Châm Ngôn Dạy Gì Về Việc Kiểm Soát Lưỡi?
Trong cuộc sống, lời nói đóng vai trò vô cùng quan trọng. Chúng ta có thể dùng lời để khích lệ, xây dựng, nhưng cũng có thể dùng lời để hủy diệt, gây thương tổn. Sách Châm Ngôn trong Kinh Thánh chứa đựng nhiều lời dạy sâu sắc về sự khôn ngoan, và một trong những chủ đề nổi bật là việc kiểm soát lưỡi. Lưỡi, hay lời nói, là công cụ mạnh mẽ mà con người cần phải học cách quản trị để sống đẹp lòng Đức Chúa Trời và đem lại phước hạnh cho người xung quanh. Bài viết này sẽ khám phá những bài học từ sách Châm Ngôn về chủ đề này, đồng thời đưa ra những áp dụng thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc nhân hôm nay.
Trước hết, sách Châm Ngôn nhấn mạnh sức mạnh to lớn của lời nói. Châm Ngôn 18:21 tuyên bố: "Sự sống và sự chết ở nơi quyền của lưỡi; Kẻ nào thích lưỡi mình sẽ ăn bông trái của nó." Lời này cho thấy lưỡi có quyền năng đem lại sự sống hoặc sự chết. Trong nguyên ngữ Hê-bơ-rơ, từ "lưỡi" là lashon (לָשׁוֹן), cũng có nghĩa là "ngôn ngữ". Lời nói không chỉ là âm thanh phát ra mà còn mang theo năng lực sáng tạo hoặc phá hủy, tương tự như lời phán của Đức Chúa Trời đã dựng nên trời đất.
Nhiều câu Châm Ngôn khác cũng nói về ảnh hưởng của lời nói. Chẳng hạn Châm Ngôn 12:18: "Có người nói như dao đâm; Nhưng lưỡi người khôn ngoan là thuốc hay." Lời nói có thể gây tổn thương sâu sắc, như một nhát dao đâm vào lòng người; nhưng lời nói khôn ngoan lại như liều thuốc chữa lành. Châm Ngôn 15:4: "Lưỡi hiền lành giống như một cây sự sống; Song lưỡi hung ác làm cho tâm thần bị tan vỡ." Như vậy, mỗi lời chúng ta thốt ra đều có hệ quả – hoặc mang lại sự sống, hoặc gây ra sự tan vỡ.
Bởi vì lời nói có sức mạnh như vậy, Châm Ngôn khuyên chúng ta phải cẩn trọng khi sử dụng nó. Châm Ngôn 13:3 dạy: "Kẻ canh giữ miệng mình, giữ linh hồn mình; Kẻ hở môi quá, bèn bị bại hoại." Điều này nhắc nhở rằng việc kiểm soát lời nói không chỉ là vấn đề xã giao mà còn liên quan đến sự an nguy của chính linh hồn chúng ta.
Sách Châm Ngôn thường đối lập giữa người khôn ngoan và kẻ ngu dại, và đặc điểm của họ thể hiện rõ qua cách họ dùng lưỡi.
Người khôn ngoan sử dụng lời nói một cách đúng đắn, mang lại lợi ích. Châm Ngôn 10:21: "Môi miệng người công bình sanh sản nhiều người; Song kẻ ngu dại chết vì thiếu trí khôn." Lời nói công bình có sức sinh sôi, nghĩa là đem lại sự sống, sự hướng dẫn cho người khác. Châm Ngôn 15:7: "Môi người khôn ngoan rải sự tri thức ra; Song lòng kẻ ngu muội chẳng làm như vậy." Người khôn ngoan chia sẻ tri thức, xây dựng người nghe. Châm Ngôn 12:18b: "Lưỡi người khôn ngoan là thuốc hay." Lời nói của họ chữa lành, an ủi, nâng đỡ.
Ngược lại, kẻ ngu dại để lưỡi mình hoành hành không kiểm soát, gây hại cho chính mình và người khác. Châm Ngôn 18:6-7: "Môi kẻ ngu muội xông vào sự tranh cạnh, và miệng nó chiêu lấy sự đánh đập. Miệng kẻ ngu dại gieo sự tranh cạnh; Và môi nó vời sự đánh đập." Kẻ ngu dại thích tranh cãi, nói nhiều mà không suy nghĩ, dẫn đến xung đột và tai họa. Châm Ngôn 10:19 cảnh báo: "Nhiều lời không thiếu sự phạm tội; Nhưng ai cầm giữ môi miệng mình là khôn ngoan." Kẻ ngu dại nói nhiều, và trong đó ắt có tội lỗi.
Một đặc điểm khác của kẻ ngu dại là họ nói dối. Châm Ngôn 12:22: "Môi nói dối là sự gớm ghiếc cho Đức Giê-hô-va; Song ai ăn ở trung thành được đẹp lòng Ngài." Lời nói dối không chỉ làm tổn hại người khác mà còn ghê tởm trước mặt Chúa. Châm Ngôn 26:28: "Lưỡi dối trá ghét người nó đè nén; Và miệng dua nịnh gây sự bại hoại."
Như vậy, Châm Ngôn cho thấy lưỡi là thước đo của sự khôn ngoan. Người khôn ngoan biết kiểm soát lời nói, còn kẻ ngu dại buông thả lưỡi mình.
Châm Ngôn liệt kê nhiều hậu quả tiêu cực khi chúng ta không kiểm soát được lưỡi. Đầu tiên là gây tổn thương cho người khác. Như đã nói, lời nói như dao đâm (12:18), có thể làm tan nát tâm hồn. Một lời nói vô tình hoặc cố ý có thể để lại vết sẹo lâu dài trong lòng người nghe.
Thứ hai, lời nói không kiểm soát dẫn đến tranh cãi và xung đột. Châm Ngôn 15:18: "Người hay giận gây điều tranh cạnh; Nhưng người chậm nóng giận làm nguôi cơn tranh luận." Lời nói thiếu suy nghĩ thường kích động cơn giận và làm bùng nổ xung đột. Châm Ngôn 26:20-21: "Ở đâu không có củi, lửa tắt; thế nào, ở đâu không có kẻ mách lẻo, điều tranh cạnh bèn nguôi đi. Người hay tranh cạnh thêm lửa cho sự cãi lẫy; Và kẻ hay giận thêm dầu vào lửa." Lời đồn đại, mách lẻo là chất xúc tác cho mọi cuộc cãi vã.
Thứ ba, lời nói không kiểm soát có thể dẫn đến tội lỗi. Châm Ngôn 10:19 đã nói rõ: "Nhiều lời không thiếu sự phạm tội". Càng nói nhiều, càng dễ phạm tội, như nói dối, nói xấu, thề thốt, chửi rủa, v.v. Châm Ngôn 6:16-19 liệt kê bảy điều Đức Giê-hô-va ghét, trong đó có "lưỡi dối trá" và "kẻ làm chứng dối hay nói điều gian".
Thứ tư, lời nói bừa bãi có thể gây bại hoại cho chính mình. Châm Ngôn 13:3 cảnh báo: "Kẻ canh giữ miệng mình, giữ linh hồn mình; Kẻ hở môi quá, bèn bị bại hoại." Người không kiểm soát lưỡi sẽ tự chuốc lấy sự diệt vong. Châm Ngôn 18:7: "Miệng kẻ ngu dại là sự bại hoại của nó; Và môi nó là một cái bẫy cho linh hồn nó." Thật đáng sợ!
Do đó, học cách kiểm soát lưỡi là vấn đề sống còn cho người khôn ngoan.
Sách Châm Ngôn không chỉ nêu lên hậu quả mà còn cung cấp nhiều lời khuyên thực tế giúp chúng ta kiểm soát lời nói. Dưới đây là một số nguyên tắc quan trọng:
1. Hãy chậm nói, mau nghe: Châm Ngôn 18:13 dạy: "Trả lời trước khi nghe, ấy là sự điên dại và hổ thẹn cho ai làm vậy." Trước khi phát biểu, chúng ta cần lắng nghe kỹ lưỡng để hiểu rõ vấn đề. Người khôn ngoan không vội vàng đưa ra ý kiến. Châm Ngôn 15:28: "Lòng người công bình suy nghĩ cho kỹ càng trước khi trả lời; Song miệng kẻ dữ buông ra điều ác."
2. Lời nói êm dịu: Châm Ngôn 15:1: "Lời đáp êm nhẹ làm nguôi cơn giận; Còn lời xẳng xớm trêu thạnh nộ thêm." Khi đối diện với tình huống căng thẳng, một lời nói nhẹ nhàng, hòa nhã có thể làm giảm xung đột. Ngược lại, lời nói cộc cằn, nặng nề chỉ khiến mâu thuẫn thêm trầm trọng.
3. Lời nói chân thật: Châm Ngôn 12:19: "Môi chân thật được vững bền đến đời đời; Song lưỡi giả dối chỉ được một lúc mà thôi." Chân thật là nền tảng của mọi lời nói đáng tin cậy. Chúng ta phải tránh xa sự dối trá, ngay cả khi nói thật có thể gây khó chịu. Châm Ngôn 24:26: "Người đáp lời ngay thẳng, Giống như cái hôn trên môi."
4. Suy ngẫm trước khi nói: Châm Ngôn 15:28 (đã dẫn) nhấn mạnh việc suy nghĩ kỹ trước khi trả lời. Châm Ngôn 17:28: "Kẻ ngu dốt mà ở yên lặng, cũng được cho là khôn ngoan; Người nào ngậm môi mình lại, kẻ ấy tưởng là thông sáng." Đôi khi im lặng là vàng; tốt hơn nên giữ im lặng nếu chưa chắc chắn lời mình nói có ích.
5. Cầu nguyện xin Chúa giữ gìn miệng lưỡi: Mặc dù không trực tiếp trong Châm Ngôn, nhưng lời cầu nguyện của Đa-vít trong Thi Thiên 141:3 rất phù hợp: "Hỡi Đức Giê-hô-va, xin đặt một kẻ canh giữ cho miệng tôi; Canh giữ cửa môi tôi." Chúng ta cần sự giúp đỡ của Chúa để kiểm soát lời nói, vì sức riêng thường không đủ.
6. Dùng lời nói để xây dựng và khích lệ: Châm Ngôn 16:24: "Lời lành giống như tàng ong, Ngọt ngào cho tâm hồn, và khỏe mạnh cho xương cốt." Lời nói tử tế, tích cực có tác động chữa lành và tiếp thêm sức mạnh. Châm Ngôn khuyến khích chúng ta dùng lời nói để mang lại sự sống cho người khác.
Ngoài ra, Châm Ngôn 25:11 mô tả: "Lời nói phải thì, Giống như trái bình bát bằng vàng có cẩn bạc." Lời nói đúng lúc, đúng chỗ là một tác phẩm nghệ thuật quý giá.
Những nguyên tắc này, nếu được áp dụng, sẽ giúp chúng ta sử dụng lưỡi cách khôn ngoan và đẹp lòng Đức Chúa Trời.
Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi sống khôn ngoan như sách Châm Ngôn dạy. Để kiểm soát lưỡi trong cuộc sống hằng ngày, chúng ta có thể thực hành những điều sau:
- Nhận thức rõ sức mạnh của lời nói: Hãy thường xuyên suy ngẫm Kinh Thánh về chủ đề này để ghi nhớ rằng lời nói của mình có ảnh hưởng lớn. Mỗi khi chuẩn bị nói, hãy tự hỏi: "Lời này có mang lại sự sống không? Có xây dựng không? Có chân thật không?"
- Thực tập im lặng và lắng nghe: Trong các cuộc trò chuyện, cố gắng lắng nghe nhiều hơn nói. Điều này không chỉ giúp hiểu người khác mà còn tránh nói quá nhiều, dẫn đến sai sót.
- Kiểm soát cơn giận: Khi giận dữ, tốt nhất là im lặng cho đến khi bình tĩnh lại, vì lời nói trong cơn giận thường gây tổn thương và hối hận. Châm Ngôn 29:11: "Kẻ ngu muội tỏ hết sự giận mình; Nhưng người khôn ngoan cầm giữ nó lại."
- Tránh nói xấu và đồn đại: Hãy từ chối tham gia vào những câu chuyện ngồi lê đôi mách, nói xấu người vắng mặt. Châm Ngôn 20:19: "Kẻ nào đi thèo lẻo bày tỏ điều kín đáo; Vậy con chớ giao thông với kẻ hay hở môi."
- Dùng lời nói để làm chứng về Chúa: Một trong những cách tốt nhất để sử dụng lưỡi là rao truyền Tin Lành, khích lệ anh em trong đức tin, và ca ngợi Chúa. Châm Ngôn 25:25: "Lời lành từ xứ xa đến, Giống như nước mát cho người khát khao." Lời chứng của chúng ta có thể đem lại sự tươi mới cho người khác.
- Cầu nguyện mỗi ngày: Xin Chúa Thánh Linh kiểm soát miệng lưỡi chúng ta. Như Sứ đồ Phao-lô dạy: "Lời nói của anh em phải luôn có ân hậu và được muối thêm, để anh em biết nên đối đáp thế nào với mỗi người." (Cô-lô-se 4:6).
Khi thực hành những điều này, chúng ta sẽ dần trở nên giống như Chúa Giê-xu, Đấng mà Kinh Thánh mô tả: "Ngài đã không hề phạm tội, và nơi miệng Ngài chẳng tìm thấy sự dối trá." (1 Phi-e-rơ 2:22). Lời nói của Ngài luôn đầy ân điển và chân lý, đem lại sự sống cho muôn người.
Sách Châm Ngôn dạy rất nhiều về việc kiểm soát lưỡi. Lời nói có quyền năng sáng tạo hoặc hủy diệt. Người khôn ngoan biết quản trị lời nói của mình, trong khi kẻ ngu dại để lưỡi mình dẫn dắt vào sự bại hoại. Bằng cách chậm nói, mau nghe, nói lời chân thật, êm dịu, và luôn cầu nguyện, chúng ta có thể sử dụng lưỡi để đem lại sự sống và vinh hiển cho Đức Chúa Trời. Hãy để mỗi lời chúng ta thốt ra đều được Chúa Thánh Linh hướng dẫn, để trở nên phước lành cho mọi người xung quanh.
Cuối cùng, xin nhớ lời của Châm Ngôn 21:23: "Ai giữ lấy miệng và lưỡi mình, Giữ linh hồn mình khỏi hoạn nạn." Ước mong mỗi chúng ta đều trở nên người khôn ngoan trong lời nói, để đời sống mình được bình an và phước hạnh.