Ni-cô-đem sau này có thay đổi không?

Trong Tân Ước, Ni-cô-đem là một nhân vật đặc biệt: một người Pha-ri-si, một thầy dạy luật, và là thành viên của tòa công luận (Sanhedrin). Ông được biết đến qua cuộc gặp gỡ ban đêm với Chúa Giê-xu trong Giăng 3, sau đó xuất hiện hai lần nữa trong Phúc Âm Giăng. Câu hỏi “Ni-cô-đem sau này có thay đổi không?” không chỉ khơi gợi sự tò mò lịch sử mà còn mang ý nghĩa thuộc linh sâu sắc về hành trình đức tin của một con người. Bài viết này sẽ khảo sát kỹ lưỡng các phân đoạn Kinh Thánh liên quan, phân tích sự biến chuyển trong đời sống Ni-cô-đem, và rút ra những bài học thực tiễn cho Cơ Đốc nhân ngày nay.

1. Ni-cô-đem trong Giăng 3: Cuộc gặp gỡ ban đêm

Phúc Âm Giăng chương 3 ghi lại cuộc đối thoại nổi tiếng giữa Chúa Giê-xu và Ni-cô-đem. Ni-cô-đem đến với Chúa Giê-xu ban đêm, có lẽ vì sợ bị đồng nghiệp Pha-ri-si phát hiện (Giăng 3:2). Ông mở đầu bằng lời công nhận: “Thưa Thầy, chúng tôi biết Thầy là giáo sư từ Đức Chúa Trời đến; vì những phép lạ Thầy đã làm đó, nếu Đức Chúa Trời chẳng ở cùng, thì không ai làm được.” (Giăng 3:2). Chúa Giê-xu đáp lại bằng một tuyên bố sâu sắc: “Nếu một người chẳng sanh lại, thì không thể thấy được nước Đức Chúa Trời.” (câu 3). Từ “sanh lại” trong nguyên ngữ Hy Lạp là gennēthē anōthen, có thể hiểu là “sanh từ trên” (từ Thiên Thượng) hoặc “sanh lại lần nữa”. Ni-cô-đem hiểu theo nghĩa đen nên thắc mắc làm sao một người có thể vào lòng mẹ lần thứ hai. Chúa Giê-xu giải thích rằng người ta phải được sanh bởi nước và Thánh Linh (câu 5). Cuộc trò chuyện tiếp tục với những lời dạy về sự cứu rỗi, đức tin, và sự phán xét.

Trong đoạn này, Ni-cô-đem thể hiện sự tò mò và kính trọng đối với Chúa Giê-xu, nhưng dường như chưa hiểu thấu những lẽ thuộc linh. Ông hỏi: “Làm sao những sự ấy có thể được?” (câu 9). Chúa Giê-xu nhẹ nhàng quở trách ông là một giáo sư của Y-sơ-ra-ên mà không biết những điều ấy. Kết thúc cuộc gặp, chúng ta không thấy Ni-cô-đem tuyên xưng đức tin ngay lập tức. Tuy nhiên, hạt giống đã được gieo.

2. Ni-cô-đem trong Giăng 7: Lên tiếng bảo vệ Chúa Giê-xu

Lần xuất hiện thứ hai của Ni-cô-đem được ghi trong Giăng 7:45-52. Khi các viên chức được sai đi bắt Chúa Giê-xu trở về tay không, các thầy tế lễ cả và người Pha-ri-si chất vấn họ. Các viên chức trả lời: “Chẳng hề có người nào đã nói như người nầy!” (câu 46). Những người Pha-ri-si khinh miệt: “Các ngươi cũng bị phỉnh dỗ sao? Há có một người nào trong các quan hay người Pha-ri-si tin người đó chăng? Nhưng dân nầy không biết luật, thật là bị rủa sả!” (câu 47-49). Lúc đó, Ni-cô-đem lên tiếng: “Luật chúng ta có xét người nào trước khi nghe người ấy, và biết người ấy làm việc gì chăng?” (câu 51). Dù câu nói này không trực tiếp tuyên bố tin Chúa Giê-xu, nhưng nó thể hiện sự công bằng và bênh vực cho quyền được xét xử công bằng của Chúa. Đồng nghiệp của ông phản ứng gay gắt: “Ngươi cũng là người Ga-li-lê sao? Hãy tra xét, sẽ thấy rằng chẳng có tiên tri nào ra từ Ga-li-lê.” (câu 52).

So với lần đầu, Ni-cô-đem đã có bước tiến: ông dám lên tiếng giữa hội đồng, dù vẫn còn thận trọng (ông không nói rõ mình tin Chúa, chỉ nêu nguyên tắc pháp lý). Hành động này cho thấy ông đã bắt đầu thay đổi thái độ, từ chỗ bí mật tìm gặp Chúa đến chỗ công khai bày tỏ sự ủng hộ, dù còn rụt rè.

3. Ni-cô-đem trong Giăng 19: Công khai chôn cất Chúa Giê-xu

Lần xuất hiện cuối cùng của Ni-cô-đem trong Kinh Thánh là Giăng 19:38-42. Sau khi Chúa Giê-xu chịu chết trên thập tự, Giô-sép người A-ri-ma-thê (cũng là môn đồ kín đáo) xin Phi-lát lấy xác Chúa. “Ni-cô-đem, lúc trước đã đến cùng Đức Chúa Jêsus ban đêm, cũng đến, đem theo một trăm cân một dược hòa với lư hội.” (câu 39). Hai ông lấy xác Chúa, dùng vải gai và thuốc thơm gói lại theo tục lệ chôn cất của người Do Thái, rồi đặt trong một ngôi mộ mới.

Hành động này rất quan trọng. Ni-cô-đem không còn giấu giếm nữa; ông công khai tham gia vào việc chôn cất Chúa Giê-xu, một hành động có thể khiến ông bị khai trừ khỏi hội đồng và bị ngược đãi. Số lượng thuốc thơm rất lớn (khoảng 33 kg theo hệ mét hiện đại) cho thấy sự tôn kính và tình yêu của ông dành cho Chúa. Đây là bằng chứng rõ ràng về sự thay đổi lớn trong đời sống Ni-cô-đem: từ một người tìm Chúa ban đêm, ông đã trở thành một môn đồ công khai, sẵn sàng liên kết với Chúa ngay cả khi Ngài đã chết.

4. Phân tích sự thay đổi của Ni-cô-đem

Qua ba lần xuất hiện, chúng ta thấy một tiến trình rõ ràng:

• Giai đoạn 1 (Giăng 3): Tò mò, tìm hiểu, nhưng còn sợ hãi và chưa hiểu biết trọn vẹn. Ông đến ban đêm, giữ kín cuộc gặp.
• Giai đoạn 2 (Giăng 7): Bắt đầu can đảm hơn, dám lên tiếng bảo vệ công lý cho Chúa Giê-xu trước mặt các nhà lãnh đạo tôn giáo. Tuy nhiên, ông vẫn chưa tuyên bố đức tin công khai.
• Giai đoạn 3 (Giăng 19): Công khai đồng nhất mình với Chúa Giê-xu, dù Ngài đã chết. Ông cùng Giô-sép thực hiện việc chôn cất với sự chuẩn bị chu đáo, thể hiện lòng tôn kính và sự cam kết.

Như vậy, Ni-cô-đem đã thay đổi một cách đáng kể. Ông từ một người Pha-ri-si nghi ngờ, dần trở thành môn đồ thật của Chúa Giê-xu. Sự thay đổi này không diễn ra ngay lập tức mà qua một quá trình, cho thấy đức tin có thể lớn lên từng bước.

Một số học giả cho rằng Ni-cô-đem đã tin Chúa Giê-xu sau khi chứng kiến sự phục sinh, mặc dù Kinh Thánh không ghi lại điều đó. Tuy nhiên, việc ông tham gia chôn cất và mang thuốc thơm (thường dùng để tỏ lòng tôn kính với người chết) cho thấy ông đã có đức tin mạnh mẽ. Truyền thống Hội Thánh đầu tiên (ví dụ: sách “Công vụ của Phi-lát” và các tài liệu khác) nói rằng Ni-cô-đem được báp-têm bởi Phi-e-rơ và Giăng, và sau đó bị bắt bớ vì đức tin. Dù không được Kinh Thánh xác nhận, những truyền thống này phù hợp với sự biến đổi mà chúng ta thấy.

5. Những hiểu biết từ ngôn ngữ gốc

Để hiểu sâu hơn về Ni-cô-đem, chúng ta có thể xem xét ý nghĩa tên và một số từ ngữ quan trọng:

• Tên Ni-cô-đem (Νικόδημος) trong tiếng Hy Lạp có nghĩa là “người chinh phục dân chúng” (victor over the people). Thật thú vị khi một người mang tên như vậy lại được Chúa chinh phục và trở thành môn đồ.
• “Sanh lại” (γεννηθῇ ἄνωθεν): từ anōthen có thể dịch là “từ trên” hoặc “lại nữa”. Chúa Giê-xu dùng từ này với ý nghĩa kép, Ni-cô-đem hiểu theo nghĩa vật chất. Điều này cho thấy sự cứng cỏi trong tư duy tôn giáo của ông lúc đầu, nhưng sau đó ông đã được “sanh từ trên” bởi Thánh Linh.
• “Một trăm cân” (μίγμα σμύρνης καὶ ἀλόης ὡς λίτρας ἑκατόν): một lít-ra La Mã khoảng 327 gram, vậy 100 lít-ra khoảng 32,7 kg. Đây là số lượng lớn, thường chỉ dùng cho vua chúa. Ni-cô-đem dâng hiến cách rộng rãi, biểu lộ lòng quý trọng Chúa.

6. Ý nghĩa thần học và bài học thuộc linh

Câu chuyện Ni-cô-đem minh họa nhiều chân lý quan trọng:

• Sự cứu rỗi là bởi đức tin, không bởi việc làm: Ni-cô-đem là người đạo đức, giữ luật nghiêm nhặt, nhưng vẫn cần được sanh lại bởi Thánh Linh. Điều này nhắc nhở chúng ta rằng không ai có thể tự mình vào nước Đức Chúa Trời.
• Đức tin có thể phát triển từng bước: Chúa Giê-xu không ép buộc Ni-cô-đem phải tin ngay; Ngài kiên nhẫn dạy dỗ và để Thánh Linh tác động. Điều này khích lệ chúng ta trong việc môn đồ hóa người khác: hãy kiên nhẫn và cầu nguyện.
• Can đảm công khai đức tin: Ni-cô-đem ban đầu sợ hãi, nhưng cuối cùng đã công khai đồng nhất với Chúa. Điều này thách thức chúng ta sống đức tin cách dạn dĩ, không hổ thẹn về Phúc Âm.
• Sự dâng hiến rời rộng: Ni-cô-đem đã dâng một lượng thuốc thơm quý giá, thể hiện lòng biết ơn và tôn kính. Chúng ta cũng được kêu gọi dâng hiến thời gian, tài năng, tiền bạc cho Chúa.

7. Ứng dụng thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc nhân

Từ hành trình của Ni-cô-đem, chúng ta có thể rút ra những bài học cụ thể cho cuộc sống hằng ngày:

1. Đừng ngại đặt câu hỏi và tìm kiếm chân lý: Giống như Ni-cô-đem đến với Chúa ban đêm, chúng ta cần chủ động tìm hiểu Lời Chúa, tham gia các nhóm học Kinh Thánh, và cầu nguyện để được soi sáng.
2. Kiên nhẫn với quá trình tăng trưởng thuộc linh: Đức tin không phải lúc nào cũng bùng nổ ngay; có những lúc chúng ta còn nghi ngờ, hiểu sai. Hãy tiếp tục bước đi với Chúa, Ngài sẽ dẫn dắt.
3. Lên tiếng bảo vệ lẽ phải: Trong môi trường làm việc, học đường, hay gia đình, khi thấy những lời nói sai trái về Chúa hoặc về anh em, hãy can đảm nói lên sự thật với tinh thần khiêm nhường và yêu thương, như Ni-cô-đem đã làm trong Giăng 7.
4. Công khai đồng nhất với Chúa Giê-xu: Đừng giấu giếm đức tin; hãy sẵn sàng cho mọi người biết bạn thuộc về Chúa. Điều này có thể qua việc tham dự nhà thờ, chia sẻ Phúc Âm, hoặc sống một đời sống đạo đức khác biệt.
5. Dâng hiến cách rời rộng: Hãy xem xét cách bạn có thể dâng cho Chúa những gì tốt nhất: thời gian, tiền bạc, khả năng. Sự dâng hiến không phải để được khen ngợi, nhưng để bày tỏ lòng biết ơn vì ân điển Ngài.
6. Đứng vững dù hoàn cảnh khó khăn: Ni-cô-đem đã đồng hành với Chúa ngay cả khi Ngài đã chết, lúc mà nhiều môn đồ khác trốn chạy. Khi đối diện với nghịch cảnh, thử thách, hãy nhớ rằng Chúa vẫn đang cai trị và chúng ta được kêu gọi trung tín.

Kết luận

Ni-cô-đem đã thay đổi một cách sâu sắc. Từ một người Pha-ri-si thận trọng, ông trở thành môn đồ công khai của Chúa Giê-xu, sẵn sàng liên kết với Ngài trong sự chết và chôn cất. Sự biến đổi này là kết quả của việc gặp gỡ cá nhân với Chúa Giê-xu, lắng nghe Lời Ngài, và để Thánh Linh tác động. Câu chuyện của ông là nguồn khích lệ cho mọi Cơ Đốc nhân: dù bạn đang ở giai đoạn nào trong hành trình đức tin, Chúa vẫn đang làm việc để đưa bạn đến sự trưởng thành và can đảm hơn. Hãy bước đi với Ngài, và bạn sẽ thấy sự thay đổi kỳ diệu trong đời sống mình.