Nhà thờ Mộ Thánh là gì?

Trong hành trình đức tin của Cơ Đốc nhân trên khắp thế giới, có những địa danh mang tính biểu tượng sâu sắc. Một trong số đó là Nhà thờ Mộ Thánh (Church of the Holy Sepulchre) tại Giê-ru-sa-lem. Đối với nhiều người, đây là địa điểm linh thiêng nhất trong Cơ Đốc giáo, được tin là nơi Chúa Giê-xu Christ chịu đóng đinh, được an táng và đã sống lại từ cõi chết. Bài nghiên cứu này sẽ khám phá Nhà thờ Mộ Thánh dưới lăng kính của một nhà nghiên cứu Kinh Thánh Tin Lành: xem xét lịch sử, kiến trúc, nhưng quan trọng hơn cả là đào sâu vào ý nghĩa thần học mà sự kiện Phục Sinh đem lại, vượt lên trên bất kỳ công trình kiến trúc nào của con người.

Nhà thờ Mộ Thánh ngày nay là một quần thể kiến trúc phức tạp nằm trong khu phố Cơ Đốc giáo của thành cổ Giê-ru-sa-lem. Truyền thống xác định địa điểm này dựa trên sự kiện được ghi lại trong các sách Phúc Âm:

"Đến nơi gọi là chỗ Sọ, họ đóng đinh Ngài tại đó, cùng hai tên trộm cướp, một tên bên hữu, một tên bên tả... Có một người tên là Giô-sép, nghị viên tòa công luận, là người lành và công bình... người nầy đến Phi-lát mà xin xác Đức Chúa Jêsus. Khi lấy xác Ngài xuống, thì dùng vải gai bọc lại, mà đặt trong một cái huyệt đục trong hòn đá, là huyệt chưa chôn ai." (Lu-ca 23:33, 50, 53 - Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925).

Sau khi Cơ Đốc giáo được hợp pháp hóa dưới thời Hoàng đế Constantine Đại đế vào thế kỷ thứ 4, mẹ của ông là Hoàng thái hậu Helena đã đến Giê-ru-sa-lem để tìm kiếm các thánh tích. Theo các nguồn sử liệu của Giáo hội, bà được cho là đã phát hiện ra Thập tự giá thật (True Cross) và xác định được địa điểm của đồi Gô-gô-tha (Calvary) và ngôi mộ mới của Giô-sép người A-ri-ma-thê. Năm 326, Constantine ra lệnh xây dựng một vương cung thánh đường (basilica) bao trùm cả hai địa điểm này. Công trình được cung hiến năm 335 và trải qua nhiều lần bị phá hủy, xây dựng lại, tu bổ qua các thời kỳ cai trị của Byzantine, Ba Tư, Ả Rập, Thập tự chinh, và Ottoman cho đến diện mạo phức tạp ngày nay.

Bên trong nhà thờ, khách hành hương có thể viếng thăm hai khu vực chính:

1. Đồi Gô-gô-tha (Calvary): Một ban thờ và khu vực cầu nguyện được xây dựng ngay trên nền đá mà truyền thống cho là nơi Thập tự giá được dựng lên. Nơi này được chia sẻ quyền quản lý giữa các giáo hội Chính Thống giáo Hy Lạp, Công giáo La Mã và Chính Thống giáo Armenia.

2. Mộ Thánh (The Edicule): Một tiểu đền bằng đá cẩm thạch nằm chính giữa vòm tròn của nhà thờ (Rotunda), bao bỏ một hầm mộ bằng đá được tin là ngôi mộ của Chúa Giê-xu. Cấu trúc hiện tại được xây dựng lại năm 1810 sau một trận hỏa hoạn.

Là những Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta tôn trọng lịch sử và giá trị của các địa điểm Kinh Thánh. Tuy nhiên, nền thần học Tin Lành, dựa trên nguyên tắc Sola Scriptura (chỉ duy Kinh Thánh), luôn nhắc nhở chúng ta rằng đức tin và sự cứu rỗi không hệ tại vào một địa điểm vật chất nào, dù linh thiêng đến đâu. Sứ đồ Phao-lô đã tuyên bố rõ ràng:

"Ấy vậy, nếu các ngươi đã được sống lại với Đấng Christ, hãy tìm các sự ở trên trời, là nơi Đấng Christ ngồi bên hữu Đức Chúa Trời. Hãy ham mến các sự ở trên trời, đừng ham mến các sự ở dưới đất." (Cô-lô-se 3:1-2).

Điều này không phủ nhận tính lịch sử của sự kiện Phục Sinh, nhưng đặt trọng tâm vào thực tại thuộc linh và quyền năng hiện tại của Đấng Christ Phục Sinh, hơn là vào địa điểm khảo cổ của sự kiện ấy. Kinh Thánh không bao giờ ra lệnh cho các tín hữu phải hành hương về Giê-ru-sa-lem để được thánh hóa hay nhận ân điển đặc biệt. Thay vào đó, Chúa Giê-xu phán với người đàn bà Sa-ma-ri:

"Hỡi người đàn bà, hãy tin ta, giờ đến, khi các ngươi thờ lạy Cha, chẳng tại trên hòn núi nầy, cũng chẳng tại thành Giê-ru-sa-lem... Giờ hầu đến, và đã đến rồi, khi những kẻ thờ phượng thật lấy tâm thần và lẽ thật mà thờ phượng Cha: ấy đó là những kẻ thờ phượng mà Cha ưa thích." (Giăng 4:21, 23).

Chữ "thờ phượng thật" trong tiếng Hy Lạp là προσκυνηταὶ ἀληθινοὶ (proskynētai alēthinoi). Động từ proskyneō bao hàm ý quỳ xuống, tôn kính, trong khi tính từ alēthinos có nghĩa là "chân thật, đích thực, hợp với thực tại thần thượng". Chúa Giê-xu tuyên bố rằng bản chất của sự thờ phượng đã thay đổi mãi mãi từ sau công trình cứu chuộc của Ngài: nó không còn bị giới hạn bởi đền thờ, núi thiêng hay thành phố nào, mà là một sự kết hợp thuộc linh giữa tâm thần (pneuma) của con người với Lẽ Thật (alētheia) là chính Đấng Christ.

Hơn nữa, Phúc Âm nhấn mạnh rằng ngôi mộ trống rỗng. Đây là điểm then chốt. Sứ đồ Phi-e-rơ tuyên bố:

"Người đã bị nộp vì tội lỗi chúng ta, và sống lại vì sự xưng công bình của chúng ta." (Rô-ma 4:25).

Ngôi mộ là nơi chứng minh cho sự sống lại, nhưng sự nhấn mạnh của Phao-lô là vào thân thể vinh hiển của Đấng Christ và sự sống lại thuộc linh của chúng ta trong Ngài, không phải vào nơi chốn của ngôi mộ vật chất. Thần học Tin Lành tập trung vào Christus Victor (Đấng Christ Chiến Thắng) – Ngài đã chiến thắng tội lỗi, sự chết và âm phủ. Ngôi mộ, dù ở đâu, chỉ là một "phông nền" trống rỗng để tôn vinh Đấng đã ra khỏi đó.

Từ những phân tích trên, chúng ta rút ra được những bài học thiết thực và sâu sắc cho đời sống đức tin:

1. Tập Trung vào Đấng Christ Phục Sinh, Không Phải Địa Điểm: Thay vì khao khát được đến một nơi xa xôi, mỗi Cơ Đốc nhân được mời gọi trải nghiệm sự hiện diện của Chúa Phục Sinh ngay trong đời sống hằng ngày. Ngài phán: "Nầy, ta hằng ở cùng các ngươi luôn cho đến tận thế" (Ma-thi-ơ 28:20). Sự hiện diện của Ngài qua Đức Thánh Linh (Paraklētos - Đấng Yên Ủi) ở với chúng ta mọi nơi, mọi lúc.

2. Sống Với Tâm Thức của Người Được Sống Lại: Phao-lô kêu gọi: "Vậy anh em cũng hãy coi mình như chết về tội lỗi và như sống cho Đức Chúa Trời trong Đức Chúa Jêsus Christ" (Rô-ma 6:11). "Coi mình" trong tiếng Hy Lạp là λογίζεσθε (logizesthe), một mệnh lệnh có nghĩa là "hãy tính toán, hãy kể như, hãy xác quyết điều đó là thật". Đời sống Cơ Đốc là một đời sống được định hình bởi thực tại Phục Sinh: chúng ta đã được giải phóng khỏi quyền lực của tội lỗi để bước đi trong sự mới mẻ của sự sống (Rô-ma 6:4).

3. Rao Truyền Thông Điệp của Ngôi Mộ Trống: Môn đồ của Chúa được giao Đại Mạng Lệnh không phải là canh giữ một ngôi mộ, mà là ra đi rao giảng Tin Lành về một Đấng đã sống lại. Sứ mạng của chúng ta là làm chứng cho một Person (Chân Nhân), không phải một place (địa điểm). Mỗi Hội Thánh địa phương, mỗi nhóm tín hữu nhỏ, mỗi gia đình Cơ Đốc đều có thể trở thành một "trung tâm" rao truyền quyền năng Phục Sinh.

4. Tìm Kiếm Sự Hiệp Một Thuộc Linh, Không Phải Sự Tranh Chấp Vật Chất: Nhà thờ Mộ Thánh, đáng buồn thay, cũng là một biểu tượng của sự chia rẽ giữa các giáo phái Cơ Đốc với những cuộc tranh chấp quyền quản lý. Điều này nhắc nhở chúng ta lời cầu nguyện tha thiết của Chúa Giê-xu: "Để cho ai nấy đều hiệp làm một... hầu cho thế gian tin" (Giăng 17:21). Ứng dụng của chúng ta là sống sự hiệp một đó trong tình yêu thương, thông công và cùng rao truyền một Phúc Âm duy nhất, ngay trong cộng đồng mình.

Nhà thờ Mộ Thánh tại Giê-ru-sa-lem là một chứng tích lịch sử quý giá, một lời nhắc nhở hùng hồn bằng đá về cái chết chuộc tội và sự phục sinh vinh thắng của Chúa chúng ta, Giê-xu Christ. Là những nhà nghiên cứu và tín hữu Tin Lành, chúng ta tôn trọng di sản đó. Tuy nhiên, đức tin của chúng ta không bị ràng buộc hay giới hạn bởi bất kỳ bức tường đá nào. Niềm hy vọng của chúng ta được xây dựng trên Lời Hằng Sống của Đức Chúa Trời và trên mối liên hệ cá nhân với Đấng Christ Phục Sinh.

Ngôi mộ đã trống. Chúa Giê-xu đang sống. Và vì Ngài sống, chúng ta cũng sẽ sống (Giăng 14:19). Đó là nền tảng đức tin, là nguồn hy vọng vững chắc, và là động lực cho mọi sự phục vụ của chúng ta. Hãy để đời sống chúng ta không phải là những người đi tìm kiếm một ngôi mộ trong quá khứ, mà là những sứ giả sống động của một Chủ Nhân đang sống, đang cai trị và một ngày kia sẽ trở lại trong vinh quang.