ thường xuyên căng thẳng, tranh chấp giữa các dân tộc Ả Rập (thường được xem là con cháu Ích-ma-ên) với dân Y-sơ-ra-ên (con cháu của Y-sác) và với các dân tộc khác. Sự "nghịch cùng" này cũng được thấy trong tâm tính độc lập và hiếu chiến của nhiều bộ tộc du mục.

Tuy nhiên, chúng ta phải cẩn thận không nên quy kết một cách tiêu cực toàn bộ dân tộc. Lời hứa ban phước ("ta ban phước cho người") vẫn đứng vững. Ân điển của Đức Chúa Trời bao trùm cả Ích-ma-ên. Chính Đức Chúa Trời đã "ở cùng đứa trẻ" (Ích-ma-ên) khi nó và A-ga ở trong đồng vắng (Sáng Thế Ký 21:20).

Dòng dõi Ích-ma-ên tiếp tục xuất hiện trong các sách tiên tri như một phần của bối cảnh lịch sử. Chẳng hạn, trong Thi Thiên 83:6, các dân tộc thù nghịch với Y-sơ-ra-ên bao gồm "các trại của Ê-đôm và dân Ích-ma-ên". Các tiên tri như Ê-sai và Giê-rê-mi cũng nhắc đến các dân từ phương đông, thường liên quan đến các bộ tộc sa mạc, có thể bao gồm con cháu của Ích-ma-ên (ví dụ: Ê-sai 21:13-17 nói về dân cư ở xứ A-ra-bi).

Trong Tân Ước, sự xuất hiện quan trọng nhất của con cháu Ích-ma-ên là trong câu chuyện của các nhà thông thái (Ma-thi-ơ 2:1-12). Dù Kinh Thánh không nói rõ họ là ai, nhưng truyền thống thường cho rằng họ đến "từ phương Đông", có thể từ các vùng đất của người Na-ba-tê (một vương quốc Ả Rập có thể có liên hệ với dòng dõi Ích-ma-ên). Sự kiện này mang tính biểu tượng sâu sắc: những người ngoại bang, có lẽ từ dòng dõi không thuộc giao ước, lại là những người đầu tiên tìm đến và thờ phượng Vua dân Do Thái mới sinh. Điều này báo trước phúc âm sẽ đến với muôn dân.

Hơn nữa, sứ đồ Phao-lô trong Ga-la-ti 4:21-31 đã sử dụng câu chuyện của A-ga và Sa-ra như một hình bóng về hai giao ước. Ích-ma-ên, "sanh ra theo xác-thịt", tượng trưng cho giao ước cũ tại núi Si-na-i và thành Giê-ru-sa-lem dưới ách nô lệ. Trong khi đó, Y-sác, "sanh ra bởi lời hứa", tượng trưng cho giao ước mới, thành Giê-ru-sa-lem trên trời và tự do trong Đấng Christ. Ứng dụng thuộc linh này không nhằm hạ thấp dòng dõi thể chất của Ích-ma-ên, nhưng để dạy về sự khác biệt giữa việc cố gắng tự xưng công bình bằng luật pháp (xác thịt) và nhận lãnh sự công bình bởi đức tin qua lời hứa (ân điển).

1. Thấy Được Sự Thành Tín Tuyệt Đối Của Đức Chúa Trời: Lời hứa của Đức Chúa Trời với Áp-ra-ham về Ích-ma-ên đã được ứng nghiệm từng chi tiết (12 con trai, trở thành một dân lớn). Điều này củng cố đức tin của chúng ta rằng mọi lời hứa của Đức Chúa Trời trong Kinh Thánh - từ sự tha tội, sự hiện diện của Ngài, cho đến sự trở lại của Chúa Giê-xu - chắc chắn sẽ thành hiện thực. "Ðức Chúa Trời chẳng phải là loài người mà nói dối, cũng chẳng phải là con loài người mà tự hối... Ngài há chẳng làm ứng nghiệm điều Ngài đã phán sao?" (Dân Số Ký 23:19).

2. Hiểu Biết Về Ân Điển Và Chủ Quyền Của Đức Chúa Trời: Ích-ma-ên là sản phẩm của sự vội vàng, thiếu đức tin của con người. Thế nhưng, Đức Chúa Trời vẫn ban phước và thực hiện lời hứa của Ngài. Điều này dạy chúng ta rằng ân điển của Đức Chúa Trời có thể vượt trên những sai lầm và kế hoạch sai trái của chúng ta. Ngài vẫn giữ chủ quyền để hoàn thành mục đích của Ngài. Tuy nhiên, điều đó không khuyến khích sự cẩu thả, vì hậu quả của việc sinh Ích-ma-ên là sự xung đột gia đình kéo dài (Ga-la-ti 4:29).

3. Có Cái Nhìn Cân Bằng Về Các Dân Tộc: Lịch sử con cháu Ích-ma-ên nhắc chúng ta rằng Đức Chúa Trời quan tâm đến mọi dân tộc. Dù Y-sác là dòng dõi của lời hứa cứu rỗi, Đức Chúa Trời vẫn chăm sóc, ban phước và có một kế hoạch cho Ích-ma-ên. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi cầu nguyện cho mọi dân tộc (Ma-thi-ơ 28:19) và không có thành kiến hay thái độ kỳ thị, nhận biết rằng Đấng Christ đã phá đổ bức tường ngăn cách (Ê-phê-sô 2:14).

4. Sống Bởi Đức Tin Vào Lời Hứa, Không Bởi Xác Thịt: Bài học từ A-ga và Sa-ra (Ga-la-ti 4) là lời cảnh tỉnh mạnh mẽ. Chúng ta thường muốn "giúp" Đức Chúa Trời thực hiện lời hứa bằng sức riêng và sự khôn ngoan thế tục, dẫn đến những "Ích-ma-ên" thuộc linh - những kết quả do xác thịt tạo ra, không phải bởi Thánh Linh. Đời sống Cơ Đốc đích thực là sống bởi đức tin, kiên nhẫn chờ đợi và vâng theo sự dẫn dắt của Thánh Linh, để sinh ra những "Y-sác" - những bông trái thuộc linh bền vững từ lời hứa của Đức Chúa Trời.

5. Tìm Kiếm Sự Hiệp Nhất Trong Chúa Cứu Thế: Xung đột giữa Ích-ma-ên và Y-sác là hình ảnh của sự chia rẽ do tội lỗi và xác thịt gây ra. Trong Đấng Christ, Ngài đã hiệp nhất mọi người tin. "Tại đây không còn phân biệt người Gờ-réc hay người Giu-đa, người chịu cắt bì hay người không chịu cắt bì, người dã man, người Sy-the, tôi mọi, tự chủ; nhưng Ðấng Christ là mọi sự và trong mọi người." (Cô-lô-se 3:11). Chúng ta được kêu gọi sống trong sự hiệp một mà Chúa đã lập nên.

Con cháu của Ích-ma-ên, với mười hai chi phái và trở thành một dân tộc lớn ở vùng sa mạc, là một minh chứng hùng hồn cho sự thành tín của Đức Chúa Trời trong việc giữ lời hứa. Dòng dõi này, dù ra đời trong hoàn cảnh không hoàn hảo và mang những đặc tính được tiên tri từ trước, vẫn nằm trong sự chăm sóc và chủ quyền của Đấng Tạo Hóa. Nghiên cứu về họ không chỉ làm phong phú sự hiểu biết lịch sử Kinh Thánh, mà còn dạy chúng ta những bài học sâu sắc về ân điển, đức tin và thái độ của chúng ta đối với các dân tộc khác.

Cuối cùng, câu chuyện chỉ về Đấng hoàn thành mọi lời hứa: Chúa Giê-xu Christ. Trong Ngài, phước lành thật sự cho muôn dân (bao gồm cả con cháu của Ích-ma-ên và Y-sác) đã đến. Lời hứa với Áp-ra-ham rằng "các chi-tộc nơi thế-gian sẽ nhờ ngươi mà được phước" (Sáng Thế Ký 12:3) đã được ứng nghiệm trọn vẹn khi Đấng Christ chịu chết và sống lại cho toàn thể nhân loại. Là con cháu thuộc linh của Áp-ra-ham bởi đức tin (Ga-la-ti 3:29), chúng ta hãy sống và rao truyền phước lành cứu rỗi đó cho mọi dân tộc, trong sự kiên nhẫn, khiêm nhường và trông cậy vào sự thành tín tuyệt đối của Đức Chúa Trời chúng ta.