Người Assyria Trong Kinh Thánh
Trong dòng chảy lịch sử cứu rỗi được Kinh Thánh ghi lại, Đức Chúa Trời thường dùng các dân tộc và đế quốc như những công cụ trong tay Ngài để thực hiện mục đích thần thượng, vừa để đoán phát, vừa để sửa dạy dân Ngài. Trong số đó, đế quốc Assyria nổi lên như một cây roi thịnh nộ đáng sợ của Đức Giê-hô-va, một biểu tượng hùng mạnh của sự kiêu ngạo loài người và sau cùng là đối tượng của sự phán xét công bình từ Thiên Thượng. Nghiên cứu về người Assyria không chỉ là tìm hiểu lịch sử cổ đại, mà còn là khám phá những bài học thuộc linh sâu sắc về sự thánh khiết, công lý và lòng thương xót của Đức Chúa Trời.
Người Assyria có nguồn gốc từ Asshur (A-sy-ri), con trai của Sem, cháu của Nô-ê (Sáng Thế Ký 10:22). Thủ đô của họ là Nine-ve (Ni-ni-ve), một thành phố được xây cất bởi Nim-rốt, “là người bắt đầu làm anh hùng trên mặt đất” (Sáng Thế Ký 10:8-11). Từ ban đầu, thành này đã mang dấu ấn của sự kiêu ngạo và nổi loạn chống nghịch Đức Chúa Trời. Về mặt địa lý, Assyria nằm ở thượng lưu sông Tigris, với trung tâm là vùng đất quanh thành Nine-ve, tức miền bắc Iraq ngày nay.
Đế quốc Assyria trỗi dậy thành một thế lực quân sự khủng khiếp vào khoảng thế kỷ thứ 9 đến thế kỷ thứ 7 trước Chúa. Họ được biết đến với sự tàn bạo chưa từng có trong chiến tranh cổ đại. Các phù điêu khắc đá của họ mô tả cảnh tra tấn, lột da, xiên người và chặt đầu hàng loạt nhằm khủng bố tinh thần kẻ thù. Chính sách của họ là cưỡng bức di dân hàng loạt các dân tộc bị chinh phục để phá vỡ cấu trúc văn hóa và dân tộc, ngăn chặn nổi dậy. Sách II Các Vua và Sử Ký ghi lại rõ ràng mối đe dọa này đối với Vương quốc Y-sơ-ra-ên (phía Bắc) và Giu-đa (phía Nam).
Các tiên tri của Đức Chúa Trời đã nhìn thấy rõ vai trò lịch sử của Assyria. Chính Đức Chúa Trời gọi họ là “cái roi của sự thạnh nộ ta” (Ê-sai 10:5). Nguyên văn tiếng Hê-bơ-rơ: מַטֵּה (matteh) – cây gậy, cây roi. Đây là một hình ảnh mạnh mẽ: Assyria chỉ là một công cụ trong tay Đấng Tạo Hóa, được Ngài sử dụng để sửa phạt dân Giu-đa và Y-sơ-ra-ên vì tội thờ hình tượng và bất trung với giao ước.
“Hỡi A-si-ri, là cái roi của sự thạnh nộ ta! Cái gậy trong tay nó là sự giận dữ của ta. Ta sẽ sai nó đến nghịch cùng một nước vô đạo, truyền lịnh nó nghịch cùng dân của cơn thạnh nộ ta, đặng cướp giựt của, dành làm mồi, và giày đạp chúng nó như bùn ngoài đường.” (Ê-sai 10:5-6)
Tuy nhiên, điểm then chốt trong sứ điệp của tiên tri Ê-sai là sự kiêu ngạo của công cụ. Assyria, trong sự thành công của mình, đã không nhận biết quyền tể trị của Đức Chúa Trời. Họ tưởng rằng sức mạnh của chính mình và các thần của họ đã mang lại chiến thắng (Ê-sai 10:7-11, 13-14). Vì sự kiêu ngạo ấy, chính họ cũng sẽ bị Đức Chúa Trời đoán phạt: “Có phải cái rìu khoe mình cùng người cầm rìu sao?” (Ê-sai 10:15). Bài học thuộc linh ở đây thật rõ ràng: Đức Chúa Trời có toàn quyền sử dụng cả những thế lực vô thần và hung ác nhất để làm thành ý chỉ Ngài, nhưng những thế lực ấy vẫn phải chịu trách nhiệm về tội ác và sự kiêu ngạo của lòng mình.
Sự đoán phạt qua tay người Assyria đã ứng nghiệm một cách bi thảm cho Vương quốc Y-sơ-ra-ên (10 chi phái phía Bắc). Dù Đức Chúa Trời đã sai nhiều tiên tri cảnh báo, dân Y-sơ-ra-ên vẫn cứng lòng, thờ lạy các thần tượng của dân ngoại. Cuối cùng, vào năm 722 TCN, vua Assyria là Sa-gôn II (Shalmaneser V và Sargon II) đã chinh phục thủ đô Sa-ma-ri, bắt dân chúng đi đày sang Assyria và Media (II Các Vua 17:1-6, 18:9-12).
Kinh Thánh liệt kê chi tiết những tội lỗi khiến họ bị đoán phát: thờ hình tượng, lập nơi cao, đốt hương cho tà thần, từ chối nghe lời các tiên tri, bắt chước thói tục của các dân mà Đức Chúa Trời đã đuổi ra khỏi xứ (II Các Vua 17:7-17). Biến cố này chấm dứt sự tồn tại của Vương quốc Y-sơ-ra-ên, và 10 chi phái này đã bị phân tán, trở thành “mười chi phái bị thất lạc”. Đây là một minh chứng nghiêm trọng cho nguyên tắc: “Gieo gì, gặt nấy” (Ga-la-ti 6:7).
Giữa bối cảnh Assyria là kẻ thù hung ác, câu chuyện về tiên tri Giô-na lại cho thấy một khía cạnh khác về lòng thương xót bao la của Đức Chúa Trời. Ngài sai Giô-na đến Nineveh, thủ đô của đế quốc Assyria, để rao giảng sự đoán phạt: “Còn bốn mươi ngày nữa, Nine-ve sẽ bị đổ xuống!” (Giô-na 3:4).
Điều đáng kinh ngạc là cả thành phố ngoại giáo, từ vua đến dân thường, đều đã ăn năn. Từ ngữ Hê-bơ-rơ diễn tả sự ăn năn của họ rất mạnh mẽ: וַיִּתְכַּסּוּ שַׂקִּים (vayyitkassu saqqim) – “quấn bao gai” (Giô-na 3:5), và וַיִּזְעֲקוּ אֶל־אֱלֹהִים (vayyiz'qû elohim) – “kêu cầu Đức Chúa Trời cách khẩn thiết”. Thấy sự ăn năn chân thật của họ, “Đức Chúa Trời động lòng thương xót về việc tai họa mà Ngài đã phán sẽ giáng trên họ, và Ngài không làm sự đó” (Giô-na 3:10).
Câu chuyện này phá vỡ mọi định kiến. Lòng thương xót của Đức Chúa Trời không bị giới hạn bởi chủng tộc hay quốc gia. Ngài sẵn sàng tha thứ cho kẻ thù tồi tệ nhất của dân Ngài, nếu họ thật lòng quay đầu. Điều này cũng khiến chúng ta suy ngẫm: Nếu Đức Chúa Trời có thể tha thứ và sử dụng một thành phố tàn bạo như Nineveh, thì Ngài cũng có thể biến đổi và sử dụng bất kỳ ai trong thời đại chúng ta.
Sự kiêu ngạo và tàn ác của Assyria cuối cùng đã dẫn họ đến sự diệt vong. Các tiên tri Na-hum và Sô-phô-ni đã loan báo sự sụp đổ không thể tránh khỏi của Nineveh. Lời tiên tri của Na-hum đặc biệt sống động, mô tả sự hủy diệt của thành phố hùng mạnh này:
“Khốn thay cho thành đổ máu! Thành đầy dẫy sự dối trá và cường bạo, không ngớt sự cướp bóc!... Hỡi Nin-ve, nước Đức Giê-hô-va phán: Ta nghịch cùng ngươi… Ta sẽ làm cho ngươi nên ô uế, làm nhục ngươi… Phàm kẻ nào thấy ngươi đều lánh xa ngươi và nói rằng: Nin-ve đã bị tàn phá!” (Na-hum 3:1, 5-7)
Lời tiên tri này đã ứng nghiệm vào năm 612 TCN khi liên quân của người Babylon, người Mê-đi và người Scythia tấn công và phá hủy hoàn toàn thành Nineveh. Sự sụp đổ của nó là một minh chứng hùng hồn rằng mọi đế quốc kiêu ngạo và áp bức cuối cùng đều sẽ đối diện với sự phán xét công bình của Đức Chúa Trời. Sô-phô-ni cũng nói tiên tri: “Ngài sẽ giơ tay ra nghịch cùng phương bắc, hủy diệt A-si-ri, và làm cho Nine-ve thành ra hoang vu” (Sô-phô-ni 2:13).
Lịch sử về người Assyria không chỉ là chuyện quá khứ, mà còn mang những bài học thiết thực cho hành trình đức tin của chúng ta hôm nay:
1. Bài Học Về Sự Khiêm Nhường Và Nhận Biết Chủ Quyền Của Đức Chúa Trời: Assyria thất bại vì tưởng sức mạnh mình làm nên chiến thắng. Là Cơ đốc nhân, trong mọi thành công, thịnh vượng hay ảnh hưởng, chúng ta phải luôn nhớ rằng mọi ơn lành đều đến từ Chúa (Gia-cơ 1:17). Sự kiêu ngạo tâm linh là con đường dẫn đến sự sụp đổ (Châm Ngôn 16:18).
2. Bài Học Về Sự Ăn Năn Chân Thật: Thành Nineveh được tha vì họ ăn năn. Điều này nhắc nhở chúng ta rằng không một tội lỗi nào quá lớn đối với ân điển của Đức Chúa Trời, nếu chúng ta thật lòng quay đầu. Đồng thời, chúng ta cũng phải sẵn sàng rao giảng sự ăn năn cho cả những người mà chúng ta có thể xem là “kẻ thù” về văn hóa hay tư tưởng.
3. Tin Cậy Vào Sự Công Bình Của Đức Chúa Trời Trong Mọi Hoàn Cảnh: Dân Giu-đa thời đó phải kinh hãi trước sức mạnh của Assyria. Ngày nay, chúng ta cũng có thể hoảng sợ trước những thế lực ác, bất công hay đàn áp trên thế giới. Lịch sử Assyria khẳng định rằng Đức Chúa Trời vẫn cai trị. Ngài có thể dùng ngay cả điều ác để làm điều lành (Sáng Thế Ký 50:20), và cuối cùng, mọi sự ác sẽ bị phán xét. Chúng ta được kêu gọi để tin cậy và vững vàng (Ê-sai 26:3-4).
4. Lời Cảnh Cáo Về Sự Bội Đạo Và Hình Tượng: Sự sụp đổ của Y-sơ-ra-ên bởi tay Assyria bắt nguồn từ sự thờ hình tượng. “Hình tượng” ngày nay có thể không phải là tượng chạm, mà là bất cứ điều gì chiếm chỗ của Đức Chúa Trời trong lòng chúng ta: tiền bạc, danh vọng, sự nghiệp, mối quan hệ, chủ nghĩa dân tộc cực đoan… Chúng ta phải thường xuyên xét lòng mình.
5. Sứ Mạng Toàn Cầu: Câu chuyện Giô-na cho thấy Đức Chúa Trời quan tâm đến mọi dân tộc. Là Hội Thánh, chúng ta phải mang Phúc Âm đến cho mọi người, không loại trừ bất kỳ nhóm người nào vì định kiến về lịch sử hay bản chất tội lỗi của họ.
Người Assyria trong Kinh Thánh hiện lên như một bức tranh đa chiều: một công cụ đoán phạt trong tay Đức Chúa Trời, một minh chứng cho sự kiêu ngạo bị đoán phạt, và cũng là một đối tượng tiếp nhận lòng thương xót khi ăn năn. Họ nhắc nhở chúng ta rằng Đức Chúa Trời là Đấng Toàn Năng, thánh khiết, công bình và giàu lòng thương xót. Ngài hoàn toàn làm chủ lịch sử. Lời Chúa phán qua tiên tri Ê-sai vẫn vang vọng đến ngày nay: “Đức Giê-hô-va vạn quân đã định làm thành sự Ngài đã toan trong cơn thạnh nộ, và làm trọn sự Ngài đã phát ra trong cơn giận” (Ê-sai 10:25).
Cuối cùng, lịch sử Assyria chỉ về một thực tại lớn hơn: mọi vương quốc trần gian đều sẽ qua đi, nhưng Vương Quốc của Đấng Christ là đời đời. Là con dân của Vương Quốc ấy, chúng ta được kêu gọi sống trong sự kính sợ Chúa, khiêm nhường, trung tín, và nhiệt thành mang ánh sáng của sự ăn năn cùng ân điển đến cho một thế giới vẫn còn đang chìm trong bóng tối của sự kiêu ngạo và bạo tàn.