Chúa Giê-su Biến Nước Thành Rượu Hay Nước Nho?
Trong hành trình chức vụ công khai của Chúa Giê-su, phép lạ đầu tiên được ghi lại—tại tiệc cưới ở Ca-na—luôn là một chủ đề thu hút sự chú ý và đôi khi là tranh luận: Ngài đã biến nước thành rượu thật sự (có cồn) hay chỉ là nước nho (không lên men)? Câu hỏi này không chỉ đơn thuần là một cuộc tranh luận về từ ngữ, mà chạm đến các khía cạnh thần học, văn hóa, và nguyên tắc giải kinh. Bài viết nghiên cứu chuyên sâu này sẽ phân tích câu chuyện trong bối cảnh Kinh Thánh, ngôn ngữ Hy Lạp nguyên thủy, văn hóa Do Thái thế kỷ thứ nhất, và đưa ra những ứng dụng thiết thực cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.
Sự kiện này chỉ được thuật lại trong sách Phúc Âm Giăng: "Đến ngày thứ ba, có đám cưới tại thành Ca-na, trong xứ Ga-li-lê... Khi họ thiếu rượu, mẹ Đức Chúa Jêsus nói với Ngài rằng: Người ta không có rượu... Đức Chúa Jêsus đáp rằng: Hỡi đàn bà kia, sự đó can gì đến ta và ngươi? Giờ ta chưa đến... Đức Chúa Jêsus biểu họ rằng: Hãy đổ nước đầy những chum nước nầy; thì họ đổ đầy tới miệng. Ngài bèn phán: Bây giờ hãy múc đi, đem cho kẻ coi tiệc... Kẻ coi tiệc nếm nước đã biến thành rượu... kẻ coi tiệc gọi chàng rể, mà nói rằng: Ai nấy đều đãi rượu ngon trước, sau khi khách uống nhiều rồi, mới đãi rượu xoàng hơn; còn ngươi, ngươi đã giữ rượu ngon cho đến bây giờ. Ấy là tại Ca-na, trong xứ Ga-li-lê, mà Đức Chúa Jêsus làm phép lạ đầu tiên..." (Giăng 2:1-11, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925).
Chúng ta cần chú ý vài chi tiết then chốt:
- “Rượu” (ὁ οἶνος - ho oinos): Đây là từ Hy Lạp được sử dụng xuyên suốt đoạn văn. Trong toàn bộ Tân Ước, từ oinos luôn chỉ một loại thức uống lên men từ nho. Không có lần nào oinos được hiểu là "nước nho" chưa lên men. Ngôn ngữ Hy Lạp có từ khác cho nước nho mới ép, đó là γλεῦκος (gleukos) như trong Công vụ 2:13, khi các môn đồ bị cho là "đầy rượu mới" (từ gleukos nghĩa là rượu ngọt, mới lên men).
- Nhận xét của người coi tiệc (architriklinos): Ông ta không chỉ khen "ngon" mà còn đưa ra một nhận xét mang tính xã hội rất rõ ràng: "Ai nấy đều đãi rượu ngon trước, sau khi khách uống nhiều rồi, mới đãi rượu xoàng hơn". Nhận xét này chỉ có ý nghĩa trong bối cảnh của một thứ rượu có tác động nhất định. Trong văn hóa tiệc cưới thời đó, rượu giúp cho không khí vui vẻ; việc đãi rượu ngon sau cùng là điều trái ngược với thông lệ, và điều này cho thấy Chúa Giê-su đã tạo ra một sản phẩm vượt trội cả về chất lượng lẫn tác dụng.
- Quy mô của phép lạ: Sáu chum đá, mỗi chum chứa hai hoặc ba "thùng" (μετρητής - metrētēs), tương đương khoảng 75-115 lít nước. Tổng cộng Chúa Giê-su đã tạo ra từ 450 đến gần 700 lít rượu chất lượng cao. Đây là một lượng rất lớn, thể hiện sự dư dật trong ân điển của Ngài.
Để hiểu đúng, chúng ta phải đặt câu chuyện vào khung cảnh văn hóa của nó. Trong xã hội Do Thái thế kỷ thứ nhất, rượu nho (yayin trong tiếng Hê-bơ-rơ, tương đương với oinos trong Hy Lạp) là một phần của cuộc sống hàng ngày và các nghi lễ tôn giáo.
1. Rượu trong Cựu Ước: Rượu thường được xem như một món quà từ Đức Chúa Trời, biểu tượng của sự vui mừng, phước hạnh và lễ hội (Thi thiên 104:14-15; Truyền đạo 9:7). Nó được dùng trong các của lễ (Dân số ký 15:5-10). Tuy nhiên, Kinh Thánh cũng cảnh báo rõ ràng về sự lạm dụng, say sưa dẫn đến tội lỗi (Châm ngôn 20:1; 23:29-35).
2. Tiệc cưới Do Thái: Một đám cưới thời đó có thể kéo dài đến bảy ngày. Việc thiếu rượu không chỉ là một sự bối rối xã hội nhỏ, mà là một thảm họa, vi phạm nghiêm trọng nghi lễ hiếu khách và có thể dẫn đến những vụ kiện tụng từ gia đình nhà gái. Vì vậy, phép lạ của Chúa Giê-su không chỉ thể hiện quyền năng, mà còn là một hành động của lòng thương xót sâu sắc, giải cứu gia đình chú rể khỏi sự hổ thẹn nặng nề.
3. Quan điểm của người Do Thái về rượu: Họ không xem rượu (được dùng chừng mực trong bữa ăn, lễ hội) là tội lỗi. Tội lỗi nằm ở sự say sưa, mất tự chủ (Ê-phê-sô 5:18). Do đó, việc Chúa Giê-su cung cấp rượu trong bối cảnh này hoàn toàn phù hợp với phong tục và đạo đức Do Thái chính thống.
Lập luận 1: "Chúa không thể tạo ra thứ gây nghiện hay có hại."
Đây là lập luận dựa trên cảm xúc hơn là Kinh Thánh. Chính Chúa Giê-su đã phán: "Chẳng có vật gì từ bên ngoài vào trong người mà có thể làm dơ dáy người được; nhưng sự chi từ trong người ra, đó là sự làm dơ dáy người" (Mác 7:15). Vấn đề không nằm ở vật chất (rượu, thức ăn), mà nằm ở tấm lòng và cách sử dụng của con người. Rượu, như thức ăn, là trung tính. Tội lỗi nảy sinh từ sự tham lam, thiếu tiết độ, và lạm dụng.
Lập luận 2: "Đó phải là nước nho vì 'rượu mới' trong Kinh Thánh là tốt."
Cần phân biệt giữa cách gọi và bản chất. "Rượu mới" (οινος νεος - oinos neos) vẫn là rượu đã lên men, chỉ là mới và chưa ủ lâu. Trong Lu-ca 5:37-39, Chúa Giê-su dùng dụ ngôn "rượu mới bình mới" và nói: "Vả, không ai uống rượu cũ mà lại thèm rượu mới; vì người ta nói rằng: Rượu cũ ngon hơn". Lời này chỉ có ý nghĩa nếu "rượu mới" cũng là rượu thật, có thể so sánh về độ ngon.
Lập luận 3: "Người coi tiệc nói 'khách uống nhiều rồi', chứng tỏ họ đã say, nên rượu sau phải không cồn."
Đây là sự suy diễn. Cụm "uống nhiều" (μεθυσθωσιν - methysthōsin) có thể đơn giản có nghĩa là "đã uống đủ" hoặc "đã thỏa thuê", không nhất thiết phải là say xỉn. Ngay cả khi có người đã say, việc Chúa Giê-su cung cấp thêm rượu ngon không đồng nghĩa với việc Ngài khuyến khích họ say hơn nữa. Trách nhiệm thuộc về cá nhân trong việc tự chế.
Phép lạ này không chỉ là một hành động quyền năng, mà còn mang những biểu tượng thần học sâu sắc:
1. Sự Thay Thế và Biến Đổi: Luật pháp Cựu Ước với những nghi lễ thanh tẩy bằng nước (tượng trưng bởi sáu chum đá dùng cho sự rửa sạch của người Giu-đa - Giăng 2:6) đã trở nên không đủ, "thiếu" sự sống và niềm vui thật. Chúa Giê-su đã biến nước của luật pháp và nghi lễ thành rượu của ân điển, niềm vui và giao ước mới. Đây là hình bóng về sự cứu rỗi trọn vẹn mà Ngài mang đến.
2. Sự Dư Dật Của Ân Điển: Số lượng rượu khổng lồ cho thấy ân điển của Đấng Christ là dư dật, vượt xa mọi nhu cầu và mong đợi (Ê-phê-sô 3:20).
3. Bày Tỏ Vinh Quang và Củng Cố Đức Tin: Mục đích tối thượng của phép lạ được nêu rõ: "Ấy là tại Ca-na... Ngài đã bày tỏ sự vinh hiển mình, và môn đồ tin Ngài" (Giăng 2:11). Phép lạ nhằm mục đích mặc khải về thân vị của Chúa Giê-su và dẫn dắt người ta đến đức tin nơi Ngài.
4. Vai Trò Của Đức Maria Và “Giờ” Của Chúa: Lời Chúa đáp với mẹ Ngài ("Giờ ta chưa đến") chỉ về "giờ" quan trọng nhất: giờ chịu chết và phục sinh trên thập tự giá. Tuy nhiên, qua sự vâng lời của những người hầu ("Hễ Ngài biểu gì, hãy làm theo"), Chúa đã hành động. Điều này dạy chúng ta về sự nhạy bén thuận phục ý muốn và thời điểm của Ngài.
1. Chúa Quan Tâm Đến Mọi Phần Của Đời Sống Chúng Ta: Chúa Giê-su hiện diện trong những dịp vui bình thường của gia đình. Ngài quan tâm đến những nhu cầu "trần tục" như tiệc tùng, thức ăn, và cả sự hổ thẹn của chúng ta. Điều này khích lệ chúng ta mang mọi lo lắng, dù lớn hay nhỏ, đến với Ngài trong lời cầu nguyện (Phi-líp 4:6).
2. Ân Điển Chúa Là Dư Dật Và Tốt Lành Nhất: Giống như rượu ngon nhất được dành đến sau cùng, đường lối và sự cung ứng của Chúa cho đời sống chúng ta luôn là tốt nhất, dù đôi khi chúng ta phải chờ đợi và trải qua cảm giác "thiếu thốn". Hãy tin cậy rằng Ngài biết điều gì là tốt và đúng thời điểm.
3. Chúa Biến Đổi Điều Tầm Thường Thành Phi Thường: Nước lã trong những chum đá tầm thường đã trở thành rượu ngon. Chúa có thể sử dụng những con người bình thường, hoàn cảnh bình thường, và biến đổi bằng quyền năng Ngài để tạo nên những điều kỳ diệu cho vinh hiển của Ngài. Hãy dâng cho Ngài những "bình chứa" đời sống mình.
4. Bài Học Về Sự Tiết Độ Và Trách Nhiệm: Trong khi Kinh Thánh không lên án việc dùng rượu cách chừng mực, nó nghiêm khắc cảnh cáo việc say sưa. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi sống dưới sự kiểm soát của Đức Thánh Linh (Ê-phê-sô 5:18), chứ không để chất gây nghiện điều khiển. Sự tự chủ (trái của Thánh Linh - Ga-la-ti 5:23) phải là nguyên tắc chỉ đạo. Trong nhiều bối cảnh văn hóa ngày nay, việc kiêng rượu hoàn toàn có thể là một chứng cớ khôn ngoan và yêu thương để không làm vấp phạm anh em mình (Rô-ma 14:21).
5. Tập Trung Vào Trọng Tâm Phép Lạ: Đừng để cuộc tranh luận về bản chất của rượu làm chúng ta mất đi điểm chính: Chúa Giê-su Christ là Con Đức Chúa Trời, có quyền năng sáng tạo và biến đổi, Ngài đến để mang lại niềm vui trọn vẹn và sự cứu rỗi cho những ai tin Ngài. Phép lạ này là một dấu chỉ (σημείον - sēmeion) chỉ về thân vị và công trình của Ngài.
Dựa trên phân tích ngôn ngữ Hy Lạp, bối cảnh văn hóa lịch sử Do Thái, và sự nhất quán trong toàn bộ Kinh Thánh, chúng ta có thể kết luận rằng Chúa Giê-su đã biến nước thành rượu thật (có cồn), là thức uống lên men từ nho. Tuy nhiên, mục đích của Ngài không phải để cổ vũ việc uống rượu, càng không phải để khuyến khích sự say sưa. Phép lạ này trước hết là một sự mặc khải về vinh quang của Con Đức Chúa Trời, là hình bóng về ân điển dư dật và niềm vui trọn vẹn của giao ước mới mà Ngài thiết lập. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta học nơi Ngài bài học về lòng thương xót trong những chi tiết nhỏ của cuộc sống, sự tin cậy vào thời điểm hoàn hảo của Ngài, và khao khát được Ngài biến đổi đời sống tầm thường của mình thành một phương tiện làm vinh hiển Danh Ngài. Hãy luôn nhớ lời dặn của người hầu: "Hễ Ngài biểu gì, hãy làm theo" (Giăng 2:5), vì khi vâng lời Chúa, chúng ta sẽ được chứng kiến những điều kỳ diệu.