Predestination in Ephesians 1 explained

Trong thư gửi cho Hội thánh Ê-phê-sô, sứ đồ Phao-lô đã trình bày một bức tranh vĩ đại về kế hoạch cứu rỗi của Đức Chúa Trời. Đoạn đầu tiên của bức thư, đặc biệt là các câu từ 3 đến 14, là một bản tán dương đầy cảm hứng, ca ngợi Đức Chúa Trời vì những phước hạnh thiêng liêng mà Ngài đã ban cho chúng ta trong Đấng Christ. Trọng tâm của những phước hạnh này là giáo lý về sự tiền định—một chủ đề đã gây nhiều tranh luận nhưng cũng đem lại sự an ủi sâu xa cho Cơ Đốc nhân. Bài viết này sẽ khám phá sâu sắc ý nghĩa của sự tiền định trong Ê-phê-sô 1, dựa trên nguyên bản Hy Lạp và bối cảnh Kinh Thánh, đồng thời đưa ra những áp dụng thực tiễn cho đời sống đức tin hằng ngày.

Thư Ê-phê-sô được viết bởi sứ đồ Phao-lô khi người đang bị giam cầm tại Rô-ma, khoảng năm 60-62 SCN. Đây là một bức thư mang tính giáo lý sâu sắc, nhấn mạnh đến sự hiệp nhất của Hội thánh trong Đấng Christ và kế hoạch đời đời của Đức Chúa Trời. Phân đoạn 1:3-14 thực tế là một câu duy nhất trong nguyên bản Hy Lạp, tràn đầy lời ca ngợi Chúa Cha vì Ngài đã ban cho chúng ta mọi phước hạnh thuộc linh trong Đấng Christ. Cấu trúc của phân đoạn này xoay quanh ba chức vụ của Ba Ngôi: Chúa Cha lựa chọn và tiền định (câu 4-6), Chúa Con thực hiện sự cứu chuộc (câu 7-12), và Chúa Thánh Linh đóng ấn bảo đảm (câu 13-14). Mỗi phần đều kết thúc bằng cụm từ “để ca ngợi sự vinh hiển của Ngài” (câu 6,12,14), nhấn mạnh mục đích tối thượng của mọi sự là vinh quang Đức Chúa Trời.

Thuật ngữ “tiền định” (predestination) bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp “προορίζω” (proorizō), được ghép bởi “πρό” (trước) và “ὁρίζω” (quyết định, định giới hạn). Nghĩa đen là “định trước” hoặc “chỉ định trước”. Trong Tân Ước, từ này xuất hiện 6 lần (Công vụ 4:28; Rô-ma 8:29,30; 1 Cô-rinh-tô 2:7; Ê-phê-sô 1:5,11), luôn chỉ về hành động của Đức Chúa Trời trong việc định trước kế hoạch của Ngài, đặc biệt liên quan đến sự cứu rỗi của con người. Tiền định không phải là một ý tưởng độc lập mà gắn liền với sự lựa chọn (election) và kế hoạch đời đời của Đức Chúa Trời. Trong Ê-phê-sô 1, Phao-lô dùng từ này hai lần (câu 5 và 11) để mô tả việc Đức Chúa Trời đã định trước cho những người được cứu được nhận làm con và được hưởng cơ nghiệp trong Đấng Christ.

Để hiểu rõ sự tiền định, chúng ta cần đi qua từng câu và chú ý đến các từ khóa trong nguyên ngữ.

“Ngợi khen Đức Chúa Trời, Cha Đức Chúa Giê-xu Christ chúng ta, Ngài đã xuống phước cho chúng ta trong Đấng Christ đủ mọi thứ phước thiêng liêng ở các nơi trên trời” (Ê-phê-sô 1:3). Từ “phước” (εὐλογία, eulogia) ở đây không chỉ là sự ban cho vật chất mà là những ơn phước thuộc linh, đến từ cõi trời (ἐν τοῖς ἐπουρανίοις). Những phước này được ban cho chúng ta “trong Đấng Christ” (ἐν Χριστῷ), nhấn mạnh rằng mọi ân điển đều qua Chúa Giê-xu và chỉ có trong Ngài.

“Vì Ngài đã chọn chúng ta trong Ngài trước khi sáng thế, hầu cho chúng ta được nên thánh không chỗ trách được trước mặt Ngài trong tình yêu thương; theo ý tốt của Ngài, Ngài đã định trước cho chúng ta được nhận làm con nuôi của Ngài bởi Đức Chúa Giê-xu Christ, để khen ngợi sự vinh hiển của ân điển Ngài, là ân điển Ngài ban cho chúng ta cách nhưng không trong Con yêu dấu của Ngài” (Ê-phê-sô 1:4-6, BD1925).

Trong câu 4, động từ “đã chọn” là ἐκλέγομαι (eklegomai), có nghĩa “chọn lựa”, “lựa ra”. Hành động này diễn ra “trước khi sáng thế” (πρὸ καταβολῆς κόσμου), tức trước khi vũ trụ được tạo dựng, cho thấy kế hoạch cứu rỗi của Đức Chúa Trời là từ đời đời, không phải là phản ứng tức thời với tội lỗi của con người. Mục đích của sự lựa chọn là “để chúng ta được nên thánh không chỗ trách được trước mặt Ngài” (ἵνα ἦμεν ἅγιοι καὶ ἄμωμοι κατενώπιον αὐτοῦ). Điều này cho thấy Đức Chúa Trời chọn chúng ta không chỉ để được cứu khỏi hình phạt mà còn để chúng ta sống một đời sống thánh khiết, đẹp lòng Ngài.

Câu 5: “theo ý tốt của Ngài, Ngài đã định trước cho chúng ta được nhận làm con nuôi”. “Định trước” là προορίζω (proorizō). Hành động tiền định này bắt nguồn từ “ý tốt” (εὐδοκία) của Đức Chúa Trời, tức sự vui lòng, ý muốn thiện hảo của Ngài. Đối tượng của sự tiền định là “được nhận làm con nuôi” (εἰς υἱοθεσίαν). Từ υἱοθεσία (huiothesia) có nghĩa “con nuôi” (adoption), một khái niệm pháp lý trong văn hóa La Mã, nói đến việc một người được nhận vào gia đình với đầy đủ quyền thừa kế. Như vậy, Đức Chúa Trời đã định trước rằng những người được chọn sẽ trở thành con cái Ngài qua Đấng Christ, và điều này thể hiện ân điển dư dật của Ngài.

Câu 6: Mục đích cuối cùng là “để ca ngợi sự vinh hiển của ân điển Ngài”, tức là mang lại vinh quang cho Đức Chúa Trời. Ân điển này được ban cho chúng ta “cách nhưng không trong Con yêu dấu của Ngài”. Tất cả đều tập trung vào Đấng Christ.

“Ấy là trong Ngài, chúng ta được cứu chuộc bởi huyết Ngài, được tha tội, theo sự dư dật của ân điển Ngài; là ân điển Ngài đã rải khắp trên chúng ta với tất cả sự khôn ngoan thông sáng, khi Ngài cho chúng ta biết sự mầu nhiệm của ý muốn Ngài, theo ý định mà Ngài đã vui lòng đặt ra trong Chúa chúng ta, để quản trị sự trọn vẹn thời gian, là quy tụ muôn vật lại trong Đấng Christ, cả những vật trên trời lẫn dưới đất” (Ê-phê-sô 1:7-10, phỏng dịch).

Trong phần này, Phao-lô nói đến công việc của Chúa Giê-xu: “cứu chuộc” (ἀπολύτρωσις, apolytrōsis) bởi huyết Ngài, nghĩa là giải phóng chúng ta khỏi tội lỗi bằng giá chuộc. Sự cứu chuộc này là theo sự dư dật của ân điển (χάριτος). Đức Chúa Trời cũng ban cho chúng ta sự khôn ngoan và thông sáng để hiểu biết mầu nhiệm (μυστήριον) ý muốn Ngài, tức kế hoạch tối thượng là quy tụ muôn vật trong Đấng Christ (ἀνακεφαλαιώσασθαι τὰ πάντα ἐν τῷ Χριστῷ). Điều này cho thấy tiền định không phải là một định mệnh khắc nghiệt mà là một kế hoạch yêu thương nhằm đem mọi sự vào sự hiệp nhất dưới quyền Đấng Christ.

“Ấy là trong Ngài chúng ta đã trở nên kẻ dự phần, là kẻ đã được định sẵn theo mạng lịnh của Đấng làm mọi sự theo ý quyết định của Ngài, hầu cho chúng ta là kẻ đã trông cậy trước trong Đấng Christ, được ngợi khen vinh hiển Ngài” (Ê-phê-sô 1:11-12, BD1925).

Một lần nữa từ προορίζω xuất hiện: “được định sẵn” (προορισθέντες). Ở đây Phao-lô nhấn mạnh rằng chúng ta đã được định trước để nhận lấy cơ nghiệp (ἐκληρώθημεν). Động từ κληρόω (klēroō) nghĩa là “chọn bằng cách bốc thăm”, tức là được chỉ định một phần thừa kế. Tất cả đều xảy ra “theo mạng lịnh của Đấng làm mọi sự theo ý quyết định của Ngài” (προθέσεως τοῦ τὰ πάντα ἐνεργοῦντος κατὰ τὴν βουλὴν τοῦ θελήματος αὐτοῦ). Điều này khẳng định chủ quyền tuyệt đối của Đức Chúa Trời: Ngài thực hiện mọi sự theo ý muốn tốt lành của Ngài. Mục đích vẫn là “để ngợi khen vinh hiển Ngài” (câu 12).

“Trong Ngài, anh em cũng vậy, sau khi đã nghe đạo chân thật là Tin Lành về sự cứu rỗi anh em, và sau khi đã tin, anh em được đóng ấn bằng Đức Thánh Linh là Đấng đã hứa, là cầm của cơ nghiệp chúng ta, cho đến kỳ chuộc lấy những kẻ mà Ngài đã được để khen ngợi sự vinh hiển Ngài” (Ê-phê-sô 1:13-14, BD1925).

Phần này áp dụng cho các tín hữu gốc ngoại bang (anh em). Khi họ tin Phúc Âm, họ được đóng ấn (σφραγίζω, sphragizō) bằng Đức Thánh Linh, Đấng là “cầm” (ἀρραβών, arrabōn) tức tiền đặt cọc, bảo đảm cho cơ nghiệp tương lai. Điều này cho thấy sự tiền định được áp dụng trong đời sống thực tế qua việc nghe và tin Phúc Âm, và được Thánh Linh xác nhận. Mục đích cuối cùng vẫn là “khen ngợi sự vinh hiển Ngài”.

Qua phân tích trên, chúng ta thấy sự tiền định trong Ê-phê-sô 1 có những đặc điểm quan trọng sau:

• Nguồn gốc từ Đức Chúa Trời: Tiền định là hành động của Chúa Cha, bắt nguồn từ ý muốn tốt lành và tình yêu thương của Ngài (câu 4-5). Đó không phải là sự ép buộc vô tình mà là sự thể hiện ân điển.
• Trong Đấng Christ: Tiền định luôn gắn với Đấng Christ. Đức Chúa Trời chọn chúng ta “trong Ngài” (trong Đấng Christ) trước khi sáng thế (câu 4), và định trước cho chúng ta được nhận làm con nuôi “bởi Đức Chúa Giê-xu Christ” (câu 5). Như vậy, Đấng Christ là trung tâm của kế hoạch cứu rỗi; mọi sự đều qua Ngài và trong Ngài.
• Mang mục đích thánh khiết: Đức Chúa Trời chọn chúng ta để chúng ta trở nên thánh khiết và không chỗ trách được (câu 4). Tiền định không chỉ để cứu rỗi mà còn để biến đổi đời sống chúng ta.
• Hướng đến vinh quang của Đức Chúa Trời: Ba lần Phao-lô lặp lại “để ca ngợi sự vinh hiển của Ngài” (câu 6,12,14). Mục đích tối thượng của sự tiền định là làm vinh hiển Đức Chúa Trời, chứ không phải chỉ vì lợi ích của con người.
• Liên quan đến Ba Ngôi: Chúa Cha lựa chọn và tiền định; Chúa Con thực hiện sự cứu chuộc; Chúa Thánh Linh đóng ấn và bảo đảm. Cả Ba Ngôi cùng hợp tác trong kế hoạch cứu rỗi.
• Được thực hiện qua đức tin nơi Phúc Âm: Mặc dù Đức Chúa Trời đã định trước, nhưng con người phải đáp ứng bằng đức tin khi nghe Tin Lành (câu 13). Điều này cho thấy sự hòa hợp giữa chủ quyền của Đức Chúa Trời và trách nhiệm của con người.

Khi bàn về sự tiền định, nhiều người có những quan niệm sai lầm cần được làm sáng tỏ:

• Tiền định không phải là thuyết định mệnh (fatalism): Thuyết định mệnh cho rằng mọi sự đã được định sẵn một cách máy móc, không có mục đích hay tình yêu. Nhưng tiền định trong Kinh Thánh luôn đi kèm với mục đích yêu thương và sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời. Ngài không chỉ định trước kết quả mà còn định trước cả phương tiện (như sự rao giảng Phúc Âm và đức tin).
• Tiền định không loại bỏ trách nhiệm con người: Dù Đức Chúa Trời chủ động trong sự cứu rỗi, Kinh Thánh vẫn kêu gọi mọi người ăn năn và tin nhận Chúa (Công vụ 17:30). Sự tiền định không có nghĩa là một số người bị loại trừ cách tùy tiện; trái lại, Đức Chúa Trời muốn mọi người được cứu (1 Ti-mô-thê 2:4). Nhưng vì sự cứng lòng của con người, họ từ chối ân điển. Sự mầu nhiệm này vượt quá sự hiểu biết hạn hẹp của chúng ta, nhưng chúng ta tin cậy vào sự công bình và nhân từ của Đức Chúa Trời.
• Tiền định không phải là lý do để tự mãn hay kiêu ngạo: Vì chúng ta được chọn không phải do công đức của mình, mà hoàn toàn bởi ân điển (Ê-phê-sô 2:8-9). Do đó, chúng ta không có cớ để khoe mình, nhưng phải khiêm nhường và biết ơn.
• Tiền định không cản trở việc truyền giáo: Ngược lại, vì Đức Chúa Trời đã định trước rằng những người được chọn sẽ tin khi nghe Phúc Âm (Công vụ 13:48), chúng ta càng hăng hái rao giảng để trở thành phương tiện Ngài dùng.

Giáo lý về sự tiền định không chỉ là lý thuyết thần học cao siêu, mà có nhiều ứng dụng thiết thực trong đời sống hằng ngày của Cơ Đốc nhân:

1. Sự bảo đảm về cứu rỗi: Biết rằng sự cứu rỗi của chúng ta bắt nguồn từ ý muốn đời đời của Đức Chúa Trời, chứ không dựa trên sự bấp bênh của ý chí con người, cho chúng ta sự an tâm vững chắc. Nếu Đức Chúa Trời đã chọn chúng ta từ trước khi sáng thế và đã ban Thánh Linh làm đảm bảo, thì không gì có thể tách chúng ta khỏi tình yêu Ngài (Rô-ma 8:38-39).
2. Lòng biết ơn và thờ phượng: Khi hiểu được rằng chúng ta được chọn và định trước hoàn toàn bởi ân điển, chúng ta sẽ tràn ngập lòng biết ơn và thờ phượng Chúa. Mỗi lần đọc Ê-phê-sô 1:3-14, chúng ta nên dừng lại để ca ngợi Đức Chúa Trời về kế hoạch cứu rỗi kỳ diệu của Ngài.
3. Động lực sống thánh khiết: Đức Chúa Trời chọn chúng ta để chúng ta nên thánh (câu 4). Do đó, sự tiền định thúc đẩy chúng ta sống một đời sống đẹp lòng Chúa, từ bỏ tội lỗi và theo đuổi sự thánh khiết. Chúng ta không cố gắng để được cứu, nhưng vì đã được cứu, chúng ta muốn sống xứng đáng với ơn gọi (Ê-phê-sô 4:1).
4. Nền tảng cho sự khiêm nhường: Vì sự cứu rỗi là ân điển, không do việc làm, chúng ta không thể tự hào về mình. Điều này giúp chúng ta khiêm nhường trong mối quan hệ với Đức Chúa Trời và với người khác, tránh thái độ khinh dễ những người chưa tin.
5. Niềm vui trong sự truyền giáo: Hiểu biết về tiền định không làm chúng ta thụ động, nhưng đem lại sự bình an rằng kết quả thuộc về Chúa. Chúng ta rao giảng Tin Lành với lòng tin rằng Đức Chúa Trời sẽ dùng lời Ngài để kêu gọi những người Ngài đã chọn. Điều này giúp chúng ta kiên trì dù gặp khó khăn.
6. Sự kiên nhẫn và hy vọng: Kế hoạch của Đức Chúa Trời bao trùm mọi sự và cuối cùng sẽ quy tụ muôn vật trong Đấng Christ. Dù hiện tại thế gian còn nhiều hỗn loạn, chúng ta có thể an tâm rằng Đức Chúa Trời đang thực hiện ý muốn Ngài và mọi sự sẽ kết thúc tốt đẹp cho vinh quang Ngài.

Ê-phê-sô 1:3-14 là một bản tình ca về ân điển Đức Chúa Trời, trong đó sự tiền định được trình bày như một phần của kế hoạch đời đời nhằm đem lại sự cứu rỗi và vinh quang cho Ngài. Sự tiền định không phải là lý do để sợ hãi hay tranh cãi, mà là nguồn an ủi, khích lệ, và động lực cho đời sống Cơ Đốc. Khi chúng ta cắm rễ trong lẽ thật này, chúng ta sẽ kinh nghiệm sự bình an sâu xa, lòng biết ơn tràn đầy, và ước muốn sống thánh khiết để tôn vinh Đấng đã chọn chúng ta từ trước khi sáng thế. Hãy để lời của Phao-lô trong Ê-phê-sô 1 thấm nhuần tâm trí và lòng chúng ta, dẫn chúng ta đến sự thờ phượng và phục vụ Chúa mỗi ngày.