"Ta sẽ làm cho ngươi một dân lớn" trong Sáng Thế Ký 12:2
Lời hứa “Ta sẽ làm cho ngươi một dân lớn” (Sáng Thế Ký 12:2, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925) không đơn thuần là một lời hứa về dòng dõi cho một cụ già không con. Đây là viên đá góc đầu tiên trong nền tảng thần học về Giao Ước, đánh dấu sự khởi đầu kế hoạch cứu chuộc toàn cầu của Đức Chúa Trời thông qua một dân tộc đặc biệt. Câu nói này nằm trong bối cảnh lời gọi đầy quyền năng dành cho Áp-ram, mở ra một chương mới trong lịch sử cứu rỗi sau sự kiện tháp Ba-bên. Bài nghiên cứu này sẽ đào sâu vào ý nghĩa nguyên thủy, bối cảnh lịch sử, sự ứng nghiệm tiệm tiến và bài học đức tin vượt thời gian từ lời hứa trọng đại này.
Để hiểu trọn vẹn lời hứa, chúng ta phải đọc trọn vẹn phân đoạn Sáng Thế Ký 12:1-3:
“Vả, Đức Giê-hô-va có phán cùng Áp-ram rằng: Ngươi hãy ra khỏi quê hương, vòng bà con và nhà cha ngươi, mà đi đến xứ ta sẽ chỉ cho. Ta sẽ làm cho ngươi nên một dân lớn; ta sẽ ban phước cho ngươi, cùng làm nổi danh ngươi, và ngươi sẽ thành một nguồn phước. Ta sẽ ban phước cho người nào chúc phước ngươi, rủa sả kẻ nào rủa sả ngươi; và các chi tộc nơi thế gian sẽ nhờ ngươi mà được phước.”
Áp-ram, sống tại Ur của người Canh-đê – một trung tâm văn hóa và thờ thần mặt trăng – được Đức Chúa Trời Toàn Năng kêu gọi một cách đột ngột và đặc biệt. Lời gọi đòi hỏi một sự đoạn tuyệt triệt để: “ra khỏi quê hương, vòng bà con và nhà cha ngươi”. Đây là một bước đi đức tin thuần túy, bởi vì phần tiếp theo chỉ là một lời hứa: “mà đi đến xứ ta sẽ chỉ cho”. Ông chưa biết đích đến, chỉ biết Đấng đang dẫn dắt.
Trong bối cảnh đó, lời hứa “một dân lớn” (trong tiếng Hê-bơ-rơ: “וְאֶֽעֶשְׂךָ֙ לְג֣וֹי גָּד֔וֹל”, “ve’es’kha le-goy gadol”) trở thành điểm tựa và hy vọng. Từ “goy” (dân) thường chỉ một nhóm người có tổ chức, một dân tộc, thậm chí một nước. Từ “gadol” (lớn) không chỉ về số lượng đông đảo, mà còn hàm ý về tầm vóc, tầm quan trọng, sự vĩ đại và có ảnh hưởng. Lời hứa này thật nghịch lý khi Áp-ram đã 75 tuổi và vợ ông, Sa-rai, bị hiếm muộn (Sáng Thế Ký 11:30). Đức tin của Áp-ram bắt đầu từ chỗ chấp nhận điều không thể về mặt nhân sinh, dựa trên lời hứa có thể về thần tính.
Lời hứa “một dân lớn” không đứng riêng lẻ, mà là phần trung tâm của một giao ước gồm bảy lời hứa (Sáng 12:2-3). Nó được Đức Chúa Trời long trọng xác nhận và mở rộng qua các giao ước sau:
- Giao Ước Sáng Thế Ký 15: Khi Áp-ram thắc mắc về người thừa kế, Đức Chúa Trời đưa ông ra ngoài và phán: “Ngươi hãy ngước mắt lên trời, nếu đếm được các ngôi sao, thì hãy đếm đi… Dòng dõi ngươi cũng sẽ như vậy” (Sáng 15:5). Ở đây, “dân lớn” được hình ảnh hóa thành vô số như các vì sao. Đức Chúa Trời còn lập giao ước qua nghi lễ cắt đôi các con vật (Sáng 15:9-21), khẳng định Ngài sẽ tự mình thực hiện lời hứa.
- Giao Ước Sáng Thế Ký 17: Đức Chúa Trời đổi tên Áp-ram (cha được tôn cao) thành Áp-ra-ham (cha của nhiều dân tộc). Lời hứa được mở rộng cực kỳ phong phú: “Ta sẽ làm cho ngươi sanh sản nhiều quá thay; ta sẽ làm cho ngươi thành nhiều nước, và các vua sẽ do nơi ngươi mà ra… Ta sẽ lập giao ước cùng ngươi cùng dòng dõi ngươi trải qua các thế đời, thành giao ước đời đời” (Sáng 17:6-7). “Một dân lớn” giờ đã trở thành “nhiều nước”, và giao ước là “đời đời”. Dấu hiệu của giao ước là phép cắt bì.
- Lời Xác Nhận Cho Y-sác Và Gia-cốp: Lời hứa này được lặp lại với Y-sác (Sáng 26:4) và Gia-cốp (Sáng 28:14), chứng tỏ đây không phải là phước lành tạm thời hay cá nhân, mà là kế hoạch bền vững qua các thế hệ.
Điểm then chốt là lời hứa “một dân lớn” luôn gắn liền với mục đích tối hậu: “và các chi tộc nơi thế gian sẽ nhờ ngươi mà được phước” (Sáng 12:3). Dân tộc lớn này được lập nên không phải để tự tôn, mà để trở thành kênh truyền thông phước lành cứu rỗi cho toàn thể nhân loại.
Sự ứng nghiệm của lời hứa này là một hành trình dài đầy phép lạ:
- Giai Đoạn Khởi Đầu: Từ một cặp vợ chồng già, dòng dõi bắt đầu với Y-sác – đứa con của lời hứa. Sau đó là Gia-cốp và 12 con trai, trở thành 12 chi phái của Y-sơ-ra-ên.
- Thành Một Dân Tộc: Trải qua nô lệ tại Ai Cập, dân số từ 70 người (Sáng 46:27) đã nên “rất đông và mạnh” (Xuất Ê-díp-tô Ký 1:9). Sách Dân Số Ký chép lại cuộc điểm binh với số nam đinh từ 20 tuổi trở lên là khoảng 603,550 người (Dân Số Ký 1:46), chưa kể phụ nữ và trẻ em. Quả thật, họ đã trở thành một “dân lớn” đông đúc về số lượng.
- Ứng Nghiệm Tối Hậu Trong Đấng Christ: Tân Ước mặc khải rằng lời hứa này được ứng nghiệm trọn vẹn và mở rộng trong Chúa Giê-xu Christ. Sứ đồ Phao-lô giải thích: “Vả, ấy là cho ngươi mà lời hứa đó đã ra, và cho dòng dõi ngươi. Ngài không phán rằng: Và cho các dòng dõi ngươi, như chỉ về nhiều người; nhưng chỉ về một người mà thôi, là cho Đấng Christ” (Ga-la-ti 3:16). Chúa Giê-xu chính là “dòng dõi” thật của Áp-ra-ham. Và tất cả những ai tin nhận Chúa Giê-xu đều trở thành dòng dõi thuộc linh của Áp-ra-ham: “Anh em bởi tin Đấng Christ, thì hết thảy đều là con cháu của Áp-ra-ham, và theo lời hứa mà được hưởng cơ nghiệp” (Ga-la-ti 3:29).
Như vậy, “một dân lớn” ngày nay không còn bị giới hạn trong dân tộc Y-sơ-ra-ên theo xác thịt, mà là Hội Thánh phổ thông của Đức Chúa Trời, gồm mọi người từ mọi dân tộc, chi phái, tiếng nói được cứu chuộc bởi huyết Chiên Con (Khải Huyền 7:9). Lời hứa vật chất về dòng dõi đông đảo đã được nâng lên thành lời hứa thuộc linh về một gia đình đức tin vĩ đại khắp thế gian.
Lời hứa “Ta sẽ làm cho ngươi một dân lớn” không chỉ là câu chuyện lịch sử, mà còn nguyên tắc sống động cho đời sống đức tin của chúng ta ngày nay:
1. Đức Tin Dựa Trên Lời Hứa, Không Dựa Trên Hoàn Cảnh: Áp-ram tin vào điều không thể thấy. Chúng ta thường bị dao động bởi những gì mình thấy (tuổi tác, khó khăn tài chính, sức khỏe, hoàn cảnh bế tắc). Lời Chúa dạy: “Đức tin là sự biết chắc vững vàng của những điều mình đương trông mong, là bằng cớ của những điều mình chẳng xem thấy” (Hê-bơ-rơ 11:1). Chúng ta được kêu gọi tin cậy vào lời hứa của Đức Chúa Trời hơn là đánh giá của con người.
2. Vâng Lời Trước Khi Hiểu Biết Trọn Vẹn: Áp-ram “đi mà chẳng biết mình đi đâu” (Hê-bơ-rơ 11:8). Sự vâng lời của ông đi trước sự hiểu biết đầy đủ. Trong đời sống thuộc linh, Đức Chúa Trời thường dạy chúng ta vâng lời từng bước trước khi mặc khải toàn cảnh kế hoạch của Ngài.
3. Sống Với Tầm Nhìn Đời Đời & Di Sản Thuộc Linh: Lời hứa về “một dân lớn” nhắc chúng ta rằng cuộc đời Cơ Đốc nhân không chỉ cho bản thân, mà còn cho thế hệ tương lai. Chúng ta được kêu gọi đầu tư vào di sản thuộc linh: truyền lại đức tin cho con cháu, môn đệ hóa người khác, góp phần xây dựng Hội Thánh – dân lớn thuộc linh của Đức Chúa Trời. Như Phao-lô nói với các tín hữu: “Các ngươi là dòng dõi của Áp-ra-ham, là kẻ kế tự theo lời hứa” (Ga-la-ti 3:29).
4. Trở Thành Nguồn Phước Cho Người Khác: Mục đích của phước lành là để truyền đi. Chúng ta được chúc phước không phải để tích trữ, mà để trở thành kênh dẫn phước lành, tình yêu và tin lành cho cộng đồng xung quanh, đúng với tinh thần “ngươi sẽ thành một nguồn phước” (Sáng 12:2).
5. Kiên Nhẫn Trong Thời Kỳ Chờ Đợi: Từ lúc được hứa đến khi Y-sác ra đời là 25 năm. Sự hình thành một dân tộc mất hàng thế kỷ. Điều này dạy chúng ta bài học về sự kiên nhẫn và trung tín trong sự chờ đợi Chúa hoàn thành những lời hứa của Ngài theo thời điểm hoàn hảo của Ngài.
Lời hứa “Ta sẽ làm cho ngươi một dân lớn” là một lời hứa đa chiều, vừa cụ thể vừa mang tính tiên tri. Nó khởi đầu bằng một bước đi đức tin của một con người, ứng nghiệm trong lịch sử một dân tộc, và đạt đến đỉnh cao trong công trình cứu chuộc của Chúa Giê-xu Christ, qua đó mọi dân tộc được mời gọi trở thành một phần của “dân lớn” thuộc linh – Hội Thánh của Đức Chúa Trời.
Đối với mỗi chúng ta ngày nay, lời hứa này thách thức chúng ta sống một đời sống đức tin mạnh mẽ, dám bước đi trong sự vâng lời dù chưa thấy rõ toàn cảnh. Nó kêu gọi chúng ta nhìn xa hơn những mục tiêu cá nhân nhỏ bé để cộng tác với Đức Chúa Trời trong kế hoạch vĩ đại của Ngài: xây dựng Vương Quốc Ngài và trở thành nguồn phước cho thế gian. Như Áp-ra-ham, chúng ta được kêu gọi “trông đợi một thành có nền vững chắc, mà Đức Chúa Trời đã xây cất và sáng lập” (Hê-bơ-rơ 11:10). Hãy tin cậy rằng Đấng thành tín với lời hứa của Ngài cho Áp-ra-ham cũng sẽ thành tín hoàn thành mọi lời hứa quý báu của Ngài trong đời sống chúng ta.