Sem, Cham và Gia-phết: Lời Kể Kinh Thánh và Ý Nghĩa
Trong Kinh Thánh, gia đình của Nô-ê giữ một vai trò vô cùng quan trọng, đặc biệt là ba con trai của ông: Sem, Cham và Gia-phết. Câu chuyện về họ được ghi lại trong Sáng thế ký từ chương 5 đến chương 11, mô tả cuộc sống nhân loại trước và sau trận Đại Hồng Thủy, cũng như những sự kiện định hình lịch sử sau này. Bài viết này sẽ đi sâu vào khai quật những gì Kinh Thánh nói về ba nhân vật này, cùng những bài học thiết thực cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.
I. Bối Cảnh Gia Đình Nô-ê
Trước khi khám phá về Sem, Cham và Gia-phết, chúng ta cần nhìn lại bối cảnh chung. Sáng thế ký 5:32 cho biết: “Nô-ê được năm trăm tuổi, sanh Sem, Cham và Gia-phết.” Ba con trai này ra đời vào giai đoạn thế gian đầy dẫy sự gian ác (Sáng 6:5), và Đức Chúa Trời quyết định hủy diệt loài người bằng trận lụt lớn. Nhưng Nô-ê là người công bình, trọn vẹn, và ông “đồng đi cùng Đức Chúa Trời” (Sáng 6:9). Vì thế, Chúa bảo ông đóng một chiếc tàu lớn để cứu gia đình mình và các loài động vật.
Khi Nô-ê bắt đầu công trình, chắc hẳn Sem, Cham và Gia-phết đã trưởng thành và có gia đình riêng (Sáng 6:18). Cả ba đều hợp tác với cha trong việc đóng tàu và chuẩn bị cho cơn nước lụt. Sáng thế ký 7:13 ghi: “Cũng trong ngày đó, có Nô-ê, Sem, Cham và Gia-phết, là các con trai của Nô-ê, vợ Nô-ê, và ba người vợ của ba con trai người cùng vào tàu.” Như vậy, cả gia đình tám người được cứu khỏi nước lụt nhờ đức tin và sự vâng lời của Nô-ê (Hê-bơ-rơ 11:7).
II. Ý Nghĩa Tên Gọi và Đặc Điểm
Trong tiếng Hê-bơ-rơ, tên mỗi người mang một ý nghĩa đặc biệt, phần nào phản ánh tính cách hoặc vai trò tương lai:
- Sem (שֵׁם – Shem): có nghĩa là “danh, tên tuổi”. Điều này ứng nghiệm với việc dòng dõi của Sem sẽ nổi danh vì giao ước cứu rỗi qua dân Y‑sơ‑ra‑ên và cuối cùng là Đấng Mê-si.
- Cham (חָם – Ham): có nghĩa là “nóng” hoặc “nhiệt”. Có lẽ điều này ám chỉ tính khí nóng nảy hoặc sự thiếu kiềm chế, biểu hiện trong sự kiện ông đối xử bất kính với cha mình.
- Gia-phết (יֶפֶת – Yepheth): thường được hiểu là “mở rộng”. Điều này phù hợp với lời tiên tri của Nô-ê sau đó: “Nguyện Đức Chúa Trời mở rộng cho Gia-phết…” (Sáng 9:27).
Thứ tự sinh của ba người không hoàn toàn rõ ràng; một số học giả cho rằng Sem là con cả, nhưng Kinh Thánh thường xếp tên Sem đầu tiên, rồi đến Cham và Gia-phết. Tuy nhiên, Sáng thế ký 10:21 lại nói Sem là “anh cả của Gia-phết”, còn Cham có thể là con út (Sáng 9:24). Dù sao, điều này không ảnh hưởng nhiều đến ý nghĩa thần học.
III. Sự Kiện Nô-ê Say Rượu và Hậu Quả
Sau trận Đại Hồng Thủy, Nô-ê bắt đầu trồng nho, làm rượu và uống say. Sáng thế ký 9:20-23 kể:
“Nô-ê khởi cày đất và trồng nho. Người uống rượu say, rồi lõa thể ở giữa trại mình. Cham, cha của Ca-na-an, thấy sự trần truồng của cha, bèn ra thuật lại cho hai anh em mình ở ngoài. Sem và Gia-phết lấy áo choàng vắt trên vai, đi giật lùi mà che sự trần truồng của cha; họ xây mặt qua phía khác để không thấy sự trần truồng của cha.”
Hành động của Cham không chỉ là nhìn thấy sự trần truồng của cha, mà ông còn đi kể cho anh em, có vẻ như để cười nhạo hoặc hạ thấp danh dự của cha. Ngược lại, Sem và Gia-phết đã hành động tế nhị, tôn trọng, dùng áo che cho cha mà không nhìn. Khi Nô-ê tỉnh rượu, ông biết việc con út (Cham) đã làm và nói lời tiên tri về tương lai của ba con trai.
IV. Lời Tiên Tri của Nô-ê (Sáng 9:25-27)
“Nguyện Ca-na-an bị rủa sả! Nó sẽ làm mọi tôi đòi cho các anh em nó. Nguyện Đức Chúa Trời của Sem được ngợi khen! Ca-na-an phải làm tôi đòi cho Sem. Nguyện Đức Chúa Trời mở rộng cho Gia-phết, nhưng nguyện người ở trong trại của Sem; còn Ca-na-an phải làm tôi cho người.”
Cần lưu ý rằng lời rủa không trực tiếp giáng trên Cham mà trên con trai của ông là Ca-na-an. Lý do có thể vì Cham đã có hành động tội lỗi, nhưng sự rủa sả thể hiện qua dòng dõi của ông, đặc biệt là dân Ca-na-an – những người sau này bị dân Y‑sơ‑ra‑ên (dòng Sem) chinh phục và phải làm tôi mọi. Mặt khác, Sem được chúc phước, và Đức Chúa Trời của Sem sẽ được ngợi khen. Gia-phết cũng được chúc phước mở rộng, nhưng sẽ “ở trong trại của Sem”, ngụ ý rằng dòng dõi Gia-phết sẽ được hưởng phúc lành qua mối liên hệ với dòng Sem.
Về mặt thần học, lời tiên tri này chỉ ra rằng dân tộc của Sem sẽ là người gìn giữ sự thờ phượng chân thật, và từ dòng dõi Sem sẽ ra đời Áp-ra-ham, Y‑sơ‑ra‑ên, và cuối cùng là Chúa Giê-xu Christ. Dòng dõi Gia-phết (thường được hiểu là các dân ngoại) sẽ được mở rộng và nhận phước lành thông qua dòng Sem – tức là nhờ đức tin nơi Đấng Mê-si, người ngoại bang cũng được cứu (Ê-phê-sô 2:12-13).
V. Dòng Dõi của Sem, Cham và Gia-phết (Sáng thế ký 10)
Chương 10 Sáng thế ký thường được gọi là “Bảng Liệt Kê Các Dân Tộc”, ghi lại con cháu của ba anh em, hình thành nên các dân tộc trên thế giới sau trận lụt.
1. Dòng Dõi Gia-phết (Sáng 10:2-5)
Con của Gia-phết gồm: Gô-me, Ma-gốc, Ma-đai, Gia-van, Tu-banh, Mê-siếc, và Ti-ra. Họ là tổ phụ của các dân sống ở vùng biển, các đảo, và phía bắc. Theo các học giả, họ tương ứng với các dân tộc Ấn-Âu: Gô-me (Cimmerians, sau là người Celt?), Ma-đai (người Mê-đi), Gia-van (người Ionia – Hy Lạp), v.v. Đây là các dân được “chia ra trong các xứ, mỗi dân tùy theo tiếng nói, tông tộc và dân tộc mình”.
2. Dòng Dõi Cham (Sáng 10:6-20)
Con của Cham là Cút, Mích-ra-im, Phút và Ca-na-an. Cút là tổ phụ của dân Ê‑thi‑ô‑pi, Nim‑rốt (người hùng mạnh); Mích-ra-im là tổ phụ người Ai Cập; Phút có thể là Libya; Ca-na-an là tổ phụ của các dân ở vùng Đất Hứa: Giê‑bu‑sít, A‑mô‑rít, Ghia‑ga‑sít, v.v. Chính dân Ca-na-an sau này bị dân Y‑sơ‑ra‑ên tiêu diệt hoặc bắt làm tôi mọi, ứng nghiệm lời rủa của Nô-ê.
3. Dòng Dõi Sem (Sáng 10:21-31; 11:10-26)
Con của Sem là Ê‑lam, A‑suy, A‑các-sát, Lút và A‑ram. A‑các-sát là ông nội của Hê‑be, và từ Hê‑be ra dân Hê‑bơ‑rơ (Do Thái). Đặc biệt, A‑ram là tổ phụ của dân Sy-ri. Qua dòng dõi Sem, chúng ta thấy xuất hiện Áp‑ram (Áp-ra-ham) – người mà qua đó giao ước được lập. Sáng thế ký 11:10-26 liệt kê dòng dõi từ Sem đến Áp‑ram, cho thấy sự kế tục của giao ước cứu rỗi.
VI. Ý Nghĩa Thần Học và Ứng Dụng Cho Ngày Nay
Lịch sử của Sem, Cham và Gia-phết không chỉ là chuyện quá khứ, mà còn chứa đựng nhiều bài học sâu sắc cho Cơ Đốc nhân hiện đại:
1. Tôn trọng và bảo vệ danh dự gia đình
Hành động của Sem và Gia-phết cho thấy sự tôn trọng đối với cha mình ngay cả khi ông có lỗi lầm (say rượu). Họ đã không lợi dụng cơ hội để nhạo báng, mà dùng áo che đậy sự hổ thẹn cho cha. Chúng ta được kêu gọi “hãy hiếu kính cha mẹ ngươi” (Xuất Ê‑díp‑tô Ký 20:12) và “hãy yêu thương nhau” (Giăng 13:34). Trong gia đình, hãy bảo vệ danh dự của nhau, không phơi bày những điểm yếu của người thân cho người ngoài, nhưng khéo léo giúp đỡ trong tình yêu thương.
2. Hậu quả của sự thiếu kính trọng
Cham đã gánh chịu hậu quả nặng nề qua con cháu mình. Mặc dù chính ông không bị rủa trực tiếp, nhưng dòng dõi của ông phải chịu ảnh hưởng. Điều này nhắc nhở chúng ta rằng tội lỗi không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân mà còn đến thế hệ sau. Là cha mẹ, chúng ta cần sống đạo đức để làm gương; là con cái, cần vâng lời và kính trọng cha mẹ. “Hãy hiếu kính cha mẹ ngươi, hầu cho ngươi được sống lâu trên đất mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi ban cho.” (Ê‑phê‑sô 6:2-3).
3. Phước lành đến từ sự khiêm nhường và tôn cao Danh Chúa
Sem được chúc phước vì đã tôn trọng cha và qua đó tôn trọng Đức Chúa Trời – “Đức Chúa Trời của Sem được ngợi khen”. Lời chúc phước này hướng đến dòng dõi Sem sẽ là phương tiện Chúa dùng để đem ơn cứu rỗi đến cho thế gian. Ngày nay, mọi người tin Chúa Giê-xu, dù là dân ngoại (dòng Gia-phết) đều được hưởng phước lành nhờ ở trong “trại của Sem” – tức là được ghép vào dân Y‑sơ‑ra‑ên thuộc linh (Rô‑ma 11:17). Qua đó, chúng ta thấy ân điển của Chúa vượt qua mọi phân biệt chủng tộc, mọi người đều có thể nhận được sự cứu rỗi trong Đấng Christ.
4. Sứ mạng truyền giáo cho muôn dân
Lời tiên tri về Gia-phết được mở rộng và ở trong trại của Sem gợi ý rằng dân ngoại sẽ được hưởng ơn phúc qua dân Sem. Điều này đã ứng nghiệm trong Tân Ước khi Phúc Âm được rao giảng cho dân ngoại và họ tin nhận Chúa. Hội Thánh ngày nay phải tiếp tục sứ mạng đó, đem ánh sáng của Chúa đến mọi dân tộc, bất kể họ thuộc dòng nào, vì “trong Đấng Christ, không còn phân biệt… tất cả đều là một” (Ga‑la‑ti 3:28).
Kết Luận
Sem, Cham và Gia-phết là những nhân vật nền tảng trong lịch sử Kinh Thánh. Câu chuyện của họ không chỉ cung cấp thông tin về nguồn gốc các dân tộc, mà còn dạy cho chúng ta những bài học về sự tôn trọng, hậu quả của tội lỗi, và sự thành tín của Đức Chúa Trời trong việc thực hiện kế hoạch cứu rỗi qua dòng dõi Sem. Nhờ Chúa Giê-xu Christ, mọi dân tộc đều được mời gọi vào sự chúc phước của Ngài. Mong rằng mỗi chúng ta sẽ sống đời sống hiếu kính, khiêm nhường và rao truyền Phúc Âm để nhiều người được ở trong “trại của Sem” – tức là trong Hội Thánh của Đấng Christ.