Gie-sê là ai trong Kinh Thánh?

Trong bức tranh vĩ đại về kế hoạch cứu chuộc của Đức Chúa Trời, nhiều nhân vật xuất hiện như những mảnh ghép quan trọng dẫn đến Chúa Cứu Thế Giê-xu. Một trong những mảnh ghép thầm lặng nhưng có ý nghĩa nền tảng đó là Gie-sê (hay Y-sai, Jesse). Ông không phải là một vị vua, một nhà tiên tri vĩ đại, hay một chiến sĩ anh dũng. Tuy nhiên, danh tính của ông được Đức Chúa Trời lựa chọn để trở thành một dấu chỉ tiên tri quan trọng, và là gốc rễ của dòng dõi Mê-si. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá thân thế, vai trò và ý nghĩa thần học của Gie-sê dựa trên Kinh Thánh, với những phân tích từ ngữ nguyên tiếng Hê-bơ-rơ và bối cảnh lịch sử.

Gie-sê (trong tiếng Hê-bơ-rơ là יִשַׁי - Yishay, có thể có nghĩa là "quà tặng" hoặc "của Đức Chúa Trời") là con trai của Ô-bết và cháu nội của Ru-tơ, người Mô-áp, và Bô-ô, người Giu-đa (Ru-tơ 4:17, 22). Điều này ngay lập tức cho thấy sự quan phòng kỳ diệu của Đức Chúa Trời: dòng dõi Mê-si không thuần chủng về mặt dân tộc, nhưng bao hàm cả người ngoại bang đã quay về với Đức Chúa Trời chân thật. Gie-sê là một công dân bình thường ở Bết-lê-hem, thuộc chi phái Giu-đa. Ông được mô tả là một "người Ê-phơ-rát tại Bết-lê-hem xứ Giu-đa" (1 Sa-mu-ên 17:12).

Gie-sê có tám người con trai, trong đó Đa-vít là con út (1 Sa-mu-ên 16:10-11, 1 Sa-mu-ên 17:12). Kinh Thánh cũng nhắc đến hai con gái của ông là Xê-ru-gia và A-bi-ga-in (1 Sử-ký 2:13-16). Điều đáng chú ý là khi tiên tri Sa-mu-ên được Chúa sai đến nhà Gie-sê để xức dầu một vị vua mới, bảy người con trai đầu của Gie-sê lần lượt đi qua trước mặt ông, nhưng không ai được Đức Giê-hô-va chọn. Chỉ đến khi Đa-vít, người con trai út đang chăn chiên ngoài đồng, được gọi về, thì Đức Chúa Trời phán: "Ấy đó, hãy đứng dậy xức dầu cho nó; vì nó là nó đó" (1 Sa-mu-ên 16:12). Sự kiện này cho thấy sự lựa chọn của Đức Chúa Trời không dựa trên vẻ bề ngoài hay thứ tự sinh, mà dựa trên lòng người (1 Sa-mu-ên 16:7).

“Nhưng Đức Giê-hô-va phán cùng Sa-mu-ên rằng: Chớ xem về bộ dạng và hình vóc cao lớn của nó, vì ta đã bỏ nó. Đức Giê-hô-va chẳng xem điều gì loài người xem; loài người xem bề ngoài, nhưng Đức Giê-hô-va nhìn thấy trong lòng.” (1 Sa-mu-ên 16:7)

Vai trò quan trọng nhất của Gie-sê không nằm ở đời ông, mà ở trong những lời tiên tri chỉ về Đấng Mê-si. Tiên tri Ê-sai, dưới sự cảm thúc của Đức Thánh Linh, đã đưa ra một hình ảnh vô cùng sống động:

“Có một chồi sẽ nứt lên từ gốc Y-sai, Một nhành từ rễ nó sẽ ra trái. Thần của Đức Giê-hô-va sẽ ngự trên Ngài, Tức là thần khôn ngoan và thông sáng, Thần mưu toan và mạnh sức, Thần hiểu biết và kính sợ Đức Giê-hô-va.” (Ê-sai 11:1-2)

Trong nguyên ngữ Hê-bơ-rơ, từ "chồi" (חֹטֶר - choter) và "nhành" (נֵצֶר - netser) mang ý nghĩa về sự sống mới nảy sinh từ một gốc cây tưởng chừng đã chết. Sau thời vua Đa-vít, vương quốc Giu-đa suy yếu và cuối cùng bị lưu đày, giống như một cây đại thụ bị đốn ngã. Tuy nhiên, lời hứa của Đức Chúa Trời là từ gốc (Gie-sê) đó, sẽ có một sự sống mới, một Vua mới xuất hiện. Đấng Mê-si không chỉ là "Con Đa-vít" (tức là dòng dõi vua), mà còn là "Chồi của Gie-sê", nhấn mạnh nguồn gốc khiêm nhường và sự sống lại của vương quốc từ tình trạng khô cằn.

Sự ứng nghiệm của lời tiên tri này được tìm thấy rõ ràng trong Tân Ước. Phúc âm Ma-thi-ơ bắt đầu bằng gia phả của Chúa Giê-xu Christ, "con cháu Đa-vít, con cháu Áp-ra-ham" (Ma-thi-ơ 1:1), và trong bản gia phả đó có tên Gie-sê (Ma-thi-ơ 1:5-6). Sứ đồ Phao-lô, khi giảng cho người Do Thái tại thành A-thên, đã tuyên bố: "Đức Chúa Trời... đã khiến Đức Chúa Jêsus sống lại từ trong kẻ chết, ấy là Đấng đã sanh ra từ dòng dõi Đa-vít theo xác thịt" (Rô-ma 1:3-4). Quan trọng hơn, trong sách Khải Huyền, Chúa Giê-xu phán chính Ngài là "cội rễ và hậu tự của Đa-vít" (Khải Huyền 22:16). Cụm từ "cội rễ" ở đây liên hệ mật thiết đến hình ảnh "gốc Y-sai", khẳng định Ngài vừa là nguồn gốc, vừa là sự ứng nghiệm tối hậu của lời hứa.

Hình ảnh "Cây Gie-sê" (Jesse Tree) đã trở thành một biểu tượng thần học và nghệ thuật quan trọng trong lịch sử Hội Thánh. Đây là một hình ảnh phả hệ, thường được mô tả như một cây mọc lên từ thân thể đang nằm của Gie-sê, với các nhánh đại diện cho các vị vua dòng dõi Đa-vít, và đỉnh cao là hình ảnh Chúa Giê-xu Christ hoặc Đức Mẹ Maria bồng Chúa Hài Đồng (trong nghệ thuật Công Giáo). Đối với Tin Lành, biểu tượng này nhấn mạnh sự trung tín của Đức Chúa Trời trong việc giữ lời hứa qua các thế hệ, và Chúa Giê-xu là đỉnh điểm của lịch sử cứu chuộc.

Biểu tượng này dựa trên Ê-sai 11:1 và cũng có thể liên hệ đến lời tiên tri khác: "Trong ngày đó, chồi rễ của Y-sai đứng lên làm cờ cho muôn dân; các nước đều tìm đến Ngài, nơi nghỉ ngơi của Ngài sẽ được vinh hiển" (Ê-sai 11:10). Chúa Giê-xu chính là "cờ cho muôn dân", thu hút mọi người từ khắp các dân tộc đến với Ngài (Giăng 12:32).

Cuộc đời và vai trò của Gie-sê dạy cho chúng ta nhiều bài học thuộc linh sâu sắc:

1. Đức Chúa Trời Làm Việc Qua Những Gia Thế Bình Thường: Gie-sê không xuất thân từ hoàng tộc. Ông là một nông dân, một người chăn chiên. Điều này khích lệ mọi tín hữu rằng Đức Chúa Trời có thể sử dụng bất kỳ gia đình nào, bất kỳ hoàn cảnh bình thường nào, để thực hiện mục đích vĩ đại của Ngài. Sự trung tín trong đời sống thầm lặng là nền tảng cho những điều lớn lao.

2. Sự Lựa Chọn Thuộc Về Đức Chúa Trời: Bảy người con trai đầu của Gie-sê có vẻ ngoài ưu tú, nhưng Đức Chúa Trời chọn Đa-vít, người con út. Bài học này nhắc nhở chúng ta không nên đánh giá theo tiêu chuẩn thế gian, và cũng không nên thất vọng khi mình bị thế gian coi thường. Đức Chúa Trời nhìn thấy tiềm năng và lòng trung thành mà người đời không thấy.

3. Sống Với Tầm Nhìn Vĩnh Cửu: Gie-sê có lẽ không bao giờ tưởng tượng được tên ông sẽ được nhắc đến trong các lời tiên tri quan trọng nhất. Cuộc đời ông là một phần của kế hoạch lớn hơn nhiều. Tương tự, đời sống chúng ta cũng đang góp phần vào câu chuyện cứu chuộc vĩ đại của Đức Chúa Trời. Sự trung tín của chúng ta hôm nay có thể có những tác động thuộc linh qua nhiều thế hệ.

4. Hy Vọng Từ Những "Gốc Cây" Tưởng Chừng Đã Chết: Hình ảnh "chồi nứt từ gốc Y-sai" mang đến niềm hy vọng lớn lao. Trong những lúc cá nhân, gia đình, hay thậm chí Hội Thánh có vẻ khô héo, thất bại, Đức Chúa Trời vẫn có quyền năng khiến sự sống mới đâm chồi. Sự phục sinh của Chúa Giê-xu là bằng chứng tối thượng cho điều này.

“Ta là cây nho, các ngươi là nhánh. Ai cứ ở trong ta và ta trong họ thì sinh ra lắm trái; vì ngoài ta, các ngươi chẳng làm chi được.” (Giăng 15:5)

Gie-sê, người cha khiêm nhường của vua Đa-vít, mãi mãi được ghi nhớ không phải vì những chiến công của ông, mà vì ông là cái gốc được Đức Chúa Trời chọn lựa. Từ gốc rễ đó, đã đâm chồi nảy lộc một vương triều vĩ đại, và cuối cùng, nở ra bông trái tuyệt vời nhất là Chúa Cứu Thế Giê-xu, Đấng Mê-si. Nghiên cứu về Gie-sê củng cố đức tin của chúng ta vào sự chủ tể và trung tín của Đức Chúa Trời, Đấng đang dệt nên lịch sử cứu rỗi qua những mảnh đời bình thường để hướng đến mục đích vinh hiển. Mỗi Cơ Đốc nhân ngày nay cũng được ghép vào cây ô-liu thật ấy (Rô-ma 11:17), trở thành một phần trong dòng chảy ân điển kỳ diệu bắt nguồn từ những lời hứa với Áp-ra-ham, Đa-vít, và ứng nghiệm trọn vẹn nơi Chúa Giê-xu Christ.