Mối liên hệ thần học giữa "Lời" (Logos) trong Giăng 1:1-5 và "lời phán" tạo nên ánh sáng trong Sáng-thế-ký 1:3 là gì?

Trong Kinh Thánh, hai phân đoạn đặc biệt – Sáng-thế-ký 1:3 và Giăng 1:1-5 – mở ra một mặc khải sâu sắc về bản chất của Đức Chúa Trời và công cuộc sáng tạo. Sáng-thế-ký 1:3 ghi lại lời phán đầu tiên của Đức Chúa Trời: “Đức Chúa Trời phán rằng: Phải có sự sáng; thì có sự sáng.” Trong Tân Ước, sứ đồ Giăng giới thiệu Chúa Giê-xu Christ là Ngôi Lời (Logos) đã hiện hữu từ ban đầu, là Đấng dựng nên muôn vật và là nguồn sự sống, ánh sáng cho nhân loại. Vậy mối liên hệ thần học giữa “Lời” trong Giăng 1:1-5 và “lời phán” sáng tạo ánh sáng trong Sáng-thế-ký 1:3 là gì? Bài viết này sẽ khảo sát kỹ lưỡng, so sánh, và rút ra những ý nghĩa thiết thực cho đời sống đức tin của chúng ta.

1. Giăng 1:1-5 – Ngôi Lời (Logos) là ai?

Giăng mở đầu sách Phúc Âm của mình bằng cách đưa độc giả trở lại “ban đầu”, một sự cố ý nhắc đến câu mở đầu của Sáng-thế-ký:

“Ban đầu có Ngôi Lời, Ngôi Lời ở cùng Đức Chúa Trời, và Ngôi Lời là Đức Chúa Trời. Ban đầu Ngài ở cùng Đức Chúa Trời. Muôn vật bởi Ngài làm nên, chẳng vật chi đã làm nên mà không bởi Ngài. Trong Ngài có sự sống, sự sống là sự sáng của loài người. Sự sáng soi trong tối tăm, tối tăm chẳng hề nhận lấy sự sáng.” (Giăng 1:1-5, Bản Truyền thống 1925)

Từ “Ngôi Lời” trong nguyên ngữ Hy Lạp là ὁ Λόγος (ho Logos), thường được dịch là “Lời”. Trong triết học Hy Lạp, Logos biểu thị nguyên lý lý tính điều hành vũ trụ. Tuy nhiên, trong bối cảnh Do Thái, Logos tương ứng với khái niệm Dabar (דָּבָר) trong tiếng Hê-bơ-rơ, chỉ về “lời” hay “sự phán” của Đức Chúa Trời – lời quyền năng sáng tạo và hành động (xem Thi Thiên 33:6,9). Giăng sử dụng thuật ngữ này để giới thiệu Chúa Giê-xu như là Lời hằng hữu, Đấng hiện thân trọn vẹn ý chỉ và quyền năng của Đức Chúa Trời.

Giăng 1:1-5 cho biết:

• Logos đã hiện hữu từ ban đầu (vĩnh cửu).
• Logos ở cùng Đức Chúa Trời (sự phân biệt ngôi vị).
• Logos là Đức Chúa Trời (thần tính trọn vẹn).
• Muôn vật được tạo dựng qua Ngài.
• Trong Ngài có sự sống, và sự sống là ánh sáng cho loài người.
• Ánh sáng chiếu trong tối tăm, và tối tăm không thắng được ánh sáng.

Điều này trực tiếp liên kết với sự sáng tạo trong Sáng-thế-ký 1, đặc biệt câu 3, khi Đức Chúa Trời phán và ánh sáng xuất hiện.

2. Sáng-thế-ký 1:3 – Lời phán sáng tạo ánh sáng

Sáng-thế-ký chương 1 mô tả công cuộc sáng tạo của Đức Chúa Trời:

“Ban đầu Đức Chúa Trời dựng nên trời đất. … Đức Chúa Trời phán rằng: Phải có sự sáng; thì có sự sáng.” (Sáng-thế-ký 1:1,3)

Cụm “Đức Chúa Trời phán” trong tiếng Hê-bơ-rơ là וַיֹּאמֶר אֱלֹהִים (vayomer Elohim). Lời phán của Đức Chúa Trời có quyền năng sáng tạo, biến điều không có thành có. Ánh sáng đầu tiên này không phải từ mặt trời, mặt trăng (chúng được tạo vào ngày thứ tư), nhưng là ánh sáng thuần khiết xuất phát từ chính Đức Chúa Trời, biểu tượng cho sự hiện diện và vinh quang của Ngài (xem Khải huyền 21:23). Đức Chúa Trời phân rẽ ánh sáng khỏi tối tăm, đặt tên và xác lập trật tự.

Như vậy, lời phán trong Sáng-thế-ký 1:3 là phương tiện sáng tạo và mặc khải đầu tiên về Đức Chúa Trời.

3. Mối liên hệ thần học giữa Logos và lời phán sáng tạo

Khi đọc Giăng 1:1-5 bên cạnh Sáng-thế-ký 1:1-3, chúng ta nhận thấy nhiều điểm tương đồng quan trọng:

3.1 “Ban đầu”

Cả hai phần đều mở đầu bằng “ban đầu” (ἐν ἀρχῇ, en arche; בְּרֵאשִׁית, bereshit). Sáng-thế-ký nói về sự khởi đầu của vũ trụ vật chất; Giăng đẩy lùi về trước đó, cho thấy Logos đã hiện hữu trước cả thời gian. “Ban đầu” trong Giăng nhấn mạnh sự tiền tồn của Logos, Đấng vốn có từ đời đời, và Ngài là khởi nguyên của mọi sự.

3.2 Lời là phương tiện sáng tạo

Trong Sáng-thế-ký, Đức Chúa Trời sáng tạo bằng lời phán. “Đức Chúa Trời phán … thì có …” Lời ấy mang quyền năng sáng tạo. Còn trong Giăng, “Muôn vật bởi Ngài (Logos) làm nên, chẳng vật chi đã làm nên mà không bởi Ngài.” (câu 3). Như vậy, Logos chính là Lời sáng tạo, là phương tiện qua đó Đức Chúa Trời dựng nên vũ trụ. Sự tương ứng này càng được xác nhận qua các đoạn khác như Cô-lô-se 1:16 (“vì muôn vật đã được dựng nên trong Ngài”), Hê-bơ-rơ 1:2 (“bởi Con mà Ngài đã dựng nên thế gian”), và 1 Cô-rinh-tô 8:6 (“có một Chúa, là Đức Chúa Giê-xu Christ, bởi Ngài mà muôn vật được tạo thành”).

3.3 Ánh sáng từ Lời

Sáng-thế-ký 1:3 ghi lại ánh sáng vật lý đầu tiên xuất hiện bởi lời phán. Giăng 1:4-5,9 nói về ánh sáng thuộc linh: “Trong Ngài có sự sống, sự sống là sự sáng của loài người. … Sự sáng thật, là sự sáng soi sáng mọi người, đang đến thế gian.” (câu 9). Chúa Giê-xu sau này tuyên bố: “Ta là sự sáng của thế gian” (Giăng 8:12). Như vậy, ánh sáng vật lý trong sáng tạo là biểu tượng và bóng mờ của ánh sáng thật là Đấng Christ, Đấng mang đến sự sống đời đời.

3.4 Bóng tối không thắng nổi ánh sáng

Sáng-thế-ký 1:4-5: “Đức Chúa Trời thấy sự sáng là tốt lành, bèn phân rẽ sự sáng khỏi sự tối tăm. … Đức Chúa Trời đặt tên sự sáng là ngày; sự tối tăm là đêm.” Sự tối tăm bị ánh sáng chiến thắng, bị đẩy lui và bị kiểm soát. Giăng 1:5 khẳng định: “Sự sáng soi trong tối tăm, tối tăm chẳng hề nhận lấy sự sáng.” Động từ Hy Lạp καταλαμβάνω (katalambanō) có thể mang nghĩa “hiểu” (comprehend) hoặc “nắm lấy, chế ngự” (overcome). Cả hai nghĩa đều phù hợp: bóng tối không hiểu được ánh sáng, và cũng không thể dập tắt ánh sáng. Dù tội lỗi và sự chết đã vào thế gian, nhưng ánh sáng của Đấng Christ không bị dập tắt; Ngài chiến thắng tối tăm và ban sự sống.

3.5 Lời là Đức Chúa Trời và ở cùng Đức Chúa Trời

Sáng-thế-ký chỉ ra rằng Đức Chúa Trời là Đấng phán, và lời phán là phương tiện của Ngài. Nhưng Giăng cho thấy lời phán đó không chỉ là âm thanh, mà là một Ngôi Vị thần thượng, vừa phân biệt với Đức Chúa Trời (“ở cùng Đức Chúa Trời”) vừa là Đức Chúa Trời. Điều này mặc khải mầu nhiệm Ba Ngôi: Chúa Cha là Đấng phán, Chúa Con là Lời được phán ra, và cả hai cùng là một bản thể.

4. Ý nghĩa thần học: Đức Chúa Giê-xu Christ – Ngôi Lời, Đấng Sáng Tạo và Ánh Sáng thế gian

Từ những tương quan trên, chúng ta rút ra những chân lý thần học quan trọng:

4.1 Chúa Giê-xu là Đấng sáng tạo, có trước muôn vật

Logos không phải là thụ tạo, nhưng là Đấng Tạo Hóa. Ngài đã hiện hữu trước khi vũ trụ được dựng nên. Điều này khẳng định thần tính tuyệt đối của Chúa Giê-xu. Khi Chúa Giê-xu phán “Ta là Alpha và Omega, đầu tiên và cuối cùng” (Khải huyền 22:13), Ngài xác nhận sự tiền hữu đời đời.

4.2 Ánh sáng thật xua tan tối tăm tội lỗi

Trong sáng tạo, ánh sáng phân rẽ khỏi bóng tối, tượng trưng cho sự thánh khiết và sự dữ không thể ở cùng nhau. Tương tự, Chúa Giê-xu đến thế gian như ánh sáng thật, phơi bày tội lỗi và mang đến sự cứu rỗi. “Ai tin Ta thì chẳng đi trong tối tăm, nhưng có ánh sáng của sự sống.” (Giăng 8:12). Ánh sáng của Ngài chiến thắng quyền lực của Sa-tan, tội lỗi, và sự chết.

4.3 Công cuộc tạo dựng mới trong Đấng Christ

Sự liên kết giữa sáng tạo ban đầu và ánh sáng mới của Đấng Christ chỉ ra rằng Đức Chúa Trời đang thực hiện một cuộc tạo dựng mới. Như Phao-lô viết: “Vậy, nếu ai ở trong Đấng Christ, thì nấy là người dựng nên mới” (2 Cô-rinh-tô 5:17). Đấng Christ, Lời sáng tạo, cũng là Đấng tái tạo linh hồn con người, biến đổi chúng ta nên mới. “Đức Chúa Trời, Đấng đã phán: ‘Ánh sáng phải soi từ trong tối tăm!’ đã làm cho ánh sáng Ngài chói lòa trong lòng chúng tôi, để tỏ sự vinh hiển của Đức Chúa Trời trong mặt Đức Chúa Giê-xu Christ.” (2 Cô-rinh-tô 4:6).

4.4 Sự hiệp nhất Cựu Ước và Tân Ước

Mối liên hệ này cho thấy Kinh Thánh là một chỉnh thể, Đức Chúa Trời mặc khải từng bước. Cựu Ước chuẩn bị cho Tân Ước; những biểu tượng như ánh sáng và lời phán tìm được sự ứng nghiệm trọn vẹn nơi Chúa Giê-xu. Điều này củng cố niềm tin của chúng ta vào sự thống nhất và linh cảm của Kinh Thánh.

5. Ứng dụng thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc nhân

Những chân lý thần học không chỉ để suy ngẫm, mà cần được áp dụng vào đời sống hằng ngày. Dưới đây là một số áp dụng từ mối liên hệ giữa Lời (Logos) và lời phán sáng tạo ánh sáng:

5.1 Sống trong ánh sáng của Chúa

Chúa Giê-xu là ánh sáng thế gian, và chúng ta được kêu gọi bước đi trong ánh sáng ấy (1 Giăng 1:7). Điều này có nghĩa là sống thánh khiết, chân thật, và vâng phục Lời Chúa. Khi chúng ta tiếp nhận Đấng Christ, ánh sáng Ngài chiếu vào mọi góc khuất của đời sống, phơi bày tội lỗi và biến đổi chúng ta. Hãy để ánh sáng ấy dẫn dắt mọi quyết định, lời nói, hành động.

5.2 Để Lời Chúa (Christ và Kinh Thánh) sáng tạo đổi mới tâm trí

Cũng như Lời quyền năng đã tạo dựng vũ trụ từ hư không, Lời Chúa ngày nay có quyền năng tái tạo tâm linh chúng ta. Hãy đọc, suy ngẫm và sống theo Kinh Thánh, vì đó là Lời hằng sống (Hê-bơ-rơ 4:12). Khi chúng ta để Lời Chúa ngự trị, tâm trí chúng ta được đổi mới (Rô-ma 12:2), và chúng ta trở nên giống như Chúa Giê-xu – Ngôi Lời nhập thể.

5.3 Làm chứng về ánh sáng cho thế gian

Giăng 1:7-8 nói về Giăng Báp-tít: “Người đến để làm chứng về sự sáng, hầu cho bởi người ai nấy đều tin.” Chúng ta cũng được kêu gọi làm chứng về Chúa Giê-xu, ánh sáng thật, cho những người còn đang ở trong tối tăm. Hãy sống đời sống yêu thương, công bình, và rao truyền Phúc Âm, để nhiều người có thể bước ra khỏi bóng tối và nhận lấy sự sống đời đời.

5.4 Vững vàng trong đức tin vì bóng tối không thắng được ánh sáng

Trong cuộc sống, chúng ta đối diện với khó khăn, nghịch cảnh, sự chống đối, thậm chí bách hại. Nhưng hãy nhớ lời hứa: “Tối tăm chẳng hề nhận lấy sự sáng.” Ánh sáng của Đấng Christ không thể bị dập tắt; sự sống của Ngài chiến thắng mọi thế lực của sự chết. Vì vậy, chúng ta có thể sống với niềm hy vọng vững chắc, biết rằng Chúa đang cai trị và cuối cùng Ngài sẽ hoàn tất công cuộc tạo dựng mới, nơi “sẽ không có đêm nữa” (Khải huyền 22:5).

6. Kết luận

Mối liên hệ thần học giữa Lời (Logos) trong Giăng 1:1-5 và lời phán tạo nên ánh sáng trong Sáng-thế-ký 1:3 là một mặc khải sâu sắc về Chúa Giê-xu Christ. Ngài chính là Lời hằng hữu, Đấng sáng tạo muôn loài, và là ánh sáng thật chiếu vào thế gian tội lỗi. Sự tương đồng giữa hai phân đoạn không chỉ củng cố thần tính và vai trò của Chúa Giê-xu, mà còn đem lại sự an ủi và hy vọng cho mọi tín hữu. Chúng ta được kêu gọi sống trong ánh sáng của Ngài, để Lời Ngài tái tạo chúng ta, và trở nên những sứ giả của ánh sáng cho thế gian. Dù tối tăm có vẻ mạnh mẽ, nhưng nó không thể thắng được ánh sáng của Đấng Christ. Hãy giữ vững đức tin và bước đi trong ánh sáng đó mỗi ngày.