Ghi-đê-ôn: Người Chiến Sĩ Nhút Nhát Được Đức Chúa Trời Kêu Gọi
Trong số các quan xét (thẩm phán) của Y-sơ-ra-ên, Ghi-đê-ôn nổi lên như một nhân vật đầy mâu thuẫn và cực kỳ con người: một người nhút nhát, thuộc chi phái nhỏ nhất, trong gia đình nghèo hèn nhất, lại được Đức Chúa Trời kêu gọi để giải phóng dân sự Ngài khỏi ách áp bức khủng khiếp. Câu chuyện của ông được chép trong Các Quan Xét đoạn 6 đến đoạn 8, không chỉ là một bản anh hùng ca về chiến thắng quân sự, mà còn là một nghiên cứu sâu sắc về đức tin, sự vâng lời, và ân điển biến đổi của Đức Chúa Trời dành cho những ai Ngài kêu gọi.
I. Bối Cảnh Lịch Sử và Thần Học: Y-sơ-ra-ên trong Vòng Áp Bức
Để hiểu về ơn gọi của Ghi-đê-ôn, chúng ta phải đặt ông vào bối cảnh chu kỳ tội lỗi - hình phạt - kêu cầu - giải cứu, vốn là chủ đề chính của sách Các Quan Xét. Kinh Thánh ghi: “Vả, dân Y-sơ-ra-ên lại làm điều ác trước mặt Đức Giê-hô-va, nên Ngài phó chúng vào tay dân Ma-đi-an trong bảy năm” (Các Quan Xét 6:1). Dân Ma-đi-an, cùng với dân A-ma-léc và “con cái phương đông” (Các Quan Xét 6:3), đã thực hiện một chiến thuật khủng bố kinh tế: mỗi mùa gặt, họ kéo đến như châu chấu, cướp bóc súc vật, hoa màu, khiến dân Y-sơ-ra-ên “bị nghèo khổ rất nhiều” và phải trốn trong các hang núi (Các Quan Xét 6:2, 6). Hành động này khiến họ kêu cầu cùng Đức Giê-hô-va.
Nguyên nhân sâu xa của sự áp bức này là tội thờ hình tượng. Tiên tri vô danh được Đức Chúa Trời sai đến đã chỉ rõ: “Ta đã đem các ngươi ra khỏi xứ Ê-díp-tô... Ta có phán: Ta là Giê-hô-va Đức Chúa Trời của các ngươi... các ngươi chớ kính sợ các thần của dân A-mô-rít... Nhưng các ngươi không có vâng theo tiếng ta” (Các Quan Xét 6:8-10). Tội lỗi khiến họ đánh mất sự bảo vệ và phước hạnh của Đức Chúa Trời.
II. Ơn Gọi và Sự Biến Đổi Của Ghi-đê-ôn
A. Cuộc Gặp Gỡ Biến Đổi: “Hỡi người dõng sĩ”
Chúng ta gặp Ghi-đê-ôn lần đầu tiên một cách hết sức tầm thường: ông đang “đạp lúa trong bàn ép rượu, để đựng lúa đó đi trốn khỏi mặt dân Ma-đi-an” (Các Quan Xét 6:11). Hành động “đạp lúa trong bàn ép rượu” – một nơi thấp, kín đáo – cho thấy sự sợ hãi và nhút nhát. Ông không phải là một anh hùng trên chiến trường, mà là một nông dân đang cố gắng sinh tồn.
Điều đáng kinh ngạc là lời chào của thiên sứ Đức Giê-hô-va: “Hỡi người dõng sĩ, Đức Giê-hô-va ở cùng ngươi!” (Các Quan Xét 6:12). Danh xưng “dõng sĩ” (tiếng Hê-bơ-rơ: gibbor hechayil) mang nghĩa “người có năng lực, dũng mãnh”. Đây không phải là mô tả về con người hiện tại của Ghi-đê-ôn, mà là một tuyên bố tiên tri về những gì Đức Chúa Trời sẽ làm qua ông. Đức Chúa Trời nhìn thấy tiềm năng và mục đích của Ngài trong một con người, chứ không phải chỉ thấy hiện trạng yếu đuối của họ.
Phản ứng của Ghi-đê-ôn đầy hoài nghi và chất vấn thần học: “Ôi! hỡi Chúa, nếu Đức Giê-hô-va ở cùng chúng tôi, sao các điều nầy xảy đến cho chúng tôi? Những phép lạ của các Ngài... nay ở đâu?” (Các Quan Xét 6:13). Ông chất vấn sự hiện diện và quyền năng của Đức Chúa Trời giữa cảnh khổ đau. Câu trả lời của Đức Giê-hô-va thật quyết liệt và trực tiếp: “Hãy đi, dùng sức ngươi mà giải cứu Y-sơ-ra-ên... Ta sai ngươi” (Các Quan Xét 6:14). Trách nhiệm giải cứu được trao cho chính con người đang thắc mắc và sợ hãi này.
B. Những Dấu Hiệu và Sự Xác Quyết
Ghi-đê-ôn không phải là một người có đức tin mù quáng. Ông liên tục xin các dấu hiệu để xác nhận ơn gọi và lời hứa của Đức Chúa Trời, phản ánh sự yếu đuối và cần được trấn an của con người:
1. Dấu hiệu của của lễ: Ông dâng một của lễ, và thiên sứ Đức Giê-hô-va dùng đầu gậy chạm đến, khiến lửa từ hòn đá thiêu đốt của lễ (Các Quan Xét 6:17-21). Ghi-đê-ôn nhận biết mình đã thấy “thiên sứ của Đức Giê-hô-va” và sợ hãi, nhưng Đức Chúa Trời phán: “Bình an cho ngươi... ngươi chớ sợ, ngươi không chết đâu” (Các Quan Xét 6:22-23). Đức Chúa Trời ban sự bình an sau khi con người nhận biết sự thánh khiếp của Ngài.
2. Phá hủy bàn thờ thần Ba-anh: Mệnh lệnh đầu tiên Đức Chúa Trời ban cho Ghi-đê-ôn là một cuộc “thanh tẩy nội bộ”: phá hủy bàn thờ thần Ba-anh của cha mình và dựng một bàn thờ cho Đức Giê-hô-va (Các Quan Xét 6:25-26). Ghi-đê-ôn vâng lời, nhưng vì sợ nên làm việc đó ban đêm. Điều này cho thấy đức tin của ông vẫn còn non nớt, nhưng ông đã vâng lời. Sự giải cứu thật sự bắt đầu bằng việc dẹp bỏ hình tượng và quay về thờ phượng chân thần.
3. Dấu hiệu chiên con và lông cừu: Đây là dấu hiệu nổi tiếng nhất (Các Quan Xét 6:36-40). Ghi-đê-ôn xin đặt lông cừu trên sân đạp lúa: nếu chỉ có lông cừu ướt sương còn đất khô, ông sẽ biết Chúa dùng mình giải cứu Y-sơ-ra-ên. Đức Chúa Trời đáp lời. Nhưng vì sợ mình quá tự tin, ông xin dấu hiệu ngược lại: lông cừu khô, đất ướt sương. Đức Chúa Trời lại đáp lời. Hành động này thường bị hiểu lầm là sự thiếu đức tin, nhưng xét trong bối cảnh, nó cho thấy Ghi-đê-ôn ý thức được sự yếu đuối của mình và không muốn tự cậy. Đức Chúa Trời nhân từ đáp ứng sự yếu đuối chân thành ấy.
III. Chiến Thắng Bởi Đức Tin và Sự Vâng Lời
Khi Ghi-đê-ôn tập hợp quân đội, có 32,000 người tình nguyện. Nhưng Đức Chúa Trời phán: “Dân theo ngươi đông quá... Y-sơ-ra-ên sẽ tự khoe rằng: Ấy nhờ tay ta mà ta đã được giải cứu” (Các Quan Xét 7:2). Đức Chúa Trời muốn chứng tỏ rằng chiến thắng thuộc về Ngài, chứ không phải sức mạnh con người. Qua hai lần sàng lọc:
- Lần 1: Những ai sợ hãi được về nhà, 22,000 người về, còn 10,000 (Các Quan Xét 7:3).
- Lần 2: Thử nghiệm tại suối nước: chỉ những người “dùng lưỡi liếm nước như chó liếm” (300 người) được chọn, còn những người quỳ gối uống nước bị loại (Các Quan Xét 7:4-7). Hành động “liếm nước” cho thấy sự tỉnh táo, sẵn sàng chiến đấu, không mất cảnh giác.
Cuối cùng, chỉ với 300 người đối đầu với quân Ma-đi-an đông “như cào cào” (Các Quan Xét 7:12), Đức Chúa Trời bày tỏ kế hoạch chiến thắng kỳ diệu. Mỗi người lính cầm một cây kèn và một bình đất với đuốc ở trong. Họ vây quanh trại quân thù, đồng loạt “thổi kèn, đập bể bình, cầm đuốc... và la lên rằng: Thanh gươm của Đức Giê-hô-va và của Ghi-đê-ôn!” (Các Quan Xét 7:19-20). Sự hỗn loạn và sợ hãi khiến quân Ma-đián tự đánh giết lẫn nhau và chạy trốn. Chiến thắng hoàn toàn thuộc về Đức Chúa Trời, được thực hiện qua sự vâng lời tuyệt đối của một nhóm người nhỏ bé.
IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân Ngày Nay
1. Đức Chúa Trời Gọi và Dùng Những Người Bất Toàn: Ghi-đê-ôn là minh chứng rằng Đức Chúa Trời không cần những anh hùng hoàn hảo. Ngài cần sự sẵn lòng vâng lời. Trong sự yếu đuối của chúng ta, quyền năng Ngài được tỏ ra trọn vẹn (2 Cô-rinh-tô 12:9). Đừng để cảm giác không xứng đáng ngăn cản bạn bước đi trong ơn gọi Chúa dành cho bạn.
2. Giải Cứu Bắt Đầu Từ Sự Phá Hủy Hình Tượng: Trước khi đánh trận bên ngoài, Ghi-đê-ôn phải phá hủy bàn thờ Ba-anh trong nhà mình. Trong đời sống chúng ta, sự chiến thắng thật bắt đầu từ việc nhận diện và từ bỏ những “thần tượng” – những điều chiếm chỗ của Đức Chúa Trời (tiền bạc, danh vọng, mối quan hệ, sự an toàn...).
3. Chiến Thắng Đến Từ Sự Vâng Lời, Không Phải Thế Lực: Đức Chúa Trời giảm binh lính từ 32,000 xuống 300 để chứng tỏ chiến thắng thuộc về Ngài. Trong Hội Thánh và đời sống cá nhân, chúng ta thường cậy vào nguồn lực, kế hoạch, tài năng con người. Bài học của Ghi-đê-ôn nhắc nhở chúng ta tìm kiếm và vâng theo chiến lược của Đức Chúa Trời, dù nó có vẻ phi lý hay không đủ trong mắt người đời.
4. Cảnh Giác Với Sự Sa Ngã Sau Chiến Thắng: Ghi-đê-ôn đã vượt qua thử thách chiến trường nhưng lại vấp ngã trong thời bình với cái ê-phót vàng. Thành công thuộc linh có thể trở thành cái bẫy nếu chúng ta trở nên tự mãn hoặc tạo ra những “vật kỷ niệm” thay thế cho mối quan hệ với chính Đức Chúa Trời. Phải luôn giữ lòng khiêm nhường, cảnh giác và tiếp tục phụ thuộc vào Chúa.
5. Chúa Là Nguồn Bình An Thật: Lời chào của thiên sứ “Đức Giê-hô-va ở cùng ngươi” và lời hứa “bình an cho ngươi” là nền tảng cho mọi sự phục vụ. Bình an thật (Shalom – sự trọn vẹn, hài hòa) chỉ đến từ sự hiện diện của Chúa, không từ hoàn cảnh thuận lợi. Trong mọi sự hãy tìm kiếm sự hiện diện Ngài.
Kết Luận
Ghi-đê-ôn, người chiến sĩ nhút nhát, để lại cho chúng ta một di sản phức tạp nhưng đầy giá trị. Ông là tấm gương về việc Đức Chúa Trời có thể biến đổi một người run sợ thành khí cụ giải phóng vĩ đại, khi người ấy bằng lòng vâng lời từng bước một. Câu chuyện của ông hướng chúng ta đến Đấng Christ, là Đấng hoàn hảo mà mọi quan xét đều bóng báo: Chúa Giê-xu, Đấng thật sự vâng phục Chúa Cha trọn vẹn, chiến thắng kẻ thù lớn nhất là tội lỗi và sự chết, và thiết lập vương quốc đời đời của sự bình an. Chúng ta được kêu gọi không phải để trở thành những Ghi-đê-ôn hoàn hảo, mà để tin cậy và vâng lời Vua muôn vua, Đấng chiến đấu và chiến thắng thay cho chúng ta.
“Chớ sợ, vì ta ở cùng ngươi; chớ kinh khủng, vì ta là Đức Chúa Trời ngươi. Ta sẽ bổ sức cho ngươi; phải, ta sẽ giúp đỡ ngươi; lấy tay hữu công bình ta mà nâng đỡ ngươi.” (Ê-sai 41:10).