Ý Nghĩa Của Sự Chuộc Lại Không Bằng Vật Hay Hư Nát (1 Phi-e-rơ 1:18)
Trong hành trình đức tin, một trong những chân lý làm nền tảng và biến đổi nhất mà Cơ Đốc nhân cần thấu hiểu chính là bản chất và giá trị của sự cứu chuộc. Sứ đồ Phi-e-rơ, trong bức thư đầy ơn ủi và khích lệ gửi cho các tín hữu đang chịu khổ vì đức tin, đã đưa ra một tuyên bố sâu sắc về nguồn gốc của sự giải cứu thuộc linh mà chúng ta có được: “Vì biết rằng chẳng phải bởi vật hay hư nát như bạc hoặc vàng mà anh em đã được chuộc khỏi sự ăn ở không ra chi của tổ tiên truyền lại cho mình” (1 Phi-e-rơ 1:18, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Câu Kinh Thánh này không chỉ phủ nhận nền tảng cứu rỗi sai lầm, mà còn mở ra một sự hiểu biết tráng lệ về giá trị vĩnh cửu của sự cứu chuộc trong Đấng Christ. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào ngữ cảnh, ngôn ngữ nguyên bản, và thần học của phân đoạn này, để làm sáng tỏ ý nghĩa trọn vẹn của việc chúng ta được chuộc lại bằng một giá trị siêu việt, vượt xa mọi thước đo trần gian.
Trước khi đi vào ý nghĩa của “vật hay hư nát”, chúng ta phải hiểu động từ then chốt: “được chuộc”. Trong tiếng Hy Lạp nguyên bản, từ được sử dụng là ἐλυτρώθητε (elutrōthēte), xuất phát từ gốc lutroō. Từ này mang ý nghĩa kinh tế-pháp lý rất rõ ràng: trả một giá để mua lại sự tự cho cho một nô lệ hoặc tù nhân. Nó mô tả hành động giải phóng một người khỏi tình trạng nô lệ thông qua việc trả tiền chuộc (ransom).
Hình ảnh này không xa lạ với độc giả thời bấy giờ. Trong xã hội La Mã, một nô lệ có thể được tự do nếu có ai đó trả một số tiền cho chủ của hắn. Sứ đồ Phi-e-rơ áp dụng hình ảnh đó vào thực tại thuộc linh: nhân loại đang ở trong tình trạng nô lệ cho tội lỗi và một lối sống hư mất. Ngài gọi đó là “sự ăn ở không ra chi (mataias) của tổ tiên truyền lại” – một lối sống trống rỗng, vô ích, không có mục đích đời đời, bị ràng buộc bởi truyền thống tội lỗi của loài người sa ngã (Ê-phê-sô 2:1-3).
Do đó, vấn đề then chốt được đặt ra: Giá chuộc là gì? Ai là người trả giá? Và giá trị của nó ra sao? Phi-e-rơ trả lời ngay trong câu 19: “bèn là bởi huyết báu của Đấng Christ, dường như huyết của chiên con không lỗi không vít.” Sự tương phản được thiết lập: Vật hay hư nát (bạc, vàng) ↔ Huyết báu của Đấng Christ.
Phi-e-rơ liệt kê cụ thể: “vật hay hư nát như bạc hoặc vàng”. Trong tiếng Hy Lạp, φθαρτοῖς (phthartois) nghĩa là “có thể bị hủy hoại, hư nát, tàn lụi”. Nó mô tả bản chất tạm thời của mọi thứ thuộc về thế giới vật chất này. Ngay cả những thứ được xem là quý giá và bền vững nhất trong mắt con người – bạc và vàng – cũng mang trong mình hạt giống của sự hư mất. Chúng có thể bị mất cắp, hao mòn, biến chất, và cuối cùng, chẳng có ý nghĩa gì trước mặt Đức Chúa Trời thánh khiết.
Ở đây, Phi-e-rơ không chỉ nói về tiền bạc theo nghĩa đen. “Vật hay hư nát” là một ẩn dụ cho mọi nỗ lực tự cứu chuộc của con người. Điều này bao gồm:
- Công đức tôn giáo: Những nghi lễ, lễ vật, việc lành mà con người tưởng có thể đổi lấy ơn nghĩa với Đức Chúa Trời.
- Tri thức và sự khôn ngoan trần gian: Sự cậy mình thông sáng (1 Cô-rinh-tô 1:21).
- Địa vị xã hội và sự giàu có: Như lời Chúa Giê-xu phán: “Người giàu vào nước Thiên đàng khó hơn lạc đâu chui qua lỗ kim” (Ma-thi-ơ 19:24).
- Di sản và truyền thống tổ tiên: Chính “sự ăn ở” mà họ được truyền lại cần được chuộc khỏi.
Tiên tri Ê-sai đã tuyên bố từ lâu: “Các ngươi há tưởng lấy tiền bạc mà chuộc mình khỏi tội được sao?” (Ê-sai 52:3). Sứ đồ Phi-e-rơ đang nhắc lại chân lý đó. Tội lỗi chống lại Đức Chúa Trời vĩnh hằng đòi hỏi một giá trị vĩnh cửu để chuộc lại. Vật chất hư nát, dù đắt giá đến đâu, cũng không thể trả giá cho một linh hồn vĩnh cửu (Ma-thi-ơ 16:26). Một tạo vật hữu hạn, ô uếu không thể tự trả giá cho sự vi phạm chống lại Đấng Tạo Hóa vô hạn và thánh khiết.
Sau lời phủ định đanh thép, Phi-e-rơ đưa ra lời khẳng định vinh hiển: “bèn là bởi huyết báu của Đấng Christ”. Từ “báu” trong tiếng Hy Lạp là τίμιος (timios), có nghĩa là quý giá, có giá trị lớn, đáng tôn trọng, đắt giá. Nó không chỉ quý về mặt vật chất, mà còn về phẩm giá và sự hiếm có. Tại sao huyết của Đấng Christ lại là “báu” và không hề hư nát?
1. Nguồn Gốc Thần Linh: Đấng Christ không phải là một con người tội lỗi bình thường. Ngài là Con Đức Chúa Trời, Ngôi Lời trở nên xác thịt (Giăng 1:14). Sự sống trong Ngài là sự sống thần linh, vĩnh cửu. Vì vậy, huyết Ngài đổ ra mang giá trị vô hạn của một của lễ thần linh.
2. Phẩm Chất Toàn Hảo: Phi-e-rơ gọi Ngài là “chiên con không lỗi không vít”. Cụm từ này đưa chúng ta trở lại hình ảnh của lễ trong Cựu Ước, đặc biệt là chiên con lễ Vượt Qua (Xuất Ê-díp-tô Ký 12:5) và các của lễ chuộc tội phải “không tì vít” (Lê-vi Ký 22:20). Chữ “không lỗi” (ἄμωμος – amōmos) nghĩa là không có khuyết điểm, không chỗ trách được; “không vít” (ἀσπίλος – aspilos) nghĩa là không ô uế, không vết nhơ. Chúa Giê-xu Christ là Con Người duy nhất sống một đời sống hoàn toàn vâng phục Đức Chúa Trời, không hề phạm tội (Hê-bơ-rơ 4:15). Sự toàn hảo về đạo đức và thuộc linh của Ngài khiến Ngài trở nên của lễ hoàn hảo, có đủ giá trị để thay thế cho muôn người.
3. Tính Chất Tự Nguyện Và Yêu Thương: Giá chuộc này không phải do chúng ta trả, cũng không phải bị ép buộc. Chính Chúa Giê-xu phán: “Ta phó sự sống mình để được lấy lại. Chẳng ai đoạt lấy nó khỏi ta, song ta tự phó cho” (Giăng 10:17-18). Đây là sự tự nguyện của tình yêu thương (Giăng 3:16). “Huyết báu” nói đến cái chết đổ huyết, hy sinh mạng sống. Giá trị nằm ở sự hy sinh của chính Đấng vô tội vì kẻ có tội.
4. Hiệu Quả Vĩnh Cửu: Khác với huyết của chiên bò đời Cựu Ước phải đổ lại mỗi năm (Hê-bơ-rơ 10:4), huyết của Đấng Christ có hiệu lực đời đời. “Ấy là cậy sự chết Ngài mà anh em được cứu chuộc” (Ê-phê-sô 1:7). Sự chuộc tội này mang tính một lần đủ cả (Hê-bơ-rơ 9:12), hoàn tất trọn vẹn và không cần lặp lại.
Hiểu biết về giá trị vô song của sự chuộc tội phải biến đổi cách chúng ta sống và suy nghĩ. Dưới đây là một số ứng dụng thực tế:
1. Sống Với Lòng Biết Ơn Sâu Xa Và Sự Khiêm Nhường: Nhận thức rằng chúng ta được cứu bởi ân điển, bởi một giá trị mà chúng ta không bao giờ có thể tự kiếm được, phải triệt tiêu mọi sự kiêu ngạo thuộc linh. Chúng ta không có gì để khoe mình (Ê-phê-sô 2:8-9). Mỗi ngày nên bắt đầu với lòng biết ơn vì ân điển cao quý đó. Chúng ta là những nô lệ được tự do với một cái giá không tưởng tượng nổi.
2. Từ Bỏ Mọi Nỗ Lực Tự Cứu: Đôi khi Cơ Đốc nhân vẫn vô thức sống với tâm lý “tự cứu” – cố gắng làm lành để được Chúa yêu thương hơn, hoặc cảm thấy tội lỗi khi không đủ “tốt”. Chân lý này nhắc nhở chúng ta: Không có việc lành nào, dù lớn đến đâu, có thể thêm vào giá chuộc đã hoàn tất. Sự an nghỉ thật đến từ việc tin cậy trọn vẹn vào công giá của Đấng Christ, không phải vào thành tích của bản thân.
3. Xem Trọng Đúng Mức Những Gì Thật Sự Có Giá Trị: Nếu vàng bạc – biểu tượng của của cải trần gian – là “vật hay hư nát” và không thể cứu được ai, thì chúng ta phải đánh giá lại hệ thống giá trị của mình. Điều gì thật sự quý giá? Là Đấng Christ, Lời Ngài, những linh hồn, và cơ nghiệp trên trời (Ma-thi-ơ 6:19-21). Điều này ảnh hưởng đến cách chúng ta sử dụng thời gian, tiền bạc và năng lực.
4. Sống Xứng Đáng Với Giá Đã Trả: Sứ đồ Phao-lô khuyên: “Hãy lấy thân thể mình làm sáng danh Đức Chúa Trời” (1 Cô-rinh-tô 6:20). Lý do? “Vì chưng anh em đã được chuộc bằng giá cao rồi”. Hiểu về giá trị của sự chuộc tội thúc giục chúng ta sống thánh khiết, không còn làm nô lệ cho tội lỗi hay những thói quen cũ, nhưng sống tự do để phục vụ Đức Chúa Trời. Chúng ta thuộc về Ngài bởi quyền sở hữu kép: Ngài dựng nên chúng ta và Ngài chuộc chúng ta lại.
5. Rao Truyền Một Tin Lành Quý Giá: Khi chúng ta chia sẻ Phúc Âm, chúng ta không rao giảng một triết lý hay một hệ thống luân lý rẻ tiền. Chúng ta công bố một sự giải cứu có giá trị vô song, được mua bằng huyết báu của Con Đức Chúa Trời. Điều này cho chúng ta sự bạo dạn, sự trang trọng và lòng sốt sắng trong sứ mạng truyền giáo.
Lời tuyên bố của Sứ đồ Phi-e-rơ trong 1 Phi-e-rơ 1:18-19 là một hòn đá tảng của thần học Cứu chuộc. Nó phá đổ mọi ngẫu tượng của sự tự cứu và mọi sự cậy mình của con người. Đồng thời, nó dựng lên một cây thập tự vinh hiển, nơi mà tình yêu vô hạn và sự công bình vô hạn của Đức Chúa Trời gặp nhau. Chúng ta được chuộc lại không phải bằng “vật hay hư nát”, vì những thứ đó không có sức giải quyết nan đề tội lỗi và sự chết. Chúng ta được chuộc bằng “huyết báu” của Chiên Con toàn hảo, Đấng Christ.
Giá trị của sự chuộc tội này là vĩnh cửu, trọn vẹn và đủ cho mọi người tin nhận. Nó đem lại cho chúng ta sự bảo đảm tuyệt đối, vì nền tảng cứu rỗi của chúng ta không dựa trên sự chóng qua của vàng bạc hay sự bất định của công đức con người, nhưng dựa trên sự hoàn thành vĩnh viễn của Đấng Christ trên thập tự giá. Ước gì mỗi chúng ta, khi suy ngẫm về chân lý này, sẽ sống một đời sống ngợi khan, biết ơn, thánh khiết và nhiệt thành, vì biết mình đã được mua chuộc bằng một giá quá đỗi cao quý.
“Hãy ngợi khen Đức Chúa Trời, là Cha Đức Chúa Jêsus Christ chúng ta, Ngài theo lượng thương xót cả thể khiến chúng ta lại sanh, đặng chúng ta nhờ sự sống lại của Đức Chúa Jêsus Christ mà được sự trông cậy sống, là cơ nghiệp không hư đi, không ô uế, không suy tàn, để dành trong các tầng trời cho anh em” (1 Phi-e-rơ 1:3-4).