Chúng ta có thể học được gì từ chi tộc Sa-bu-lôn?

Trong lịch sử mười hai chi tộc Y-sơ-ra-ên, một số chi tộc như Giu-đa, Lê-vi, hay Bên-gia-min thường được nhắc đến nhiều với những vai trò nổi bật. Tuy nhiên, chi tộc Sa-bu-lôn, con trai thứ sáu của Gia-cốp, lại mang trong mình những bài học sâu sắc và thiết thực về sự kết hợp giữa ơn gọi trần thế và sứ mệnh thuộc linh. Qua lời tiên tri của cha và Môi-se, cũng như những ghi chép lịch sử, chúng ta thấy một bức tranh về một chi tộc không sống cô lập, mà luôn hướng về cộng đồng, biến vị trí địa lý và kỹ năng tự nhiên thành phương tiện để góp phần vào kế hoạch lớn hơn của Đức Chúa Trời. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá di sản của Sa-bu-lôn để rút ra những nguyên tắc sống đức tin trong thế giới đương đại.

Vận mệnh của Sa-bu-lôn đã được định hình ngay từ những lời chúc phúc cuối đời của tổ phụ Gia-cốp (Y-sơ-ra-ên). Trong Sáng Thế Ký 49:13 (KTH1925), chúng ta đọc được: “Sa-bu-lôn sẽ ở nơi gành biển, tức là nơi có tàu đậu; bờ cõi người chạy về hướng Si-đôn.”

Lời tiên tri này cho thấy một tương lai gắn liền với biển cả, thương mại và sự giao thoa văn hóa. Điều thú vị là từ ngữ được sử dụng. Cụm “ở nơi gành biển” trong tiếng Hê-bơ-rơ là "לְחוֹף יַמִּים" (le-chof yamim), có thể hiểu là “nơi bờ biển của các biển”. Điều này ám chỉ một vùng đất có đường bờ biển dài, tiếp giáp với các tuyến đường thủy quan trọng. Hơn nữa, lời tiên tri nói rằng bờ cõi của họ “chạy về hướng Si-đôn” – một thành phố cảng phồn thịnh của người Phê-ni-xi, nổi tiếng với nghề hàng hải và thương mại quốc tế. Điều này không chỉ mô tả vị trí địa lý mà còn báo trước một đời sống kinh tế năng động, hướng ngoại.

Đến cuối hành trình trong đồng vắng, Môi-se cũng chúc phước cho các chi tộc, và lời chúc cho Sa-bu-lôn được ghi trong Phục Truyền Luật Lệ Ký 33:18-19 (KTH1925): “Hỡi Sa-bu-lôn, hãy vui vẻ trong cảnh ngộ mình, và hỡi Y-sa-ca, hãy mừng rỡ trong các trại mình! Hai chi tộc đó sẽ gọi các dân tộc lên núi; tại đó, dâng những của tế lễ công bình; vì hai người sẽ hút sự dư dật của biển, và những bửu vật lấp dưới cát.”

Ở đây, chúng ta thấy một chi tiết quan trọng: Sa-bu-lôn và Y-sa-ca (chi tộc anh em) được nhắc đến cùng nhau. Họ “sẽ gọi các dân tộc lên núi” để dâng của tế lễ. “Núi” ở đây rất có thể ám chỉ núi Si-ôn, nơi đền thờ được xây dựng. Điều này cho thấy sự thịnh vượng về vật chất (“hút sự dư dật của biển”) của Sa-bu-lôn không phải là cứu cánh, mà là phương tiện để họ đóng góp vào sự thờ phượng chung của cả dân tộc và mời gọi các dân tộc khác đến cùng nhận biết Chúa. Sự giàu có từ thương mại trở thành nguồn lực cho công việc thuộc linh.

Khi vào đất hứa, chi tộc Sa-bu-lôn nhận được phần đất ở phía Bắc, thuộc vùng Ga-li-lê ngày nay. Sách Giô-suê mô tả địa phận của họ (Giô-suê 19:10-16), cho thấy họ không thực sự có bờ biển trực tiếp như lời tiên tri, nhưng ở gần biển và kiểm soát các thung lũng trọng yếu – đặc biệt là “Con đường đi biển” (Via Maris) nối liền Ai Cập với Lưỡng Hà. Đây là một trong những tuyến đường thương mại quan trọng nhất thời cổ đại. Như vậy, dù không phải là những thủy thủ, họ trở thành những nhà buôn, người vận chuyển và thu thuế, nắm giữ huyết mạch kinh tế.

Sự năng động này được thể hiện trong lịch sử. Trong thời kỳ các Quan Xét, Sa-bu-lôn đã sản sinh ra những anh hùng như Ê-lôn (Quan Xét 12:11-12) và đặc biệt, họ là một trong những chi tộc nhiệt thành đáp lời kêu gọi của Đê-bô-ra và Ba-rác để chiến đấu chống lại đội quân của Si-sê-ra (Quan Xét 4:6, 5:14, 18). Bài ca khải hoàn của Đê-bô-ra đã ca ngợi: “Từ Sa-bu-lôn có những kẻ cầm quyền chỉ huy, cũng có những quan trưởng của Sa-bu-lôn cầm bút ghi chép sự sống.” (Quan Xét 5:14). Hình ảnh “cầm bút ghi chép sự sống” (cây gậy của người ghi chép) cho thấy một chi tộc có học thức, biết tổ chức, không chỉ giỏi về thương mại mà còn có khả năng lãnh đạo và hành chính.

Trong thời kỳ Vương quốc Thống nhất, Sa-bu-lôn trung thành với nhà Đa-vít. Khi vương quốc chia đôi, họ thuộc về Vương quốc Y-sơ-ra-ên (10 chi tộc miền Bắc) và cũng chịu chung số phận lưu đày bởi người A-si-ri. Tuy nhiên, đây không phải là dấu chấm hết cho di sản của họ trong kế hoạch của Đức Chúa Trời.

Sứ mệnh của Sa-bu-lôn tìm thấy sự ứng nghiệm trọn vẹn và vinh hiển nhất trong chức vụ của Chúa Giê-xu Christ. Tiên tri Ê-sai đã nói tiên tri về vùng đất của Sa-bu-lôn và Nép-ta-li (là hai chi tộc ở phía Bắc, vùng Ga-li-lê): “Dân đi trong nơi tối tăm đã thấy sự sáng lớn; và sự sáng đã chiếu trên những kẻ ở xứ thuộc về bóng của sự chết.” (Ê-sai 9:1-2).

Sứ đồ Ma-thi-ơ trích dẫn chính lời tiên tri này để giải thích vì sao Chúa Giê-xu bắt đầu chức vụ công khai của Ngài tại Ca-bê-na-um, thuộc địa phận xưa của hai chi tộc này (Ma-thi-ơ 4:12-16). Vùng đất của Sa-bu-lôn – nơi từng là “con đường đi biển”, trung tâm giao thương và hội tụ của nhiều dân tộc – đã trở thành khung cảnh cho “sự sáng lớn” là Chúa Giê-xu được bày tỏ. Điều này có ý nghĩa thần học sâu sắc: Ánh sáng phúc âm chiếu rọi đầu tiên không phải từ trung tâm tôn giáo Giê-ru-sa-lem, mà từ vùng biên, nơi có nhiều dân ngoại. Sự hiện diện của Chúa Giê-xu tại đây đã làm trọn lời tiên tri về việc Sa-bu-lôn “gọi các dân tộc lên núi”.

Hơn nữa, nhiều môn đệ đầu tiên của Chúa Giê-xu, như Phi-e-rơ, Anh-rê, Gia-cơ và Giăng, đều là người Ga-li-lê, có thể thuộc chi tộc Sa-bu-lôn hoặc sống trong lãnh thổ của họ. Những ngư phủ này sau này trở thành “tay chèo” trên con thuyền Hội Thánh, đem Phúc Âm vượt biển khơi đến với muôn dân. Sự nhạy bén, can đảm và kỹ năng giao tiếp của những con người vùng biển đã được Chúa sử dụng cách kỳ diệu.

Từ hành trình của chi tộc Sa-bu-lôn, chúng ta có thể rút ra nhiều nguyên tắc quý giá cho đời sống và sứ mệnh của Hội Thánh hôm nay:

1. Biến Nơi Làm Việc Thành Chốn Truyền Giáo: Sa-bu-lôn dạy chúng ta rằng không có sự tách biệt giữa “thánh” và “tục”. Chính tại nơi giao thương, trên các con đường và tại các cảng biển, họ sống và làm chứng. Tương tự, Cơ Đốc nhân ngày nay được kêu gọi sống đức tin tại nơi làm việc, trường học, và thị trường. Kỹ năng, sự chuyên nghiệp và đạo đức nghề nghiệp của chúng ta phải trở thành phương tiện để thu hút người khác “lên núi” nhận biết Chúa (Cô-lô-se 3:23-24).

2. Sử Dụng Của Cải Vật Chất Cho Công Việc Chúa: Sự thịnh vượng của Sa-bu-lôn không phải để tích trữ cho riêng mình, mà để dâng “của tế lễ công bình”. Đây là bài học về sự quản lý trung tín. Khi Chúa ban cho chúng ta khả năng tài chính, kỹ năng kinh doanh hay tài nguyên, mục đích sau cùng là để đầu tư vào Nước Trời – hỗ trợ công việc truyền giáo, chăm sóc người nghèo, và xây dựng Hội Thánh (I Ti-mô-thê 6:17-19).

3. Tinh Thần Hợp Tác và Bổ Sung: Sa-bu-lôn luôn được nhắc cùng Y-sa-ca. Nếu Sa-bu-lôn năng động, hướng ngoại, thì Y-sa-ca được mô tả là hiểu biết thời thế (I Sử Ký 12:32). Họ bổ sung cho nhau. Trong thân thể Đấng Christ, chúng ta cần những “Sa-bu-lôn” – những người có tầm nhìn mở rộng, giỏi kết nối, và những “Y-sa-ca” – những người có sự khôn ngoan, hiểu biết thuộc linh. Sự hợp tác này tạo nên sức mạnh to lớn (I Cô-rinh-tô 12:14-21).

4. Sẵn Sàng Chiến Đấu Cho Sự Công Bình: Dù là thương nhân, nhưng khi đất nước lâm nguy, Sa-bu-lôn sẵn sàng xông pha trận mạc. Cơ Đốc nhân cũng được kêu gọi không trốn tránh những trận chiến thuộc linh và xã hội. Chúng ta phải đứng lên bảo vệ lẽ thật, công lý và những người yếu thế, dù điều đó có thể ảnh hưởng đến lợi ích kinh tế cá nhân (Ê-phê-sô 6:10-13).

5. Trở Thành Cầu Nối Cho Phúc Âm: Vị trí giao thoa của Sa-bu-lôn khiến họ trở thành cầu nối tự nhiên giữa Y-sơ-ra-ên và các dân tộc. Ngày nay, mỗi tín hữu đều sống trong những “vùng giao thoa” – gia đình, bạn bè, cộng đồng đa văn hóa. Chúng ta được kêu gọi trở thành những cây cầu đưa người khác đến với Chúa Giê-xu, Đấng là “sự sáng lớn” cho mọi dân tộc (Ma-thi-ơ 5:14-16).

Chi tộc Sa-bu-lôn không phải là những nhân vật chính nổi bật nhất trong lịch sử Kinh Thánh, nhưng di sản của họ lại vô cùng quan trọng. Họ dạy chúng ta rằng ân tứ, vị trí, và tài nguyên Chúa ban không bao giờ chỉ dành cho sự hưởng thụ cá nhân. Chúng là những công cụ để chúng ta tham gia vào công việc lớn hơn của Đức Chúa Trời – công việc đem ánh sáng Phúc Âm đến cho những người đang ngồi trong bóng tối và vùng bóng của sự chết.

Như Chúa Giê-xu đã chọn vùng đất xưa của Sa-bu-lôn để khởi đầu chức vụ cứu thế, Ngài cũng muốn sử dụng chính cuộc đời, nghề nghiệp và mối quan hệ của chúng ta – dù bình thường đến đâu – để trở nên những kênh dẫn phước hạnh và sự sống đời đời cho nhiều người. Hãy sống như Sa-bu-lôn: năng động trong công việc, trung tín trong sự dâng hiến, can đảm trong chiến trận thuộc linh, và luôn hướng lòng về Si-ôn, nơi Chúa chúng ta ngự trị.