Tại sao Ni-cô-đem lại đến gặp Chúa Giê-xu vào ban đêm?

Câu chuyện về cuộc gặp gỡ giữa Chúa Giê-xu và Ni-cô-đem được ghi lại trong Phúc Âm Giăng chương 3, là một trong những đoạn Kinh Thánh quen thuộc nhất với Cơ Đốc nhân. Tuy nhiên, chi tiết Ni-cô-đem đến gặp Chúa Giê-xu vào ban đêm thường gợi lên nhiều thắc mắc và suy ngẫm. Bài viết này sẽ đi sâu khám phá bối cảnh, con người, lý do và ý nghĩa thần học của việc Ni-cô-đem tìm đến Chúa Giê-xu lúc đêm khuya, đồng thời rút ra những bài học thực tiễn cho đời sống đức tin ngày nay.

Trước khi tìm hiểu về Ni-cô-đem, chúng ta cần nắm rõ bối cảnh của sách Phúc Âm Giăng. Sách này được viết với mục đích “hầu cho các ngươi tin rằng Đức Chúa Jêsus là Đấng Christ, tức là Con Đức Chúa Trời, và hầu cho các ngươi nhờ danh Ngài mà được sự sống” (Giăng 20:31). Tác giả sử dụng nhiều hình ảnh tương phản giữa ánh sáng và bóng tối, sự sống và sự chết, tin và không tin. Chương 3 xảy ra sau khi Chúa Giê-xu đã làm phép lạ đầu tiên tại tiệc cưới Ca-na (chương 2) và thanh tẩy đền thờ (2:13-22). Nhiều người thấy các dấu lạ Ngài làm thì tin danh Ngài, nhưng Chúa “không phó thác mình cho họ” (2:24). Giữa bối cảnh đó, một người tên Ni-cô-đem, thuộc giới lãnh đạo tôn giáo, đã tìm đến Chúa Giê-xu.

Ni-cô-đem được mô tả là “người có một người trong nhóm người Pha-ri-si, tên là Ni-cô-đem, một người cai trị dân Giu-đa” (Giăng 3:1). Ông là thành viên của nhóm Pha-ri-si – một giáo phái Do Thái giáo nổi tiếng về sự tuân giữ nghiêm ngặt luật pháp và truyền thống. Không chỉ là Pha-ri-si, ông còn là “người cai trị dân Giu-đa”, tức một thành viên của Hội đồng Công luận (Sanhedrin) – cơ quan tối cao về tôn giáo và dân sự thời bấy giờ. Ngoài ra, trong câu 10, Chúa Giê-xu gọi ông là “giáo sư của dân Y‑sơ‑ra‑ên”, cho thấy ông là một thầy dạy luật rất được kính trọng. Như vậy, Ni-cô-đem là một nhân vật có địa vị, học thức và ảnh hưởng lớn trong xã hội Do Thái.

Tuy nhiên, ông không giống như nhiều người Pha-ri-si khác luôn tìm cách bắt bẻ Chúa Giê-xu. Ni-cô-đem tỏ ra tò mò và có thiện chí tìm hiểu. Ông nói: “Thưa Thầy, chúng tôi biết Thầy là giáo sư từ Đức Chúa Trời đến; vì những phép lạ Thầy làm nếu không có Đức Chúa Trời thì không ai làm được” (câu 2). Câu nói này cho thấy ông đã nhận ra quyền năng đặc biệt của Chúa Giê-xu, và ông muốn học hỏi thêm.

Kinh Thánh ghi rõ: “Người ấy ban đêm đến cùng Đức Chúa Jêsus” (Giăng 3:2). Chi tiết “ban đêm” không phải ngẫu nhiên; nó mang nhiều tầng ý nghĩa. Dưới đây là một số lý do có thể:

1. Lý do thực tế: Sợ bị người khác thấy

Với tư cách là một nhà lãnh đạo tôn giáo, Ni-cô-đem có thể lo ngại việc mình công khai gặp Chúa Giê-xu sẽ gây tai tiếng trong giới Pha-ri-si. Chúa Giê-xu đang bị nhiều người trong giới lãnh đạo nghi ngờ và chống đối. Nếu Ni-cô-đem đến ban ngày, ông sẽ bị đồng nghiệp phát hiện và có thể bị chỉ trích, thậm chí bị loại khỏi Hội đồng Công luận. Việc ông đến ban đêm cho thấy ông muốn giữ bí mật, tránh sự dòm ngó. Điều này phản ánh sự dè dặt ban đầu của một người đang tìm hiểu chân lý nhưng chưa dám công khai.

2. Lý do văn hóa: Thời gian thích hợp cho các cuộc thảo luận sâu sắc

Trong văn hóa Do Thái thời đó, ban đêm là lúc yên tĩnh, thích hợp cho việc học hỏi và tranh luận thần học. Các thầy dạy luật thường dành buổi tối để nghiên cứu và thảo luận. Vì vậy, Ni-cô-đem có thể chọn ban đêm để có một cuộc trò chuyện dài, không bị quấy rầy, với “Thầy” mà ông tôn kính. Cách tiếp cận này cũng thể hiện sự tôn trọng và nghiêm túc.

3. Lý do thần học: Biểu tượng của bóng tối và ánh sáng

Tác giả Giăng thường sử dụng hình ảnh ánh sáng và bóng tối để diễn tả thực tại thuộc linh. Ngay từ chương 1, ông giới thiệu Chúa Giê-xu là “sự sáng thật, sự sáng soi mọi người” (1:9), và “sự sáng soi trong nơi tối tăm, tối tăm chẳng hề nhận lấy sự sáng” (1:5). Trong chương 3, sau cuộc đối thoại với Ni-cô-đem, Chúa Giê-xu phán: “Ai tin Ngài thì chẳng bị định tội; ai không tin thì đã bị định tội rồi, vì không tin đến danh Con một Đức Chúa Trời. Vả, sự định tội đó là như vầy: sự sáng đã đến thế gian, mà người ta ưa sự tối tăm hơn sự sáng, vì việc làm của họ là xấu xa.” (3:18-19). Rồi Ngài nói tiếp: “Kẻ nào làm điều ác ghét sự sáng và không đến cùng sự sáng, e rằng công việc của mình bị trách móc chăng. Nhưng kẻ nào làm theo lẽ thật thì đến cùng sự sáng, hầu cho các việc của mình được tỏ ra, vì đã làm trong Đức Chúa Trời.” (3:20-21).

Việc Ni-cô-đem đến ban đêm là một chi tiết biểu tượng: ông đang ở trong bóng tối tâm linh, nhưng ông đang tìm đến ánh sáng là Chúa Giê-xu. Hành động đó phù hợp với lời Chúa: “kẻ nào làm theo lẽ thật thì đến cùng sự sáng”. Ni-cô-đem tuy ban đầu đến lén lút, nhưng ông đang bước đi về phía sự sáng. Về sau, ông đã dần bước ra ánh sáng: ông công khai bênh vực Chúa trước Hội đồng Công luận (Giăng 7:50-51) và cùng Giô-sép A‑ri‑ma‑thê lo việc an táng Chúa (Giăng 19:39). Như vậy, hình ảnh ban đêm trong câu chuyện còn nói lên hành trình từ bóng tối ra ánh sáng của một con người tìm kiếm chân lý.

4. Lý do từ ngôn ngữ Hy Lạp

Trong nguyên văn Hy Lạp, từ “ban đêm” là νυκτός (nuktos) – danh từ cách sở hữu của νύξ (nux). Từ này xuất hiện 16 lần trong Phúc Âm Giăng, thường mang ý nghĩa biểu tượng. Ví dụ, khi Giu-đa rời bàn tiệc Ly sau khi nhận miếng bánh, sách chép: “Nó liền đi ra; Vả, khi ấy đương ban đêm” (Giăng 13:30). Giu-đa đi ra để phản bội, đi vào bóng tối thuộc linh. Còn Ni-cô-đem đến với Chúa trong đêm, nhưng là để tìm kiếm ánh sáng. Sự tương phản này cho thấy ban đêm có thể là nơi người ta hành động trong tội lỗi, nhưng cũng có thể là lúc người ta tìm đến Chúa. Dù vậy, Chúa Giê-xu không từ chối Ni-cô-đem vì thời điểm ông đến, Ngài vui lòng dạy dỗ ông.

Cuộc trò chuyện giữa Chúa Giê-xu và Ni-cô-đem tập trung vào chủ đề “sinh lại”. Khi Ni-cô-đem bày tỏ sự nhận biết về Chúa, Chúa Giê-xu đáp ngay: “Quả thật, quả thật, ta nói cùng ngươi, nếu một người chẳng sanh lại, thì không thể thấy được nước Đức Chúa Trời.” (3:3). Ni-cô-đem thắc mắc: “Người đã già thì sanh lại làm sao được? Có thể nào trở vào lòng mẹ và sanh lần thứ hai sao?” (3:4). Chúa Giê-xu giải thích: “Quả thật, quả thật, ta nói cùng ngươi, nếu một người chẳng nhờ nước và Thánh Linh mà sanh, thì không được vào nước Đức Chúa Trời. Xác thịt sanh ra xác thịt; Thánh Linh sanh ra tâm linh. Chớ lấy làm lạ về điều ta đã nói với ngươi: Các ngươi phải sanh lại. Gió muốn thổi đâu thì thổi, ngươi nghe tiếng gió, nhưng không biết gió đến từ đâu và đi đâu. Hễ người nào bởi Thánh Linh mà sanh thì cũng như vậy.” (3:5-8).

Chúa Giê-xu đã dùng từ “sanh lại” (γεννηθῇ ἄνωθεν, gennēthē anōthen) có thể hiểu là “sanh từ trên cao” hoặc “sanh lại lần nữa”. Ni-cô-đem hiểu theo nghĩa đen, nhưng Chúa muốn nói đến sự tái sinh thuộc linh bởi quyền năng của Thánh Linh. Chỉ khi được tái sinh, con người mới có thể thấy và vào Nước Đức Chúa Trời. Đây là nền tảng của sự cứu rỗi, và câu Giăng 3:16 nổi tiếng tiếp tục khẳng định: “Vì Đức Chúa Trời yêu thương thế gian, đến nỗi đã ban Con một của Ngài, hầu cho hễ ai tin Con ấy không bị hư mất mà được sự sống đời đời.”

Cuộc đối thoại này cũng cho thấy Chúa Giê-xu sẵn sàng dạy dỗ một người tìm kiếm, bất kể thời gian hay địa vị. Ngài không trách cứ Ni-cô-đem vì đến ban đêm, nhưng dùng cơ hội này để trình bày chân lý cứu rỗi.

Câu chuyện Ni-cô-đem đến với Chúa Giê-xu ban đêm không chỉ là một sự kiện lịch sử, mà còn chứa đựng nhiều bài học thiết thực cho đời sống đức tin của chúng ta ngày nay.

1. Hãy chân thành tìm kiếm Chúa, dù có sợ hãi hay rào cản

Ni-cô-đem dù sợ bị phát hiện nhưng vẫn quyết định tìm gặp Chúa. Ông không để cho dư luận hoặc địa vị ngăn cản ông đến với Chân Lý. Là Cơ Đốc nhân, đôi khi chúng ta ngại nói về đức tin, ngại cầu nguyện nơi công cộng, hoặc ngại thừa nhận mình là người tin Chúa. Câu chuyện này nhắc nhở chúng ta rằng Chúa luôn sẵn sàng tiếp đón những ai tìm kiếm Ngài với lòng chân thành, dù bước đầu còn e dè. Điều quan trọng là chúng ta phải vượt qua sự sợ hãi để đến với Ngài.

2. Cần được sinh lại bởi Thánh Linh

Lời Chúa Giê-xu nói với Ni-cô-đem cũng là lời cho mỗi chúng ta: “Các ngươi phải sanh lại”. Không ai có thể vào Nước Đức Chúa Trời chỉ vì là người có đạo, đọc Kinh Thánh hay làm việc thiện. Chúng ta cần một sự biến đổi tận gốc bởi Thánh Linh, nhờ đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ. Sự tái sinh này không phải do công đức, mà là ân điển của Đức Chúa Trời (Ê-phê-sô 2:8-9). Hãy xác tín rằng chúng ta đã thực sự được tái sinh chưa? Nếu chưa, hãy tin nhận Chúa Giê-xu ngay hôm nay.

3. Bước từ bóng tối ra ánh sáng

Ni-cô-đem khởi đầu trong bóng tối, nhưng cuối cùng ông đã công khai đứng về phía Chúa. Đây là hình mẫu cho hành trình đức tin: từ việc tin nhận cá nhân, đến công khai làm chứng. Chúa Giê-xu dạy: “Các ngươi là sự sáng của thế gian... Sự sáng các ngươi hãy soi trước mặt người ta như vậy, đặng họ thấy những việc lành của các ngươi và ngợi khen Cha các ngươi ở trên trời.” (Ma-thi-ơ 5:14,16). Là con cái sự sáng, chúng ta không nên giấu mình trong bóng tối, nhưng phải sống và làm chứng cách công khai, dũng cảm.

4. Sẵn sàng dạy dỗ người tìm kiếm, bất kể thời điểm

Chúa Giê-xu đã tiếp Ni-cô-đem dù ông đến ban đêm. Điều này dạy chúng ta về thái độ sẵn sàng giúp đỡ, giải đáp thắc mắc cho những người đang tìm kiếm chân lý, dù họ đến vào lúc nào hay hoàn cảnh nào. Là những người rao truyền Phúc Âm, chúng ta cần kiên nhẫn, yêu thương và dành thời gian cho những người thật lòng muốn biết về Chúa.

5. Không nên vội phán xét người khác

Ni-cô-đem ban đầu đến ban đêm, có thể vì sợ hãi, nhưng ông vẫn được Chúa tiếp đón và dẫn dắt. Đôi khi chúng ta vội đánh giá những người mới tin hoặc chưa tin vì họ còn dè dặt. Hãy nhớ rằng Chúa kiên nhẫn với chúng ta và chờ đợi sự trưởng thành. Chúng ta cũng nên kiên nhẫn với anh chị em mình, khích lệ họ bước đi trong ánh sáng.

Ni-cô-đem đến gặp Chúa Giê-xu ban đêm vì nhiều lý do: thực tế, văn hóa, nhưng quan trọng hơn là ý nghĩa biểu tượng về hành trình từ bóng tối ra ánh sáng. Cuộc đối thoại của ông với Chúa Giê-xu đã để lại cho chúng ta sứ điệp cứu rỗi trọng tâm: sự cần thiết phải được sinh lại bởi Thánh Linh, nhờ đức tin nơi Con Đức Chúa Trời. Câu chuyện này thúc giục mỗi chúng ta chân thành tìm kiếm Chúa, kinh nghiệm sự tái sinh, và công khai sống cho Ngài. Dù chúng ta có bắt đầu từ nơi tối tăm như Ni-cô-đem, Chúa vẫn yêu thương và biến đổi chúng ta trở nên con cái của sự sáng.

Ước mong mỗi Cơ Đốc nhân đều có được lòng khao khát tìm hiểu chân lý như Ni-cô-đem, và cuối cùng bước đi mạnh mẽ trong ánh sáng của Chúa Giê-xu Christ.