Thiên sứ có bản chất giống và khác con người như thế nào?
Thiên sứ (hay thiên thần) là một chủ đề hấp dẫn trong Kinh Thánh, thu hút sự tò mò của nhiều Cơ Đốc nhân. Họ là những thực thể thuộc linh được Đức Chúa Trời tạo dựng với mục đích đặc biệt. Tuy nhiên, nhiều người thắc mắc: thiên sứ giống và khác con người ra sao? Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát Kinh Thánh để làm sáng tỏ bản chất của thiên sứ, so sánh với con người, và rút ra những ứng dụng thực tiễn cho đời sống đức tin.
1. Bản chất của thiên sứ theo Kinh Thánh
Trước khi so sánh, chúng ta cần hiểu rõ thiên sứ là ai. Từ “thiên sứ” trong tiếng Hê-bơ-rơ là mal’ak (מַלְאָךְ) và tiếng Hy Lạp là angelos (ἄγγελος), đều có nghĩa là “sứ giả”. Họ là những sứ giả thiên thượng, thực hiện ý muốn của Đức Chúa Trời. Kinh Thánh dạy rõ:
“Vì muôn vật đã được dựng nên trong Ngài, bất luận trên trời, dưới đất, vật thấy được, vật không thấy được, hoặc ngôi vua, hoặc quyền cai trị, hoặc chấp chánh, hoặc cầm quyền, đều là bởi Ngài và vì Ngài mà được dựng nên.” (Cô-lô-se 1:16)
Thiên sứ là tạo vật của Đức Chúa Trời, thuộc về thế giới vô hình (vật không thấy được). Họ là những thần linh (pneumata – Hê-bơ-rơ 1:14), không có thân thể vật chất nhưng có thể hiện ra dưới hình dạng con người khi cần thiết (Sáng thế ký 18:2; 19:1). Thiên sứ có trí tuệ, cảm xúc và ý chí tự do: họ biết ca ngợi Chúa (Lu-ca 2:13-14), họ vui mừng (Gióp 38:7), họ có thể phạm tội và sa ngã (2 Phi-e-rơ 2:4; Giu-đe 6).
Thiên sứ được phân loại theo nhiều cấp bậc: Sê-ra-phim (Ê-sai 6:2), Chê-ru-bim (Ê-xê-chi-ên 10:1), các vương quốc, quyền thế (Rô-ma 8:38; Ê-phê-sô 1:21), và mỗi loại có chức năng riêng trong vương quốc Đức Chúa Trời.
2. Những điểm giống nhau giữa thiên sứ và con người
Dù khác biệt, thiên sứ và con người có nhiều điểm tương đồng đáng chú ý.
2.1. Đều là tạo vật của Đức Chúa Trời
Con người được Đức Chúa Trời nắn nên từ bụi đất (Sáng thế ký 2:7). Thiên sứ cũng do Ngài tạo dựng (Nê-hê-mi 9:6). Cả hai đều không phải tự hữu, mà được Đấng Tạo Hóa ban cho sự sống và mục đích.
2.2. Có trí tuệ, khả năng nhận biết và ca ngợi Chúa
Thiên sứ có sự khôn ngoan (2 Sa-mu-ên 14:20) và hiểu biết về những kế hoạch của Đức Chúa Trời (1 Phi-e-rơ 1:12). Con người cũng được ban cho trí tuệ (Sáng thế ký 1:26). Cả hai đều được kêu gọi ca ngợi Đức Giê-hô-va (Thi thiên 148:2; Khải huyền 5:11-12).
2.3. Có ý chí tự do và khả năng vâng lời hoặc bất tuân
Thiên sứ đã có sự lựa chọn: một phần đã theo Sa-tan phản loạn (Khải huyền 12:7-9). Con người cũng có tự do ý chí và đã sa ngã (Sáng thế ký 3). Cả hai đều có trách nhiệm về hành động của mình trước mặt Đức Chúa Trời.
2.4. Được kêu gọi phục vụ và thờ phượng Đức Chúa Trời
Hê-bơ-rơ 1:14 mô tả thiên sứ là “thần hầu việc Đức Chúa Trời, được sai xuống để giúp việc những người sẽ hưởng cơ nghiệp cứu rỗi.” Con người cũng được tạo dựng để thờ phượng Chúa và phục vụ Ngài (1 Phi-e-rơ 4:10).
2.5. Đều được Đức Chúa Trời quan tâm
Đức Chúa Trời chăm sóc cả thiên sứ (Gióp 38:7) lẫn con người (Ma-thi-ơ 6:26). 1 Cô-rinh-tô 4:9 nói rằng các sứ đồ “bị nêu cho thiên sứ và loài người xem”, cho thấy cả hai đều là đối tượng chứng kiến công việc Chúa.
2.6. Có khả năng giao tiếp
Thiên sứ có thể nói tiếng loài người (Sáng thế ký 19:1; Công vụ 10:3). Con người cũng giao tiếp với nhau và với Chúa. Sự tương tác này cho thấy cả hai có chung ngôn ngữ biểu đạt.
3. Những điểm khác nhau giữa thiên sứ và con người
Bên cạnh những điểm chung, thiên sứ và con người khác biệt rõ rệt về bản chất và mục đích.
3.1. Bản thể: linh thuần túy so với thể xác – linh – hồn
Thiên sứ là những thần linh (pneumata) không có xác thịt hay xương cốt (Lu-ca 24:39). Con người là sự kết hợp của thể xác, linh và hồn (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:23). Con người vừa thuộc thể vừa thuộc linh; thiên sứ chỉ thuộc linh. Tuy nhiên, thiên sứ có thể tạm thời mang lấy hình dạng con người để thực hiện nhiệm vụ (Sáng thế ký 18:2).
3.2. Sự sinh sản và hôn nhân
Chúa Giê-xu dạy rằng trong sự sống lại, con người “không cưới vợ gả chồng, nhưng các ngươi sẽ như thiên sứ ở trên trời vậy” (Ma-thi-ơ 22:30). Thiên sứ không có giới tính, không kết hôn, không sinh sản. Con người được Chúa truyền lệnh “sinh sản nảy nở” (Sáng thế ký 1:28).
3.3. Sự bất tử so với sự chết
Thiên sứ là bất tử, không trải qua sự chết (Lu-ca 20:36). Con người vì tội lỗi nên phải chết (Rô-ma 5:12). Dù Cơ Đốc nhân được hứa sự sống đời đời, họ vẫn trải qua cái chết thể xác (trừ khi được cất lên).
3.4. Sức mạnh
Thiên sứ có sức mạnh phi thường: “Các thiên sứ của Chúa, là các đấng có sức lực, làm theo mạng lịnh Ngài” (Thi thiên 103:20). 2 Phi-e-rơ 2:11 nói rằng các thiên sứ “có sức mạnh quyền năng hơn” nhưng không dùng sức mạnh ấy để xét đoán cách hỗn xược. Con người có sức mạnh giới hạn.
3.5. Nhu cầu cứu rỗi
Thiên sứ sa ngã không có cơ hội cứu chuộc; họ đã bị kết án đời đời (Giu-đe 6; 2 Phi-e-rơ 2:4). Con người sa ngã thì được Đức Chúa Trời ban ơn cứu rỗi qua Chúa Giê-xu Christ. Hê-bơ-rơ 2:16 khẳng định: “Vì ấy chẳng phải Ngài giúp vùa các thiên sứ, bèn là giúp vùa dòng dõi Áp-ra-ham.”
3.6. Vị trí trong kế hoạch cứu chuộc
Con người được tạo theo hình ảnh Đức Chúa Trời (Sáng thế ký 1:27) và được hứa ban quyền cai trị (Thi thiên 8:5). Chúa Giê-xu đã trở nên con người để cứu chuộc con người (Phi-líp 2:7-8). Thiên sứ không bao giờ được hứa điều tương tự; họ là những người hầu việc cho sự cứu rỗi của chúng ta (Hê-bơ-rơ 1:14).
3.7. Sự hiện diện
Thiên sứ dù có thể di chuyển nhanh chóng nhưng không có mặt khắp nơi (omnipresent). Họ bị giới hạn về vị trí, phải đi từ nơi này sang nơi khác (Đa-ni-ên 9:21-23). Đức Chúa Trời mới là Đấng hiện diện khắp nơi.
3.8. Cấu trúc xã hội và thứ bậc
Thiên sứ có hệ thống thứ bậc phức tạp (Ê-phê-sô 3:10; Cô-lô-se 1:16). Con người cũng có tổ chức xã hội nhưng không phân chia rõ ràng như thiên sứ.
4. Vai trò của thiên sứ đối với con người
Hiểu biết về thiên sứ không chỉ là lý thuyết; Kinh Thánh cho thấy họ tích cực tham gia vào đời sống con người:
- Truyền đạt thông điệp từ Đức Chúa Trời: Thiên sứ Gáp-ri-ên loan báo sự giáng sinh của Giăng Báp-tít và Chúa Giê-xu (Lu-ca 1:11-20, 26-38).
- Bảo vệ: “Vì Ngài sẽ sai thiên sứ Ngài canh giữ bạn trong mọi đường lối mình” (Thi thiên 91:11).
- Phục vụ: Sau khi Chúa Giê-xu chịu cám dỗ, các thiên sứ đến hầu việc Ngài (Ma-thi-ơ 4:11).
- Chiến đấu thuộc linh: Thiên sứ Mi-chen chiến đấu với ma quỷ (Đa-ni-ên 10:13; Khải huyền 12:7).
- Thi hành sự phán xét: Trong Khải huyền, các thiên sứ đổ các chén thạnh nộ xuống đất (Khải huyền 16).
- Đồng thanh thờ phượng: Các thiên sứ tham gia trong sự thờ phượng trên trời (Khải huyền 5:11-12).
5. Ứng dụng thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc
Kiến thức về thiên sứ phải dẫn chúng ta đến sự vâng phục và thờ phượng Đức Chúa Trời. Dưới đây là những bài học thực tiễn:
5.1. Không thờ lạy hay quá tôn cao thiên sứ
Sứ đồ Giăng đã sụp lạy thiên sứ và bị quở: “Đừng làm vậy; ta là bạn tôi tớ với ngươi và với anh em ngươi… hãy thờ phượng Đức Chúa Trời” (Khải huyền 22:8-9). Cô-lô-se 2:18 cảnh báo đừng để ai giảm thưởng bạn bởi sự khắc khổ và thờ lạy thiên sứ.
5.2. Biết rằng thiên sứ đang phục vụ và quan sát chúng ta
Hê-bơ-rơ 1:14 xác nhận thiên sứ được sai đi giúp đỡ các thánh đồ. Họ cũng là nhân chứng cho đời sống chúng ta (1 Cô-rinh-tô 4:9). Điều này mang đến sự an ủi và khích lệ sống thánh khiết.
5.3. Sống xứng đáng trước mặt Đức Chúa Trời và các thiên sứ
Phao-lô khuyên Ti-mô-thê: “Trước mặt Đức Chúa Trời, trước mặt Đức Chúa Jêsus Christ, và trước mặt các thiên sứ được chọn, ta răn bảo con…” (1 Ti-mô-thê 5:21). Ý thức về sự hiện diện của thiên sứ thúc giục chúng ta sống trung tín, không giả hình.
5.4. Cảnh giác với sự giả dạng của ma quỷ
“Vì chính quỉ Sa-tan mạo làm thiên sứ sáng láng” (2 Cô-rinh-tô 11:14). Chúng ta phải thử các thần (1 Giăng 4:1) và giữ vững lẽ thật Kinh Thánh.
5.5. Tập trung vào Chúa Giê-xu, Đấng cao hơn các thiên sứ
Hê-bơ-rơ chương 1 tuyên bố Chúa Giê-xu cao trọng hơn các thiên sứ, là Con Đức Chúa Trời, được các thiên sứ thờ lạy. Đấng Christ là trung tâm của đức tin chúng ta, chứ không phải thiên sứ.
6. Kết luận
Thiên sứ và con người đều là tạo vật của Đức Chúa Trời, có những điểm chung như trí tuệ, cảm xúc, ý chí và nhiệm vụ thờ phượng. Tuy nhiên, họ khác biệt về bản thể (thuần linh so với thể xác – linh – hồn), về sự sinh sản, sự chết, sức mạnh, và đặc biệt là trong kế hoạch cứu rỗi: con người được ban ơn cứu chuộc qua Chúa Giê-xu, còn thiên sứ sa ngã không có sự cứu rỗi. Hiểu biết này giúp chúng ta đúng mực trong thái độ đối với thiên sứ, biết ơn Đức Chúa Trời đã sắm sẵn những kẻ hầu việc cho chúng ta, và trên hết, dành sự tôn thờ duy nhất cho Chúa. Hãy sống sao cho mỗi ngày chúng ta vui lòng Chúa, và các thiên sứ cũng vui mừng vì sự vâng phục của chúng ta.